دیپلماسیِ اسلحه و قایق

 در گذشته، اقیانوس‌ها و دریا‌ها نقش مهمی در دنیای ژئوپلیتیک ایفا می‌کردند، حالا دوباره این نقش پررنگ شده است. در خاورمیانه، حوثی‌ها به تلافیِ حملات اسرائیل در غزه، اقداماتی در دریای سرخ داشته‌اند و کشتی‌های باری و تجاری را تهدید کرده‌اند. به همین دلیل توانسته‌اند نظم تجارت جهانی را به هم بریزند. روز دوازدهم ژانویه بود که آمریکا و بریتانیا پس از تهدید‌های بسیار، وارد مرحله عملیاتی شدند و بیش از ۶۰ هدف حوثی‌ها را در یمن مورد حمله قرار دادند. هرچند هدف اصلی آن‌ها از چنین حمله‌ای، از بین بردن ناامنی در دریای سرخ است، اما دقیقاً همین اقدام می‌تواند منجر به گسترش دامنه بحران در منطقه خاورمیانه شود و آتش جنگ میان اسرائیل و حماس را هم شعله‌ورتر کند. در این بین، تایوان هم وضعیت مطلوبی ندارد. نتیجه انتخابات این کشور مشخص شد، مردم دقیقاً به کسی رأی داده‌اند که چین عنوان «دردسرساز» را برایش گذاشته است.

انتخاب فردی که سیاست‌های ضدچینی دارد در تایوان به این معناست که احتمالاً به زودی تنش‌ها میان چین و آمریکا تشدید می‌شود. به عبارت ساده‌تر، چین به تهدید علیه تایوان ادامه می‌دهد و این مسئله در نهایت می‌تواند منجر به بروز درگیری در این کشور شود. به این ترتیب آب‌های اطراف تایوان هم ناامن خواهد شد. جنگ روسیه و اوکراین هم پیش از این آب‌های دریای سیاه را ناامن کرده بود. به این ترتیب به نظر می‌رسد که همه قدرت‌های جهان وارد دریا‌ها و اقیانوس‌ها شده‌اند تا اهمیت قدرت‌های دریایی را یادآوری کنند. در واقع هر لحظه امکان دارد جنگی جدید در همین دریا‌ها رخ دهد.

در حال حاضر قدرت‌های دریایی به یکی از مسائل مهم و کانونی در ژئوپلیتیک تبدیل شده‌اند. ارتش‌های دریایی این روز‌ها نقش مهمی در نفوذ کشور‌ها بر یکدیگر ایفا می‌کنند. واقعیت این است که دریا‌ها نقشی مهم و حیاتی در اقتصاد جهان دارند. اگر مسیر‌های دریایی امن نباشند، خبری از انتقال کالا‌ها و محموله‌های سنگین هم نیست. طی سال‌های اخیر میزان انتقال کالا‌ها از طریق کشتی افزایش یافته و اقتصاد از همین مسیر رشد کرده است. به این ترتیب نمی‌توان به سادگی این نظم را بر هم زد چرا‌که می‌تواند منجر به بروز بحران اقتصادی در جهان شود. در حال حاضر ۸۰ درصد از تجارت جهانی بر‌اساس حجم و همچنین ۵۰ درصد از آن براساس ارزش، متکی به حمل‌ونقل دریایی است. این مسئله به خوبی نشان می‌دهد که اگر آب‌ها آرامش و امنیت نداشته باشند، اقتصاد می‌تواند دچار آشفتگی‌های قابل توجهی شود.

بزرگ‌ترین ارتش دریایی در خدمت چین

چین در حال حاضر بزرگ‌ترین ارتش دریایی را در جهان دارد. پیشرفته‌ترین زیردریایی‌ها هم در خدمت ارتش آمریکاست که این ارتش را به لحاظ قدرت چندین مرحله جلوتر می‌برد. زیردریایی‌ها می‌توانند آب‌ها را به صورت کامل رصد کنند و اطلاعات را از هر طریقی به دست آورند. به همین دلیل اهمیت ویژه‌ای در مبحث نیروی دریایی دارند. اما مسئله دیگری که می‌تواند اهمیت پیدا کند، بستن راه‌های دریایی است. برای مثال چین این توانایی را دارد که راه‌های دریایی مربوط به تایوان را مسدود سازد و این یعنی می‌تواند نظمِ تجارت را در این بخش به هم بزند. این مقوله می‌تواند چالشی بزرگ برای تمامی دولت‌ها در جهان باشد و همگی باید با هم متحد شوند تا بتوانند جلوی بروز چنین بحران‌هایی را بگیرند.

فنّاوری‌ها به پیشرفت تجهیزات و سلاح‌های جنگیِ دریایی کمک کرده‌اند. هر روز شاهد ابداع وسیله‌ای هستیم که می‌تواند در دریا‌ها کاربرد داشته باشد. استفاده از پهپاد‌ها هم استراتژی‌های دریایی را تقویت کرده است. روی هم رفته می‌توانیم از همه این پیشرفت‌ها به این نتیجه برسیم که قدرت دریایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده است. این روز‌ها تمرکز دیپلماسی هم روی همین مسیر‌های دریایی و تجارت از این طریق است. تاجران و بازرگانان بزرگ‌ترین نگرانی‌شان در دنیای امروز این است که امنیت آب‌ها تامین شود تا بتوانند بدون چالش و دردسر، به امور تجاری خود بپردازند. با این حال، در دنیای مدرن، شاهد پیچیدگی‌های تازه در مسیر‌های تجاریِ دریایی هستیم. در این شرایط، دولت‌ها باید با هم متحد شوند و به صورت هماهنگ، نظمی نو به آب‌های جهان ببخشند تا اقتصاد دنیا بدون تهدید، به رشد خود ادامه دهد.

منبع: اکونومیست / آینده‌نگر