دلایل و پیامد‌های استخراج مواد معدنی دریایی

به گزارش گروه بین‌الملل مانا، مواد معدنی مانند لیتیوم، کبالت، نیکل و عناصر خاکی کمیاب، مواد ضروری برای تولید کالا‌های مهم از توربین‌های بادی و وسایل نقلیه الکتریکی گرفته تا تلفن‌های همراه، فنّاوری‌های پزشکی و زیرساخت‌های نظامی هستند. استخراج این مواد در خشکی به خوبی تثبیت شده، اما با افزایش تقاضا برخی کشور‌ها به دنبال بهره برداری از بستر دریا برای استخراج میلیون‌ها کیلومتر مربع از سنگ معدن فلزی خود هستند.

برخی از کشور‌ها و شرکت‌ها از گذشته کاوش در ذخایر معدنی زیر آب و تکنیک‌های استخراج معدن را آغاز کرده‌اند، اما چشم‌انداز استخراج از معادن اعماق دریا همچنان بحث برانگیز است. با وجود سال‌ها تحقیق، اطلاعات اندکی در مورد اعماق اقیانوس وجود دارد. بسیاری از کارشناسان نگران این هستند که استخراج مواد معدنی می‌تواند پیامد‌های شدیدی برای محیط زیست دریایی داشته باشد.

استخراج معادن دریا

هدف از استخراج معادن در اعماق دریا، بازیابی ذخایر معدنی ارزشمند موجود در کف اقیانوس، صد‌ها یا حتی هزاران متر زیر سطح آن است. در کنار مجموعه متنوعی از حیات دریایی در این اعماق، ذخایر قابل توجهی از مس، کبالت، نیکل، روی، نقره، طلا و عناصر خاکی کمیاب وجود دارد.

بخش عمده‌ای از جذاب‌ترین ذخایر معدنی در آب‌های بین‌المللی یافت می‌شوند. یکی از مناطق مورد توجه خاص منطقه Clarion-Clipperton در اقیانوس آرام است. این منطقه غنی از مواد معدنی در حال حاضر دارای قرارداد‌های اکتشاف برای ۱۷ پیمانکار استخراج معدن در اعماق دریا است که مناطق اکتشاف آنها تقریباً یک میلیون کیلومتر مربع را پوشش می‌دهد.

طرفداران استخراج معادن در اعماق دریا استدلال می‌کنند که این امر می‌تواند به رفع نیاز مبرم جهان به مواد معدنی حیاتی کمک کند که با سرمایه‌گذاری بیشتر کشور‌ها در کربن زدایی، دیجیتالی کردن، دفاع و زیرساخت‌ها به رشد تقاضای خود ادامه خواهد داد. برآورد‌ها نشان می‌دهد که تقاضای جهانی برای نیکل، کبالت و عناصر خاکی کمیاب احتمالا تا سال ۲۰۴۰ میلادی در راستای حذف کربن دو برابر شود. مطالعات متعدد نیز به این نتیجه رسیده‌اند که کمبود منابع معدنی در خشکی وجود ندارد، اما جهان هنوز با موانع قابل توجهی در یافتن ذخایر پایدار و افزایش سریع عملیات استخراج و فرآوری مواجه است.

برخی نیز استخراج در اعماق دریا را به عنوان یک مسیر جایگزین می‌دانند که می‌تواند تهدید‌های مربوط به استخراج در خشکی را دور بزند. آنها استدلال می‌کنند، بعید است که استخراج معادن در اعماق دریا با خطرات زیست محیطی مانند جنگل‌زدایی و آلودگی آب شیرین و تأثیر بر جوامع همسایه مرتبط باشد. در مقابل، دیگران استدلال می‌کنند که زیرساخت‌های ساخته شده برای پردازش و انتقال مواد معدنی در اعماق دریا به تملک و توسعه زمین نیاز دارد، که احتمالاً بر دارایی، منابع غذایی و سبک زندگی جوامع محلی تأثیر بگذارد.

