موانع روسیه در دسترسی به بنادر شاخ آفریقا

به گزارش گروه بین‌الملل مانا، در زمان زمامداری پوتین، منافع مسکو در سراسر آفریقا در مقابل منافع غرب قرار گرفته است. موفقیت بلندمدت تلاش‌های کرملین تا حد زیادی به ایجاد بندر دریایی امن روسیه، ترجیحاً در سواحل دریای سرخ آفریقا بستگی دارد. اما برای ایجاد چنین بندری، روسیه باید ناکامی سیاست خارجی خود در این قاره را واکاوی کند.
هنگامی که کانال سوئز در سال ۱۸۶۹ افتتاح شد، فرصت‌های استراتژیک جدیدی را برای قدرت‌های اروپایی ایجاد کرد. بریتانیا، در راستای بلندپروازی تجاری که توسط قدرتمندترین نیروی دریایی جهان حمایت می‌شد، گام‌های جدی برای ایجاد زنجیره‌ای از بنادر از طریق دریای سرخ و اقیانوس هند برداشت. فرانسه و ایتالیا به دنبال آن، پایگاه‌های خود را در دریای سرخ و خلیج عدن ایجاد کردند تا دسترسی به مستعمرات خود را تسهیل کنند. اما امپراتوری روسیه، به عنوان امپراتوری شمالی که در جستجوی همیشگی بنادر آب گرم بود، در درک فرصت‌های ارائه شده توسط کانال به کُندی عمل کرد.
بحران دیپلماتیک پس از آن، اشتیاق روسیه را برای ماجراجویی در آفریقا کاهش داد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی باعث پایان موقت حضور روسیه در خارج از کشور شد. اما جاه‌طلبی‌های پوتین، کارزار گسترش نفوذ نظامی و تجاری روسیه در آفریقا را احیا کرده است. کلید این امر ایجاد بندری در دریای سرخ بوده که به لحاظ استراتژیک مهم است. دو کشور مخالف با غرب یعنی سودان و اریتره نقش مهمی در این راستا دارند.
سودان تا آغاز درگیری بین قدرت‌های رقیب در آوریل ۲۰۲۳میلادی، در حال مذاکره با مسکو بر سر ایجاد پایگاه دریایی روسیه در خاک خود بود. اکنون، به دلیل آشفتگی‌های مداوم در داخل کشور، تمرکز مسکو به اریتره معطوف شده است.
اریتره در حال حاضر توسط رئیس جمهور ۷۷ ساله ایسایاس افورکی اداره می‌شود. در سال‌های اولیه استقلال، اریتره از یک رابطه مناسب با ایالات متحده برخوردار بود. با این حال، تنش‌های ناشی از جنگ مرزی ۱۹۹۸-۲۰۰۰ با اتیوپی منجر به شکاف با واشنگتن و دور شدن از هنجار‌های غرب شد. بنابراین، اریتره در شاخ آفریقا و شریک احتمالی روسیه تلقی می‌شود. در مقابل، مسکو از لغو تحریم‌های سازمان ملل علیه اریتره حمایت می‌کند.
در واقع، روابط اریتره با روسیه اخیراً تشدید شده است. افورکی که از زمان استقلال هرگز به مسکو سفر نکرده، امسال دو سفر داشته است. موضوع اصلی مذاکرات ایجاد تأسیسات دریایی روسیه در ساحل دریای سرخ ۷۰۰ مایلی اریتره بوده است. نامزد‌های اصلی برای چنین تسهیلاتی، بنادر «عصب» و «مصوع» هستند. افورکی در دیدار ۲۸ جولای با پوتین در حاشیه دومین اجلاس سران روسیه و آفریقا، جنگ روسیه در اوکراین را مقاومت در برابر توطئه سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) برای حکومت بر جهان توصیف کرد.
البته اجلاس سران روسیه و آفریقا در سال جاری، شور و اشتیاق گذشته را نداشت. گزارش‌های حضور و کاهش قابل توجهی در سران کشور‌های آفریقایی از ۴۳ نفر سال ۲۰۱۹ میلادی به تنها ۱۷ نفر سال جاری، نشان دهنده این استقبال سرد است. این نشست ده روز پس از آن برگزار شد که روسیه اعلام کرد از طرح کریدور غلات دریای سیاه خارج می‌شود. البته تعهد پوتین مبنی بر ارسال مقادیر محدودی غلات رایگان به شش کشور آفریقایی، از جمله اریتره، کمک چندانی به راضی کردن سایر کشور‌ها نداشت.