اهمیت راهبردی دریای چین شرقی در ترانزیت انرژی

به گزارش گروه بین‌الملل مانا، در امتداد لبۀ جنوبی دریای چین شرقی و شمال شرقی تایوان، جزایر مورد مناقشه سنکاکو قرار دارند. این جزایر به دلایل استراتژیک و سیاسی مهم هستند، زیرا حاکمیت بر خشکی مبنای ادعای دریاهای اطراف و منابع آن بر‌اساس کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد حقوق دریاها است. چین، تایوان و ژاپن مدعی حاکمیت بر این جزایر تحت کنترل ژاپن هستند که از اکتشاف و توسعه نفت و گاز طبیعی در دریای چین شرقی جلوگیری می‌کنند.

تقریباً ۳۵ درصد از محموله‌های جهانی نفت و فرآورده‌های نفتی از طریق دریای چین شرقی در سال ۲۰۲۳ میلادی منتقل شد که بیش از ۹۵ درصد از این محموله‌ها به مقصد منطقه آسیا و اقیانوسیه بوده و در این میان، سه مقصد اصلی شامل چین، کره جنوبی و ژاپن است.

در سال ۲۰۲۳ میلادی، چین بزرگترین واردکننده گاز طبیعی مایع (LNG) و نفت در جهان بود. این کشور بزرگترین تولید کننده و مصرف کننده انرژی در جهان در سال ۲۰۲۲ میلادی را به خود اختصاص داد. همچنین، کره جنوبی سومین واردکننده LNG و نفت در سال ۲۰۲۳ میلادی بود. از سال ۲۰۱۸ میلادی، واردات LNG  این کشور بین ۱.۹  تا ۲.۲ تریلیون فوت مکعب (Tcf) در نوسان بوده و واردات نفت بین ۲.۶ و ۲.۹ میلیون بشکه در روز متغیر است.

واردات LNG ژاپن نیز از سال ۲۰۱۸ میلادی کاهش یافته که بخش برق عامل اصلی این روند است. ژاپن دومین واردکننده LNG در سال ۲۰۲۳ میلادی بود. همچنین، این کشور چهارمین واردکننده نفت خام پس از چین، هند و کره جنوبی در سال ۲۰۲۳ میلادی بود.

از همین روی، چین، ژاپن و کره جنوبی به دنبال استخراج منابع هیدروکربنی از دریای چین شرقی برای کمک به تامین تقاضای داخلی هستند. با این حال، ادعاهای سرزمینی و دریایی حل نشده مانع پروژه‌های اکتشاف و تولید در دریا شده است.

ذخایر و منابع

در دریای چین شرقی مانند دریای چین جنوبی، اختلافات ارضی ارزیابی ذخایر را دشوار می‌کند و هنوز بخش‌هایی از این دریا کاوش نشده است. براساس گزارش ریستاد، تقریباً ۲۲ میلیون بشکه نفت و سایر مایعات و ۴۸۲ میلیارد فوت مکعب (Bcf) گاز طبیعی در ذخایر اثبات شده و احتمالی دریای چین شرقی وجود دارد.

در سال ۲۰۲۰میلادی، سازمان زمین شناسی ایالات متحده (USGS) پتانسیل میادین متعارف نفت و گاز طبیعی کشف نشده را ارزیابی کرد. بر این اساس دریای چین شرقی به طور بالقوه دارای ۱ تا ۱۶۰ میدان نفتی است که احتمالاً دارای منابعی بین ۳۱۰ میلیون تا ۱.۷ میلیارد بشکه مایعات نفتی باشد. همچنین تخمین زده شد که این دریا به طور بالقوه دارای ۱ تا ۱۰ میدان گاز طبیعی است که احتمالاً دارای منابعی بین ۱.۳ تا ۷.۳ تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی باشد. براساس برآوردها، دریای چین شرقی همچنین دارای هیدرات‌های گازی به ویژه در اطراف ناوگان اوکیناوا است.

اکتشاف و تولید

کره جنوبی و ژاپن در سال ۱۹۷۴ میلادی بر روی یک منطقه توسعه مشترک (JDZ) توافق کردند. این منطقه در سال ۱۹۷۸ میلادی اجرایی و قرار بود به مدت ۵۰ سال تداوم داشته باشد. چون این توافقنامه مستلزم آن است که همه پروژه‌ها سرمایه گذاری مشترک باشند، اکتشاف این منطقه در مقایسه با سایر بلوک‌ها کند بوده است. در سال ۲۰۲۰ میلادی، شرکت ملی نفت کره (KNOC) مجوزهای لازم برای اکتشاف در JDZ را دریافت کرد، اما منتظر دریافت مجوز شرکت ژاپنی قبل از آغاز فعالیت است. حوضه «ججو» نیز دارای ذخایر بالقوه نفت و گاز طبیعی در دریای چین شرقی است. KNOC مجوز بلوک‌های ۴ و ۵ برای ارزیابی پتانسیل حوضه ججو را دریافت کرد.

ژاپن در سال ۱۹۷۸میلادی روابط دیپلماتیک با چین برقرار کرد. دو کشور توافق کردند که به طور موقت اختلافات خود را بر سر جزایر سنکاکو کنار بگذارند. شرکت ملی نفت فلات قاره چین (CNOOC) و شرکت نفتی تیکوکو ژاپن برای مذاکره در مورد پروژه‌های مشترک احتمالی در دریای چین شرقی در سال ۱۹۸۵ انتخاب شدند، اما هیچ پروژه‌ای محقق نشد.

