دلایل و ابعاد گسترش کریدور‌های سبز کشتیرانی

مانا- برای نمونه، سنگاپور یک قطب جهانی سوخت سبز بوده و یا نروژ در فناوری کشتی‌های بدون آلاینده پیشرو است. همچنین، شیلی از کریدور‌های سبز اقیانوس آرام حمایت و کشور‌های ساحلی آفریقا، گسترش بنادر را به رشد اقتصاد آبی پیوند می‌دهند. در این راستا، اولویت مشترک واضح و شامل ایجاد کریدور‌های کشتیرانی کم‌کربن و انعطاف‌پذیر جهت تجارت پایدار و کارآمد است.

در منطقه هند و اقیانوسیه، اتصال دریایی هم از تاب‌آوری اقتصادی و هم از امنیت منطقه‌ای حمایت می‌کند. استرالیا در حال ارتقاء بنادر خود برای ادغام با زنجیره‌های تأمین آسیایی است، و کشور‌های جزیره‌ای اقیانوس آرام در حال اجرای آزمایشی حمل‌و‌نقل بین جزیره‌ای کم‌کربن برای کاهش هزینه‌ها و انتشار گاز‌های گلخانه‌ای هستند.

همچنین برای نیوزیلند که تجارت آن عمدتاً به ارتباطات دریایی وابسته است، نقش حمل‌و‌نقل دریایی احتمالاً با افزایش هزینه‌ها و محدودیت‌های کربن در صنعت هوانوردی، افزایش یابد. شکل‌دهی به کریدور‌های سبز و تاب‌آور در سراسر اقیانوسیه برای تضمین دسترسی به بازار، دستیابی به اهداف اقلیمی و محافظت از زنجیره‌های تأمین در برابر شوک‌های جهانی بسیار مهم خواهد بود.

مسیر‌های تجارت جهانی از طریق خطوط کشتیرانی پاک، لجستیک دیجیتال و استاندارد‌های عملیاتی مشترک، در حال بازطراحی هستند. اما برای بخش عمده‌ای از کشور‌های جنوب جهان، عدم تدوین استانداردها، ظرفیت دیجیتال محدود و کمبود بودجه برای سوخت‌های پاک و ارتقاء بنادر، خطر ایجاد یک سیستم دریایی چندپاره را به همراه دارد که در آن، افزایش بهره‌وری برای اقتصاد‌های پیشرفته، نابرابری‌های جهانی را تعمیق می‌بخشد.

پیوند حمل‌و‌نقل با دیپلماسی اقلیمی

کریدور‌های سبز کشتیرانی موضوعی فراتر از زیرساخت هستند؛ در واقع آنها ابزار‌هایی برای دیپلماسی اقلیمی هستند. همسوسازی اولویت‌های تجاری و اقلیمی، توسعه زیرساخت‌های مشترک سوخت پاک، استاندارد‌های دیجیتال و نظارتی، تعامل و همکاری‌های بلندمدت فرامرزی را امکان‌پذیر می‌کند. برای نمونه در غرب آفریقا، غنا در حال تدوین طرح اقدام ملی برای کشتیرانی سبزتر با همکاری ذینفعان منطقه‌ای و سازمان بین‌المللی دریانوردی بوده که هدف آن کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و ترویج شیوه‌های پایدار بندری و دریایی با مشارکت جوامع ساحلی است.

همچنین، شرکای تجاری می‌توانند از کریدور‌های سبز برای تقویت پیوند‌های صادراتی راهبردی استفاده کنند. به عنوان مثال، هند و نیوزیلند محصولات کشاورزی و باغبانی را از طریق مسیر‌های دریایی به جنوب شرقی آسیا صادر می‌کنند. هماهنگی در مورد استاندارد‌های عرضه سوخت پاک و دیجیتالی کردن بنادر نه تنها می‌تواند تاب‌آوری زنجیره تأمین را افزایش دهد، بلکه اعتبار اقلیمی را در بازار‌های مشترک نیز تقویت کند.

تبدیل کشتیرانی سبز به  ضرورت اقتصادی

اعلامیه کلایدبانک (Clydebank)، که توسط بیش از ۲۰ کشور در COP۲۶ امضا شد، متعهد به ایجاد حداقل شش کریدور دریایی با آلایندگی صفر تا سال ۲۰۲۵ است. امضاکنندگان شامل اقتصاد‌های توسعه‌یافته و در حال توسعه هستند که گویای اولویت مشترک کربن‌زدایی از کشتیرانی جهانی است. در حال حاضر، چندین مسیر پیشرو عملیاتی یا در حال توسعه هستند؛ کریدور سنگاپور-روتردام در حال ساخت یک زنجیره تأمین سوخت پاک برای آمونیاک و متانول است؛ هولیهد-دوبلین در حال آزمایش کشتی‌های متانول‌محور و برق ساحلی است؛ لس‌آنجلس- شانگهای که به سنگاپور هم گسترش یافت، در حال کاربست کشتی‌های با آلایندگی صفر، تأمین سوخت پاک و مدیریت دیجیتال بندر است؛ شبکه گریت لیکس-سنت لارنس کانادا در حال اجرای آزمایشی مسیر‌های کم‌کربن تحت یک چارچوب دریایی سبز ملی بوده و شبکه داخلی و ساحلی هند در حال انتقال کامل به کشتی‌های با انرژی تجدیدپذیر در عرض پنج سال است که با سرمایه‌گذاری‌های هیدروژنی، خورشیدی و صندوق توسعه دریایی برای زیرساخت‌های بندر سبز پشتیبانی می‌شود.

