قزاقستان پل توسعه ترانزيت کالا از آسيا به اروپا با محوريت درياي خزر

[ کاپیتان علی محمدی‌دوم][ نماینده شرکت کشتیرانی دریای خزر در بندر آکتائو قزاقستان]
مانا: بندر آکتائو در غرب کشور قزاقستان و در مرکزیت استان مانگستاو و در سواحل شرقی دریای خزر به عنوان مهم‌ترین بندر قزاقستان مناسب‌ترین وضعیت را برای حمل‌ونقل محموله‌های گوناگون کالا‌های خشک، نفت‌خام و محصولات پتروشیمی را داراست.

این منطقه دارای ۲۵ درصد محصولات نفتی و ۱۰۰ درصد محصولات استرونتیوم (عنصر فلزی در لامپ‌های نوری) و همچنین معادن فسفات، منگنز، اورانیوم، گاز و زغال‌سنگ می‌باشد. بندر آکتائو به نحوی طراحی شده است که مناسب‌ترین وضعیت را برای حمل‌ونقل محموله‌های گوناگون دارد.

 این بندر بعد از طرح توسعه به دو بندر قدیم و جدید که در کنار یکدیگر قرار دارند، تقسیم شد؛ که در بندر جدید دو اسکله برای محصولات گوناگون و یک اسکله برای غلات در نظر گرفته شد. بندر قدیم شامل هشت اسکله فعال است که چند اسکله ویژه بارگیری محصولات نفتی دارد و سه اسکله بزرگ برای بارگیری و تخلیه محموله‌های غیرنفتی دارد. در این بندر بیش از ۲۵۰۰ مترمربع انبار سرپوشیده و بالغ بر ۹۰ هزار مترمربع انبار فضای باز وجود دارد. اسکله‌های بارگیری ویژه محصولات نفتی ظرفیت بیش از ۱۲ میلیون تُن دارد.

بندر آکتائو متصل به ریل‌های راه‌آهن سراسری از کنار کشتی می‌باشد که از مزیت‌های این بندر به‌شمار می‌رود. علاوه بر این وجود انبار غلات با ظرفیت بیش از ۹۰۰ هزار تُن در سال همراه با اسکله بارگیری و تخلیه انحصاری از دیگر ویژگی‌های مثبت این بندر می‌باشد. علاوه بر موارد فوق بندر کوریک در ۱۴۰ کیلومتری جنوب شهر آکتائو قرار دارد که دارای اسکله برای پهلودهی کشتی‌های رو_رو می‌باشد که در طرح توسعه آن ایجاد اسکله با تجهیزات بارگیری و تخلیه محصولات گوناگون به وجود خواهد آمد.

کشور قزاقستان با کشور‌های چین، روسیه، قرقیزستان، ازبکستان و ترکمنستان همسایه است که از طریق دریای خزر به کشور‌های روسیه، آذربایجان و ایران متصل می‌باشد که این مزیت، قزاقستان را به مثابه پلی در میان آسیا و اروپا (اورسیا) قرار داده است. این کشور از جمله کشور‌های آسیای میانه است که در سالیان اخیر تلاش کرده است تا نقش و سهم بیشتری در بازی‌های سیاسی و اقتصادی منطقه داشته باشد.

پایه‌گذار اتحادیه اقتصادی اوراسیا

قزاقستان یکی از کشور‌های پایه‌گذار اتحادیه اقتصادی اوراسیاست که برخی کشور‌های دیگر نظیر روسیه، بلاروس و قرقیزستان نیز عضو آن هستند. با توجه به موارد فوق و ظرفیت حمل‌و‌نقل ریلی این کشور، می‌توان از بندر آکتائو به‌عنوان پلی در زمینه توسعه ترانزیت کالا از آسیای دور در چین  به اروپا از طریق راه‌آهن و حمل‌ونقل دریایی از طریق دریای خزر به اروپا یاد کرد.

هم‌اکنون ترانزیت کالا از طریق موارد ذکر شده از چین و از طریق راه‌آهن قزاقستان به بندر آکتائو و بعد از طریق حمل دریایی در دریای خزر به کشور‌های روسیه و آذربایجان و بعد تا بندر پوتی گرجستان به اروپا انجام می‌گیرد. همچنین درحال‌حاضر مسیر جایگزین آذربایجان به ترکیه و سپس اروپا نیز وجود دارد.

ترانزیت کالا از طریق بندر آکتائو به بنادر شمالی ایران و سپس کشور عراق و ترکیه صورت می‌گیرد که با توجه به ظرفیت و قابلیت‌های کشورمان و همچنین شرکت کشتیرانی دریای خزر، میزان قابل‌توجهی نیست.

در این راستا دفتر نمایندگی شرکت کشتیرانی دریای خزر در آکتاو با دستورات و رهنمود‌های مدیریت ارشد گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و همچنین مدیرعامل شرکت کشتیرانی دریای خزر تمامی تلاش خود را در راه افزایش حداکثری این امر که ترانزیت کالا از بندر آکتائو به بنادر شمالی و سپس کشور عراق و ترکیه صورت گیرد، معطوف داشته است که با حمایت بیشتر و رفع موانع موجود به گسترش آن امیدواریم. البته این امر توسط رایزنی با صاحبان کالا و معرفی پتانسیل و مزیت‌های حمل توسط شرکت کشتیرانی دریای خزر و امکانات بالقوه آن در شرف انجام است.