خطرات استخراج معادن در اعماق دریا

زمانی تصور می‌شد که آب‌های عمیق خالی از حیات است. اما اکنون می‌دانیم که دریا‌ها بزرگترین فضای قابل سکونت روی این سیاره بوده و مجموعه‌ای خیره کننده از حیات را در خود جای داده است. تا به امروز، ده‌ها هزار گونه در اعماق اقیانوس یافت شده و براساس برآوردها، میلیون‌ها گونه دیگر نیز احتمالا وجود داشته باشند. تنها در منطقه  Clarion-Clipperton، یک منطقه مهم برای استخراج معدن در اعماق دریا، محققان اخیرا بیش از ۵ هزار گونه را کشف کرده‌اند.

برای نمونه، تأثیرات احتمالی بر ماهیگیری و امنیت غذایی یکی از تهدید‌های استخراج معادن دریایی است. بر اساس طرح‌های کنونی، تخلیه زباله از معادن می‌تواند د‌ر فواصل بزرگ، به طور بالقوه کیلومتر‌ها دورتر از مناطق استخراج‌شده پخش شود. این امر تهدیدی برای ماهی‌های اقیانوس و بی‌مهرگانی است که برای بخش شیلات بین‌المللی حیاتی هستند، مانند ذخایر ماهی تن که به رشد اقتصاد کشور‌های جزیره‌ای کوچک در حال توسعه مانند کیریباتی، وانواتو و جزایر مارشال کمک می‌کند.

همچنین، اقیانوس بزرگترین مخزن کربن در جهان است که حدود ۲۵ درصد از کل انتشار دی اکسید کربن را جذب می‌کند. ارگانیسم‌های میکروسکوپی نقش مهمی در این سیستم تنظیم کننده آب و هوا دارند و به جداسازی کربن در اعماق دریا‌ها و کاهش انتشار گاز‌های گرم کننده (مانند متان) از رسوبات بستر کمک می‌کنند. نابودی تنوع زیستی در اعماق دریا به دلیل فعالیت معدنی احتمالاً بر چرخه کربن اقیانوس تأثیر بگذارد و توانایی آن را برای کمک به کاهش افزایش دمای جهانی کاهش دهد.

آیا استخراج در اعماق دریا ضروری است؟

عرضه جهانی مواد معدنی حیاتی (از جمله عناصر خاکی کمیاب) باید در سال‌های آینده و به سرعت رشد کند. اما با توجه به وضعیت نامناسب و خطرات بالقوه استخراج معادن در دریا و مضرات کاملاً درک شده مرتبط با معدنکاری در خشکی، پاسخ آسانی برای پاسخگویی مسئولانه به این تقاضا وجود ندارد. هرچند منابع معدنی روی زمین برای رفع نیاز‌های جهانی کافی به نظر می‌رسد، اما جهان باید به چگونگی افزایش مسئولانه عرضه به گونه‌ای توجه کند که خطرات زیست محیطی، اجتماعی و حاکمیتی را به حداقل برساند و در عین حال منافع اقتصادی برای جوامع مجاور ایجاد کند.

آژانس بین‌المللی انرژی تخمین می‌زند که افزایش بازیافت می‌تواند نیاز به مواد معدنی تازه استخراج شده را تا سال ۲۰۵۰ میلادی تا ۴۰ درصد به مس و نیکل و ۲۵ درصد برای لیتیوم و کبالت کاهش دهد. برای سایر مواد معدنی، مانند مس و کبالت، امروزه فرصت مناسبی برای بازیافت وجود دارد، زیرا آنها به طور گسترده در بسیاری از بخش‌ها مانند الکترونیک و زیرساخت استفاده می‌شوند.

شیوه‌های بازیافت بهتر در زباله‌هایی مانند تجهیزات الکترونیکی و الکتریکی، می‌تواند به کاهش فشار عرضه کوتاه‌مدت کمک کند. همچنین مجموعه‌ای از تلاش‌های تحقیقاتی برای به دست آوردن مواد معدنی ضروری بدون استخراج زمین‌های بکر، از جمله بازیافت از ضایعات زغال سنگ در حال انجام است. از همین روی، اکنون این پرسش وجود دارد که چگونه می‌توان اقتصاد معدنی دایره‌ای را توسعه داد تا نیاز به شیوه‌های تخریب محیط زیست را کاهش دهد؟

در نهایت، برای ادامه اکتشاف منابع معدنی در اعماق دریا، مقررات باید شفاف و مشارکتی باشد که با همکاری طرف‌های ذینفع و سهامداران کلیدی مانند شرکت‌های معدنی و دانشمندان می‌توان به این امر دست یافت.