پنج بندر راهبردی اقیانوس هند

به گزارش گروه بین‌الملل مانا، در سال‌های اخیر هیچ کشوری مانند چین برای انحصار مسیرهای تجاری منطقه تلاش نکرده است. به‌ طوری‌که پکن در راستای ابتکار کمربند و جاده (BRI)، میلیاردها دلار در زیرساخت‌ها و بنادر کشورهای ساحلی اقیانوس هند مانند سریلانکا، مالدیو و بنگلادش سرمایه‌گذاری کرده است. چین مالکیت بیشتر این بنادر را از آن خود کرده که معمولاً به «رشته مروارید» شناخته می‌شود. در این میان، هند به دنبال جلوگیری از تسلط دریایی رقیب خود است، زیرا پکن را به عنوان تهدیدی مستقیم برای نفوذ خود در منطقه تلقی می‌کند.

در این راستا، دهلی نو یادداشت تفاهمی با ژاپن و سریلانکا برای ساخت پایانه کانتینری در بندر کلمبو، یکی از قطب‌های کلیدی منطقه، امضا کرد. چین قبلاً اجاره هامبانتوتا، یکی دیگر از بندرهای استراتژیک این کشور را در اختیار گرفته بود. تشکیل این سه‌گانه تلاشی آشکار برای از بین بردن بخشی از سلطه چین در اقیانوس هند است. ترمینال جدید حدود ۵۰۰ میلیون دلار هزینه خواهد داشت و دولت سریلانکا ۵۱ درصد از سهام را در اختیار دارد.

این بنادر استراتژیک، از کلمبو تا جیبوتی، همواره شاهد نبرد مداوم قدرت‌ها در اقیانوس هند هستند. در زیر پنج مورد از قطب‌های کلیدی منطقه آورده شده است:

بندر کلمبو، سریلانکا

حدود ۹۰ درصد از کالاهای دریایی سریلانکا از بندر کلمبو، بزرگترین بندر کشور، واقع در سواحل رودخانه کلانی عبور می‌کند. همچنین به‌عنوان شلوغ‌ترین بندر آسیای جنوب غربی شناخته می‌شود و در سال ۲۰۱۷ میلادی ۶.۲۱ میلیون TEU کالا در این بندر جا‌به‌جا شده است. در این میان، هند سهم حدوداً ۷۰ درصدی از تجارت ترانشیپ کلمبو دارد.

این بندر که اروپا، خاورمیانه، آفریقا و آسیا را به هم متصل می‌کند، در سال‌های اخیر به عنوان بخشی از طرح کمربند و جاده، توجه چین را به خود جلب کرده و این کشور دارای ۸۵ درصد سهام در پایانه‌های بین‌المللی کانتینری کلمبو است.

بندر جیبوتی

بندر جیبوتی که در دهانه دریای سرخ واقع شده و در میان برخی از شلوغ‌ترین مسیرهای کشتیرانی در جهان قرار دارد؛ اروپا، شرق دور، شاخ آفریقا و خلیج فارس را به هم متصل می‌کند. در سال‌های اخیر، این بندر از سرمایه‌گذاری‌های هلدینگ «چاینا مرچنس» چین، بهره‌برده است. قرار است این هلدینگ، کنترل ترمینال کانتینری دوراله بندر را به دست بگیرد و اعتراض فرانسه، ژاپن، ایتالیا و ایالات متحده آمریکا که پایگاه‌های نظامی در این کشور شرق آفریقا دارند را برانگیخت.

بندر ویکتوریا، سیشل

بندر ویکتوریا به عنوان تنها مرکز دریایی این کشور جزیره‌ای، از اهمیت استراتژیک ویژه‌ای برای هند برخوردار است. هند سال ۲۰۲۰ میلادی یک پیمان ۲۰ ساله با دولت سیشل برای ساخت تأسیسات دریایی جدید در مجمع الجزایر امضا کرد.

 این بندر که در قلب اقیانوس هند قرار دارد، به دلیل افزایش تعداد کشتی‌های عبوری از جنوب آسیا و خلیج فارس به سمت سواحل شرقی آفریقا، دارای ظرفیت مازاد است. از همین روی، مسئولان این بندر به دنبال تأسیس یک اسکله جدید، با تأمین مالی بانک سرمایه گذاری اروپا، به منظور پاسخگویی بهتر به حجم معاملات افزایشی است.

بندر گوادر پاکستان

بندر گوادر در مجاورت تنگه هرمز، یکی از مهم‌ترین آبراه‌های جهان و مسیر نفتی استراتژیک در داخل و خارج از خلیج فارس، از سال ۲۰۱۵ به رئیس شرکت هلدینگ بنادر خارج از کشور چین (COPHC) فروخته شد.

این بندر، محور کلیدی در طرح کریدور اقتصادی چین و پاکستان(CPEC)  بوده که آن نیز بخشی از ابتکار «کمربند و جاده» پکن است و هدف آن اتصال چین به آفریقا و اروپا از طریق مجموعه‌ای از پروژه‌های زیرساختی و تجاری چند میلیارد دلاری است.

بندر گوادر به عنوان یکی از بزرگترین واردکنندگان نفتِ خام جهان که مبدأ ۸۰ درصد آن خاورمیانه بوده، امکان تأمین نفت را برای چین فراهم می‌کند.

بندر چابهار ایران

 بندر چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران، در سواحل جنوب شرقی کشور در دریای عمان واقع شده است. این بندر، دروازه کلیدی بین کشورهای مشترک المنافع، هند، پاکستان، افغانستان، روسیه و اروپا است.

در سال ۲۰۱۶ میلادی، توافقنامه ترانزیت سه‌جانبه توسط ایران، هند و افغانستان امضا شد که امکان دسترسی کالاهای هندی را برای عبور از ایران به افغانستان و فراتر از آن تسهیل می‌کند. در دسامبر ۲۰۱۸ میلادی، هند عملیات توسعه بندر را بر‌عهده گرفت و موقعیت خود را در منطقه بیشتر تثبیت کرد.