نقش شرکت کشتیرانی دریای خزر در قزاقستان

شرکت کشتیرانی دریای خزر یک دفتر نمایندگی در بندر آکتائو قزاقستان دارد که کلیه امور مربوط به واردات و صادرات کالا از این بندر توسط کشتی‌های کشتیرانی دریای خزر زیر نظر این دفتر و با هماهنگی با دفتر مرکزی شرکت در بندر انزلی صورت می‌گیرد.

این دفتر تمامی امور مربوط به مشتریان و تجار ایرانی و قزاق در شهر آکتاو در زمینه حمل کالا و امور مربوط به آن  توسط کشتی‌های شرکت کشتیرانی دریای خزر را عهده‌دار بوده و این امور توسط خطوط منظم کشتیرانی که توسط همکاران در دفتر مرکزی هماهنگ و مدیریت می‌شود، انجام می‌شود.

تعامل با مشتریان و هماهنگی امور مربوط به بازاریابی و حفظ شرایط ایمن و رقابتی برای آن‌ها در راستای سیاست‌های کلی شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و گسترش زمینه‌های ترانزیت کالا از سرفصل‌های کاری این دفتر در بندر آکتائو می‌باشد.

نفت و محصولات کشاورزی و معدنی شاکله اصلی اقتصاد قزاقستان را تشکیل می‌دهد. از طرفی این کشور نیاز‌های وارداتی مختلفی دارد که بیشتر در زمینه صنعتی و برخی حوزه‌های غذایی و کشاورزی است.

روسیه، چین و برخی کشور‌های اروپایی جزو شرکای تجاری اصلی این کشور محسوب می‌شوند. به طور کلی بخش زیادی از تجارت قزاقستان با کشور‌های همسایه خود صورت می‌گیرد. روسیه اصلی‌ترین نقش را در تأمین کالا‌های وارداتی این کشور داشته که نشان از وابستگی اقتصادی آن به روسیه دارد.

طبق آمار‌های جهانی حدود ۴۰ درصد از نیاز‌های وارداتی قزاقستان توسط روسیه تأمین شده که آمار قابل‌توجهی است. بعد از کشور روسیه چین بیشترین نقش را در واردات این کشور داشته است.

دسترسی به دریای خزر و حضور شرکت کشتیرانی دریای خزر با دارا بودن ۲۳ فروند کشتی مجهز برای حمل کالا‌های مختلف این امکان ویژه را برای تجار ایرانی فراهم کرده است تا با استفاده از این فرصت و ارسال محصولات صادراتی ایران به این کشور از این فرصت بالقوه نهایت استفاده را داشته باشند.

در حوزه صادرات قزاقستان، این کشور تا حدودی جهت‌گیری به سمت غرب و کشور‌های اروپایی دارد هر چند باز هم روسیه و چین نقش قابل‌توجهی در این خصوص دارند. چرا که کشور‌های اروپایی معمولاً به نفت و گاز و مواد خام معدنی قزاقستان نیاز مبرم دارند. از طرفی قزاقستان کشوری نیست که از لحاظ صنعتی بسیار پیشرفته باشد و این موضوع باعث شده است تا به واردکننده بسیاری از تجهیزات صنعتی تبدیل شود.

بنابر آمار‌های جهانی به‌طور میانگین طى ۱۰ سال گذشته معمولاً روند صادرات ایران به قزاقستان رو به پیشرفت بوده هر چند در برخی از سال‌ها به‌دلایل مختلفی نیز اُفت محسوسی داشته است، اما انتظار می‌رود با توجه به شرایط موجود حجم صادرات و تجارت با این کشور جهش قابل‌توجهی را تجربه کند.

شایان ذکر است که تجارت بین دو کشور در ۹ ماهه ۱۴۰۰ بالغ بر ۱۷۰ میلیون دلار بوده است که با توجه به شرایط بالقوه این کشور انتظار رشد این ارقام در سال‌های آتی محتمل می‌باشد.

شرکت کشتیرانی دریای خزر به‌عنوان بزرگ‌ترین شرکت کشتیرانی ایرانی در دریای خزر با دارا بودن کشتی‌های مجهز و خطوط منظم حمل‌ونقل و با مدیریت آشنا به تجارت منطقه به‌عنوان اصلی‌ترین ستون تجارت و صادرات کالا به قزاقستان است که آمار و ارقام موجود نشانگر توان بالای این شرکت و نقش مهم آن در این امر را دارد.

عمده محصولات صادراتی حمل شده توسط شرکت کشتیرانی دریای خزر به  قزاقستان را مواد و محصولات معدنی، پتروشیمی، سیمان، میوه و صیفی‌جات، خشکبار، سنگ و سرامیک و محصولات شیشه‌ای، پلاستیکی و رنگ شامل می‌شود.

همچنین این شرکت با درایت مدیریت عامل خود اقدام به برقراری خطوط منظم کانتینری از بنادر ایران به قزاقستان کرده که باعث حمل‌ونقل آسان و ایمن و سریع محصولات می‌باشد. امید است با تدوام این امر و استقبال تجار تا حدود بسیار زیادی به سرعت و ایمنی حمل محصولات کمک شده و منطبق با استاندارد‌های جهانی حمل‌ونقل، گامی به سوی تسریع صادرات برداریم. همچنین امیدوارم که نهاد‌های مختلف در امر صادرات کالا به قزاقستان با برنامه‌ریزی دقیق‌تر در راه‌حل مشکلات صادرکنندگان و کاهش هزینه صادرات کمک شایانی به تجار و صادرات کشور انجام دهند. مواردی از قبیل کاهش تعرفه‌های گمرکی و بندری، پایین آوردن قیمت تمام شده در ایران و مشوق‌های صادراتی دیگر کمک بسیار شایانی را دراین امر خواهد کرد.