برنامه تاجیک‌ها برای اتصال به اروپا از مسیر ایران و دریای خزر

به گزارش گروه بین‌الملل مانا؛ علاوه بر این، اسناد امضا شده ایجاد شرایط مساعد برای افزایش تجارت از جمله استفاده از تعرفه‌های ترجیحی، افزایش حجم حمل‌و‌نقل ریلی و بررسی امکان سازماندهی قطار کانتینری بین‌المللی از تاجیکستان به اروپا از طریق ترکمنستان و همچنین توسعه خدمات ترانزیتی برای افزایش حجم صادرات از طریق راه آهن و دریا را شامل می‌شود. در این راستا، دوشنبه و عشق آباد قصد دارند روابط مستقیم اقتصادی بین شرکت‌های مختلف حمل‌و‌نقل و لجستیک در هر دو کشور را توسعه دهند.

در مذاکرات رؤسای جمهور دو کشور، بخش حمل‌و‌نقل به عنوان محور و اولویت ترکمنستان و تاجیکستان عنوان شد. به گفته بردی محمداف، تلاش‌های متقابل باید در راستای دستیابی به یک هدف اصلی متمرکز شود و آن ایجاد زیرساخت‌های مدرن قدرتمند برای یکپارچگی سیستم‌های حمل‌و‌نقل آسیا، اروپا و خاورمیانه است. از همین روی، تصادفی نیست که رئیس جمهور ترکمنستان بر تمایل عشق آباد در مورد مذاکره با تاجیکستان جهت استفاده از بندر بین‌المللی ترکمن‌باشی تأکید کرد.

همچنین، ترکمنستان امیدوار است که به «هاب» حمل‌و‌نقل بین آسیا و اروپا تبدیل شود تا رشد اقتصادی پایدار خود را تضمین کند. هدف اصلی تاجیکستان نیز دستیابی به اقیانوس‌های جهانی، بازارهای اروپایی و همچنین اطمینان از عبور مسیرهای تجاری بین اروپا و آسیا از قلمرو آن است تا بستر رشد برای اقتصاد ضعیف خود را فراهم کند.

علاوه بر این، بردی محمداف اخیراً اعلام کرده است که ترکمنستان آماده همکاری در زمینه توسعه کریدور حمل‌و‌نقلی است که امکان دسترسی تاجیکستان به بازارهای جهانی از طریق دریای خزر را فراهم می‌کند. هرچند جزئیات این پروژه هنوز تشریح نشده است، اما عشق آباد و دوشنبه قصد دارند در زمینه‌های حمل‌و‌نقل، ترانزیت و لجستیک برای توسعه مسیر شرق به غرب و همکاری با شرکای بالقوه از جمله کشورهای اروپایی، آذربایجان و ترکیه در اقتصاد منطقه‌ای همکاری کنند.

علاوه بر این، بردی محمداف در کنفرانسی که در ۳ و ۴ می در عشق آباد برگزار شد بر اهمیت کریدور حمل‌و‌نقل بین‌المللی افغانستان-ترکمنستان-آذربایجان-گرجستان-ترکیه (کریدور لاجورد) تأکید کرد. اما به دلیل بی‌ثباتی افغانستان، احتمال ایجاد یک کریدور جایگزین با عبور از تاجیکستان قوت گرفته است.

البته کشورهای قفقاز جنوبی نیز علاقه‌مند به اجرای پروژه‌های حمل‌و‌نقل با ترکمنستان و تاجیکستان هستند. به‌ طوری‌که؛ اخیراً پروژه‌های مشترکی بین آذربایجان و تاجیکستان مذاکره شد. ترکمنستان و تاجیکستان می‌توانند با استفاده از راه‌آهن باکو – تفلیس – قارص محموله‌های خود را از طریق آذربایجان به اروپا منتقل کنند. اهمیت فزاینده قفقاز جنوبی در توسعه مسیرهای جایگزین مانند کریدور میانی به افزایش درآمد حاصل از ترانزیت برای این کشورها منجر می‌شود. برای مثال، پیش‌بینی می‌شود که کریدور لاجورد به عنوان بخشی از کریدور میانی، یکپارچگی منطقه‌ای را تقویت و فرصت‌های تازه‌ای برای تجارت ایجاد کند. بنابراین، به دلیل پیچیدگی‌های کریدورهای عبوری از روسیه در پی جنگ اوکراین، اهمیت قفقاز جنوبی نیز افزایش یافته است.

در اکتبر ۲۰۲۲میلادی، برای نخستین بار، کریدور حمل‌و‌نقل از چین به ترکیه با عبور تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و ایران، در کنفرانس بین المللی « لجستیک و مزایای آن در توسعه ارتباطات حمل‌و‌نقل بین تاجیکستان و کشورهای منطقه» معرفی شد. پیش‌بینی می‌شود، محموله‌های این مسیر از طریق راه آهن، زمین، دریا و هوا منتقل شوند. در حال حاضر، کشورهای این مسیر در حال بررسی اجرای بارنامه الکترونیکی، سیستم نوبت‌دهی الکترونیکی و سایر امکانات مرتبط هستند.

علاوه بر این، اخیراً یادداشت همکاری بین وزارت حمل‌و‌نقل تاجیکستان و چین به امضا رسید. طبق این سند،  انتظار می‌رود کریدور حمل‌ونقل چندوجهی چین-تاجیکستان-ترکمنستان-ایران-ترکیه در ابتدا کالاها را از چین به «کولاب»، یکی از پنج منطقه آزاد اقتصادی تاجیکستان، منتقل کند.

در مجموع، هدف کریدور پیشنهادی تسهیل دسترسی به بازارهای اروپایی و ایجاد یک پیوند جایگزین مؤثر برای کالاهای عبوری از چین به اروپا، است. اهمیت این امر، به دلیل جنگ جاری در اوکراین و افزایش نیاز به حمل‌و‌قل، انرژی و کریدورهای اقتصادی جایگزین، افزایش یافته است.

در این میان، کشورهای آسیای مرکزی با درک پتانسیل بالا برای دستاوردهای اقتصادی پایدار، مشارکت خود را در چنین پروژه‌های توسعه‌ای گسترش می‌دهند. ترکمنستان و تاجیکستان هر دو به دنبال عبور این مسیرهای حمل‌و‌نقلی از قلمرو خود  هستند، چون اهمیت راهبردی آنها را در میان سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا افزایش می‌دهند. در واقع، توسعه بخش حمل‌و‌نقل و لجستیک کارآمد و مقرون به صرفه در تاجیکستان، نه تنها فعالیت اقتصادی را تحریک کرده بلکه انسجام اجتماعی و سیاسی را نیز تقویت می‌کند. همچنین، موقعیت جغرافیایی مناسب تاجیکستان می‌تواند به عنوان حلقه کلیدی در کریدورهای حمل‌و‌نقلی پیوند دهندۀ شرق و غرب باشد تا چشم‌انداز مثبتی در زمینه تجارت، اتصال و رشد پایدار ایجاد کند.