هفت عامل مؤثر بر هزینه‌های لجستیک در جهان

مانا: هزینه‌های لجستیک یکی از عوامل تعیین‌کننده قدرت یک اقتصاد در تولید و تجارت است. معمولاً اقتصاد‌های با سطح پایین توسعه یافتگی، با طیف وسیعی از هزینه‌های لجستیک مواجه هستند. در حالی که با ارتقاء سطح توسعه‌یافتگی اقتصاد، ایجاد زیرساخت‌ها و بهبود بهره‌وری، هزینه‌های لجستیکی کاهش می‌یابد. هزینه‌های لجستیک در اقتصاد‌های توسعه‌یافته و در حال توسعه به ترتیب از ۸ تا ۲۵ درصد قیمت نهایی کالا‌ها متغیر است. در ادامه هفت مورد از مهمترین عوامل موثر در هزینه‌های حمل‌و‌نقل معرفی می‌شود.

زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل

زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل از مهمترین عوامل کاهش هزینه‌ها و افزایش ایمنی و قابلیت اطمینان در این بخش هستند. به عنوان مثال وجود راه آهن سبب می‌شود که هزینه‌های مصرف سوخت به نسبت جاده به یک‌ششم کاهش یابد؛ یا در مثالی دیگر خطر تصادف در بزرگراه‌ها یک‌سوم جاده‌ها است که اگر بزرگراه‌ها توسعه یابد به طور طبیعی تصادفات نیز کاهش خواهد یافت.

اجزاء تشکیل دهنده اقتصاد

وجود بالاتر محصولات معدنی خام و حجیم در زنجیره‌های تامین یک اقتصاد، به افزایش هزینه‌های لجستیک منجر می‌شود. بدین ترتیب کشور‌هایی مانند استرالیا که بخش معدن آن سهم قابل توجهی از کل اقتصاد را دارد، نسبت هزینه‌های لجستیک به کل تولید ناخالص داخلی بالا است.

نرخ بهره

بالا بودن نرخ بهره هزینه نگهداری موجودی از قبیل کامیون و انبار‌ها به عنوان سرمایه را افزایش داده و در نتیجه کل هزینه‌های حمل و نقل را افزایش می‌دهد.

فضای رقابتی

وجود فضای رقابتی از مهمترین عوامل ارتقاء بهره‌وری و توسعه مقیاس شرکت‌های حمل‌و‌نقل کارآمد است. در بازار‌های انحصاری انگیزه کمتری برای نوآوری و بهبود بهره‌وری وجود دارد و در نتیجه هزینه‌های لجستیک بالا است.

فنّاوری اطلاعات و ارتباطات

سطح فنّاوری اطلاعات و ارتباطات یکی از عوامل کلیدی تعیین هزینه‌های حمل‌و‌نقل است. با استفاده از فنّاوری اطلاعات و ارتباطات می‌توان هزینه‌های معاملاتی و واسطه‌ها را کاهش داد و موجودی دارایی‌ها را به شکل بهره‌ورتری مدیریت نمود.

نظام حقوقی

از جمله عوامل مؤثر در کاهش هزینه‌های حمل‌و‌نقل، وجود یک نظام حقوقی کارآمد است که بتواند از قرارداد‌ها پشتیبانی و از دارایی‌ها محافظت نماید.

تنظیم‌گری و مالیات

مالیات‌های بخش حمل‌و‌نقل و محدودیت‌های آن از قبیل مقررات زیست محیطی از جمله عوامل تعیین کننده در هزینه‌های لجستیک هستند. در کشور‌های اتحادیه اروپا و آمریکا قریب ۲۰ درصد از هزینه‌های حمل زمینی کالا مربوط به انواع مالیات و عوارض است.

مجموعه عوامل فوق سبب می‌شود که سهم هزینه‌های لجستیک از قیمت نهایی کالا‌ها در اقتصاد‌های توسعه یافته به ۸ درصد و در اقتصاد‌های در حال توسعه به ۲۵ درصد برسد. کشور‌ها در تلاش هستند با بهبود عوامل فوق در دایره حکمرانی خود، راه را برای رشد اقتصادی فراهم نمایند.

منبع: Jean-Paul Rodrigue ,The Geography of Transport Systems, New York: Routledge, 5th edition (۲۰۲۰)