ترسیم مسیر‌های مذکور، نشان می‌دهد که چگونه می‌توان حمل‌ونقل سبز را در راهبرد‌های تجارت، انرژی و زیرساخت‌ها گنجاند تا یک مزیت رقابتی پایدار ایجاد شود. اگرچه این ابتکارات شتاب قابل توجهی را نشان می‌دهند، اما تبدیل آنها به یک هنجار جهانی مستلزم آن است که کربن‌زدایی دریایی نه تنها به عنوان یک تعهد زیست‌محیطی، بلکه به عنوان یک فرصت اقتصادی راهبردی نیز در نظر گرفته شود.

الزامات کریدور‌های سبز فراگیر

طراحی برای تاب‌آوری و برابری: کریدور‌های حمل‌ونقل سبز باید به گونه‌ای طراحی شوند که تاب‌آوری و برابری را در بر داشته باشند. تجمیع منابع و به اشتراک‌گذاری زیرساخت‌ها در امتداد مسیر‌های کلیدی می‌تواند سوخت‌های پاک را از نظر تجاری مقرون‌به‌صرفه کند. همچنین مقررات هماهنگ انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، دسترسی هماهنگ به سوخت و سیستم‌های بندری سازگار، اصلاحات سیاستی مورد نیاز برای جذب سرمایه‌گذاری را فراهم می‌کنند. مدل‌های موفق کریدور باید با واقعیت‌های کشور‌های کوچک، وابسته به صادرات و جزیره‌ای به‌ویژه در کشور‌های جنوب جهانی، سازگار شوند تا اطمینان حاصل شود که آنها به عنوان شرکت‌کنندگان فعال در این گذار سود می‌برند.

تقویت مشارکت‌های منطقه‌ای: همکاری‌های منطقه‌ای می‌تواند انتقال فناوری، سرمایه‌گذاری مشترک و استاندارد‌های هماهنگ را تسریع کند و حمل‌ونقل سبز را در دسترس‌تر و از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه‌تر سازد. به عنوان مثال، مشارکت حمل‌ونقل آبی اقیانوس آرام، کشور‌های جزیره‌ای اقیانوس آرام را با نیوزیلند پیوند می‌دهد تا اهداف مشترک حمل‌ونقل پاک را توسعه داده و به هزینه‌های بالای حمل‌ونقل و آسیب‌پذیری‌های اقلیمی جوامع دریایی دورافتاده غلبه کند. به طور مشابه، بنادر و کشتی‌های دارای انرژی تجدیدپذیر هند می‌توانند در مشارکت‌های کریدور سبز ادغام شوند تا دسترسی به بازار را گسترش داده و از تبادل دانش حمایت کنند. غلبه بر موانعی مانند زیرساخت‌های بندری قدیمی و دسترسی محدود به سوخت پاک برای ایجاد مشارکت گسترده‌ت و فراگیری شرکا، بسیار مهم خواهد بود.

اولویت‌بندی تأمین مالی هدفمند: تأمین مالی باید از طریق بانک‌های توسعه چندجانبه، صندوق‌های اقلیمی و سازوکار‌های تحت هدایت صنعت برای حمایت از ارتقاء بنادر، زنجیره‌های تأمین سوخت پاک و دیجیتالی شدن در اقتصاد‌های در حال توسعه افزایش یابد. هنگامی که راهبرد‌های مناسب در سیاست‌های تجارت، انرژی و زیرساخت‌ها گنجانده شوند، پتانسیل ایجاد دستاورد برای اقدامات اقلیمی و نیز رقابت‌پذیری اقتصادی دارند. چنین سرمایه‌گذاری‌هایی نه تنها انتقال به کشتیرانی سبز را تسریع می‌کنند، بلکه انعطاف‌پذیری زنجیره تأمین را تقویت، ایجاد شغل کرده و اقتصاد‌های در حال توسعه را در اقتصاد دریایی کم‌کربن جهانی مشارکت قرار می‌دهند.

اجرای کریدور‌های آماده برای آینده: در صورت اجرای فراگیر، کریدور‌های حمل‌و‌نقل سبز می‌توانند با اطمینان از به اشتراک گذاشتن مزایای کربن‌زدایی بین کشور‌های توسعه‌یافته و در حال توسعه، تاب‌آوری اقتصادی را افزایش دهند، اعتبار اقلیمی را تقویت کنند، ثبات زنجیره تأمین را بهبود بخشند و عدالت جهانی را پیش ببرند. تجربه کشور‌هایی مانند نیوزیلند، هند، سنگاپور، کانادا و بریتانیا نشان داده که کربن‌زدایی دریایی می‌تواند از حاشیه به متن سیاست‌های تجاری و اقلیمی منتقل شود. گام بعدی این است که اطمینان حاصل شود کشور‌های جنوب جهان، نه فقط یک شرکت‌کننده، بلکه یک معمار مشترک در ایجاد یک نظم دریایی کم‌کربن هستند.

نتیجه‌گیری

تحول در کشتیرانی جهانی دیگر اختیاری نیست؛ بلکه یک اولویت راهبردی برای همه کشورهاست. کریدور‌های کشتیرانی سبز با طراحی مناسب و مبتنی بر شمول‌گرایی، می‌توانند شکاف بین جاه‌طلبی اقلیمی و تاب‌آوری تجاری را پر و تضمین کنند که سیستم‌های دریایی پاک، کارآمد و عادلانه، ستون فقرات نسل بعدی زنجیره‌های تأمین جهانی را تشکیل می‌دهند. این امر اقدام مهمی برای فعالیت هماهنگ بین‌المللی است که نوآوری، تأمین مالی و حاکمیت باید همگرا شوند تا همه کشورها، صرف نظر از اندازه، جغرافیا یا سطح درآمد، از مزایای ترانزیت دریایی کم‌کربن در آینده بهره ببرند.