کمربند سبز حمل‌ونقلی دور دنیا با پروژه یک کمربند – یک راه چین

 اختصاصی مانا - تجارت چین با کشور‌های مشارکت کننده با پروژه یک کمربند - یک راه (BRI) در نیمه اول سال ۲۰۲۳ میلادی به ۹۶۴ میلیارد دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۹.۸ درصد افزایش یافته است.

اگرچه مشارکت و سرمایه گذاری چین با کشور‌هایی که در مسیر این پروژه هستند همچنان ادامه دارد با این حال تجارت با کشور‌های همجوار با این پروژه ۳۴.۳ در صد از حجم واردات و صادرات چین را تشکیل می‌دهد.

در این میان صادرات و واردات محصولات در مسیر این پروژه از طریق جاده در نیمه اول سال جاری میلادی ۶۳ در‌صد افزایش یافت.

علاوه بر سرمایه گذاری برای جلب مشارکت کشور‌های ساحلی برای همکار‌ی حمل‌ونقل دریایی با این پروژه، چین در حال تکمیل حمل‌ونقل ریلی است که در حال حلضر راه آهن چین -اروپا و چین - لائوس در دست اجرا است.

 ناگفته نماند بنا به گفتۀ «لودالیلنگ» سخنگوی اداره کل گمرکات چین، در نیمه اول سال ۲۰۲۳ میلادی ۴۴ موافقت‌نامه گمرکی با کشور‌های مختلف به منظور دسترسی به محصولات کشاورزی امضا شده است. در این میان یک یادداشت تفاهم نیز تحت عنوان پنجره واحد با جمهوری اسلامی ایران امضا شده است.

سرمایه گذاری یک تریلیون دلاری

سرمایه گذاری در پروژۀ بزرگ یک کمربند - یک راه پس از حدود ۱۰ سال که از ابتکار آن می‌گذرد در حال حاضر با مشارکت کشور چین و سایر کشور‌ها از مرز یک تریلیون دلار فراتر رفته است.

سرمایه گذاری‌هایی که تاکنون در پروژه یک کمربند - یک راه انجام شده است به ۶۱ درصد رسیده است و به به طور کلی پیشرفت این پروژه درشش ماه اول سال ۲۰۲۳ میلادی در مقایسه با نیمه اول ۲۰۲۲ میلادی، ۱۳۱ درصد رشد نشان می‌دهد.

همانگونه که اشاره شد چین سعی دارد مشارکت هر کشوری که این پروژه از آنجا عبور می‌کند را جلب کند. در صورتی‌که کشوری منابع مالی داشته باشد آن را جذب در غیر این صورت  اجرای پروژه را خود برعهده می‌گیرد.

در این میان کشور‌هایی مانند بولیوی، نامبیا، اریتره، تانزانیا و بعضی کشور‌های جنوب صحرای آفریقا در این پروژه مشارکت دارند که باید ترکیه و کنیا را به آن اضافه کنیم. به نظر می‌رسد مشارکت عمومی روسیه نسبت به این پروژه کمتر بوده است که باید  درگیری این کشور در جنگ را یکی از علل آن دانست.

آنچه در این پروژه از سوی چین تعریف شده عبارتند از انرژی‌های تجدید پذیر، زیر‌ساخت‌های تجاری، فنّاوری اطلاعات، بخش‌های مختلف حمل‌و‌نقل، منابع زیر‌ِزمین، معدن، نفت وگاز که با استفاده از ظرفیت بخش‌های مختلف حمل‌و‌نقلی پیش خواهد رفت.

در آوریل ۲۰۲۳ میلادی وزارت بازرگانی چین اطلاعات جدیدی را در‌بارۀ یک کمربند-یک راه منتشر کرده و اعلام کرد در سه ماهه اول ۲۰۲۳ میلادی بیش از، ۵.۷۶ میلیارد دلار از سوی کشور‌های مختلف که در امتداد این پروژه قرار دارند سرمایه گذاری شده است.  

همکاری ۱۴۸ کشور

براساس آنچه چین اعلام کرده تا ژوئن ۲۰۲۳ میلادی  ۱۴۸ کشور قرارداد همکاری  با این کشور امضا کرده‌اند. بدین ترتیب سهم سرمایه گذاری چین و سایر کشور‌ها در این پروژه به بالاترین رکورد رسیده است، زیرا میزان سرمایه گذاری ۵۹ درصدی در نیمه اول ۲۰۲۳ میلادی در مقایسه با ۲۹ درصد ۲۰۲۱ میلادی رقم قابل توجهی است.

در این پروژه کشور‌های خاورمیانه نیز ۸.۱ میلیارد دلار سرمایه گذاری کرده بودند که در ۶ ماهه اول ۲۰۲۳ میلادی به ۱۲.۳ میلیارد دلار رسیده است. تاکنون  کشور‌های آمریکای جنوبی تعامل چندانی با این پروژه ندارند، اما عربستان سعودی با حدود ۳.۸ میلیارد دلار و پس از آن تانزانیا با ۲.۸ میلیارد دلار و امارات عربی با ۱.۲ میلیارد دلار سرمایه گذاری در ردیف‌های بعدی قرار دارند. اندونزی تا کنون ۵.۶ میلیارد دلار سرمایه گذاری کرده است.

مشارکت پاکستان در این پروژه به منظور ایجاد کریدور اقتصادی چین - پاکستان به علت بار مالی که بر پاکستان تحمیل می‌شود با وقفه همرا‌ه شده است، اما کشور چین تصمیم دارد بارِ مالی آن را تقبل کند. مواردی که باعث می‌شود چین بر روی زیر‌ساخت‌های این پروژه سرمایه گذاری کند ۳۶ درصد انرژی، ۲۸ درصد حمل‌و‌نقل و ۵۷ درصد زیر ساخت‌های ترکیبی است.

در شش ماهه اول ۲۰۲۳ میلادی این پروژه در بخش کشاورزی ۲۷۱ درصد نسبت به نیمه اول ۲۰۲۲ میلادی رشد داشته است.  

تعاملاتی که چین برای افزایش ظرفیت تولیدی در کشور‌ها به کار می‌برد تولید خودرو در صربستان و تولید مواد شیمیایی در عربستان است، یکی از برنامه‌هایی که چین در این پروژه پیگیری می‌کند ساخت نیروگاهی با سوخت زغال‌سنگ است که از طریق اندونزی و پاکستان تأمین می‌شود. مشارکت نفت و گاز با سرمایه گذاری ۳.۸ میلیارد دلار توسط کشور‌های مختلف صورت گرفته و مشارکت کشور چین در انرژی سبز در نیمه اول ۲۰۲۳ میلادی به ۴.۸ میلیارد دلار رسید.

مهم‌ترین شریک چین در این پروژه کشور پاکستان است که برای مشارکت در امر یک کمربند - یک راه ۳۰ میلیارد دلار از طریق قرارداد‌های ساخت و ساز و سرمایه گذاری دریافت کرده است.  

نکته دیگری که  باید به آن اشاره کرد سرمایه گذاری زیمباوه به منظور ایجاد یک ایستگاه خورشیدی شناور برای تأمین انرژی سبز است.   چین با اجرای پروژه جاده، ریل، حمل‌و‌نقل هوایی، کشتیرانی و تدارکات مربوط به آن در سراسر جهان پروژه‌هایی در دست احداث دارد که در حال حاضر برای ساخت بخش نهایی یک خط راه‌آهن که هدف آن اتصال بندر اصلی تانزاینا به کشور‌های همسایه به طول ۲۵۶۱ کیلومتر، اتصال بندر دارالسلام در اقیانوس هند به موانزا در دریاچه ویکتوریا و در نهایت به جمهوری دموکراتیک کنگو، رواندا و اوگاندا است.

در نیمه اول ۲۰۲۳ میلادی برخی کشور‌ها مانند عربستان سعودی برای حمایت از پروژه‌های حمل‌و‌نقلی در خصوص حمل محصولات شرکت‌های آرامکو اعلام آمادگی کرده‌اند.

یکی دیگر از ویژگی‌های تمرکز چین بر سرمایه گذاری مستقیم خارجی در این پروژه استخراج نفت و گاز بود که تا آگوست ۲۰۲۲ میلادی به ۴۵ میلیارد دلار رسید. نکته جالب توجه این است که همه گیری کووید ۱۹ باعث شده بود برخی کشور‌ها نسبت به مشارکت با این پروژه بخش‌هایی از پروژه را به تعلیق درآورند که  پس از برداشته شدن محدودیت‌های سفر مجریان پروژه در حال مذاکره برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌ها هستند و به کشور‌های مختلف سفر می‌کنند.  

بر‌اساس اطلاعیه وزارت بازرگانی چین در چهاردهمین برنامه پنج ساله این کشور که برای سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵ میلادی  نوشته شده این کشور ۵۵۰ میلیارد دلار در این پروژه سرمایه گذاری خواهد کرد.  

به طور کلی حجم قرارداد‌های چین با کشور‌های مختلف برای اجرای این پروژه در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲  میلادی  بالغ بر ۸۰۰ میلیارد دلار شده است.  

بدین ترتیب تعاملات استراتژیک به منظور تأمین زیر‌ساخت‌ها در مسیر پروژه یک کمربند- یک راه همچنان ادامه دارد و کشور‌های مختلف نیز با چین در زمینه سرمایه گذاری و تأمین زیر‌ساخت‌ها همکاری می‌کنند.

در پایان به این نکته نیز باید اشاره کرد چین برای اجرای تمامی پروژه‌های یک کمربند – یک راه از انرژی سبز استفاده خواهد کرد.

منابع: silkroadbriefing
greenfdc.org
ترجمه و اقتباس: بهاره قهرمانی