چین فعالیت‌های اکتشافی در دریای چین شرقی را در دهه ۱۹۸۰ آغاز و میدان نفت و گاز طبیعی پینگهو را در سال ۱۹۸۳ کشف کرد که در سال ۱۹۹۸ میلادی به طور کامل عملیاتی شد. چین همچنین در حفاری در منطقه Chunxiao  دریای چین شرقی از سال ۱۹۹۵ موفق بود. با وجود اعتراضات ژاپن، پروژه Chunxiao در سال ۲۰۰۵ وارد مرحله تولید شد. CNOOC اعلام کرد که در پایان سال ۲۰۲۳ میلادی دارای ۱۲.۳ میلیون بشکه ذخایر اثبات شده نفت و سایر مایعات و ۱.۲ تریلیون مکعب ذخایر گاز طبیعی اثبات شده در دریای چین شرقی است. 

بر‌اساس گزارش CNOOC در سال ۲۰۲۳میلادی، حدود ۵۲۰۰ بشکه در روز نفت و سایر مایعات و ۵۸ میلیارد فوت مکعب (Bcf) گاز طبیعی از دریای چین شرقی تولید کرد. اگرچه تولید نفت و سایر مایعات در دریا نسبت به سال گذشته ۱۲ درصد کاهش یافته، تولید گاز طبیعی در سال ۲۰۲۳ بیش از ۹۰ درصد از سال ۲۰۲۲ افزایش یافته است.

تجارت جهانی

در سال ۲۰۲۳ میلادی، روزانه ۷۶ میلیون بشکه نفت و فرآورده‌های نفتی از طریق حمل‌و‌نقل دریایی به سراسر جهان ارسال شد که تقریباً ۲۷ میلیون بشکه در روز (۳۵ درصد) از دریای چین شرقی عبور کردند. بیشتر تجارت دریایی از طریق دریای چین شرقی از دریای چین جنوبی و دریای ژاپن می گذرد.

بیش از ۹۵ درصد از محموله‌های نفت و فرآورده‌های نفتی که از دریای چین شرقی می‌گذرد، به مقصد منطقه آسیا و اقیانوسیه است. سه مقصد برتر چین (۵۳ درصد، ۱۴.۲ میلیون بشکه در روز)، کره جنوبی (۱۹ درصد، ۵.۱ میلیون بشکه در روز) و ژاپن (۱۳ درصد، ۳.۵ میلیون بشکه در روز) هستند. ایالات متحده ( ۱درصد، ۰.۴ میلیون بشکه در روز) تنها کشور خارج از منطقه است که در ۱۰ مقصد برتر قرار دارد.

تجارت نفت خام و میعانات گازی

تقریباً ۱۷.۷ میلیون بشکه در روز نفت خام و میعانات گازی در سال ۲۰۲۳ میلادی از دریای چین شرقی عبور کرد که ۴۳ درصد از محموله های دریایی نفت جهان را تشکیل می داد. بیشتر این محموله ها به چین (۶۱ درصد) و پس از آن کره جنوبی (۱۹ درصد) و ژاپن (۱۶ درصد) رفته است. چین بزرگترین واردکننده نفت در جهان در سال ۲۰۲۳ میلادی بود. کره جنوبی و ژاپن که هر دو فاقد منابع نفتی هستند، چهارمین و پنجمین واردکنندگان بزرگ جهان بودند.

بیشتر محموله‌های نفت خام و میعانات گازی که در سال ۲۰۲۳ میلادی از دریای چین شرقی عبور کرده‌اند، از خاورمیانه (۶۵ درصد) منشأ گرفته است. عربستان سعودی (۲۴ درصد) بزرگترین منبع صادرات نفت خام و میعانات گازی بوده و پس از آن امارات متحده عربی (۱۲ درصد)، روسیه (۱۱ درصد)، عراق (۹ درصد) و ایران (۷ درصد) قرار دارند. ایالات متحده (۵ درصد)، برزیل (۵ درصد) و آنگولا (۳ درصد) تنها کشورهایی هستند که در خاورمیانه در ۱۰ منبع برتر نیستند.

تجارت فرآورده‌های نفتی

در سال ۲۰۲۳میلادی، روزانه نزدیک به ۹ میلیون بشکه فرآورده های نفتی، تقریباً یک سوم تجارت جهانی فرآورده‌های نفتی، از دریای چین شرقی عبور کرد. چین (۳۸ درصد)، کره جنوبی (۱۹ درصد)، ژاپن ( ۸درصد) و سنگاپور (۶ درصد) بزرگترین واردکنندگان فرآورده‌های نفتی بودند که از دریای چین شرقی بهره گرفتند.

گاز مایع (LPG) سهم ۲۳ درصدی در فرآورده‌های نفتی دارد که در سال ۲۰۲۳ از دریای چین شرقی عبور کرده و پس از آن نفتا (۱۷ درصد)، گازوئیل (۱۳ درصد) و بنزین (۱۱ درصد) قرار دارند. چین بزرگترین واردکننده LPG در جهان در سال ۲۰۲۳ میلادی (۱.۴ میلیون بشکه در روز) بود که عمدتاً به دلیل بخش پتروشیمی و ظرفیت فزاینده هیدروژن‌زدایی پروپان بود. ژاپن (۰.۴ میلیون بشکه در روز) و کره جنوبی (۰.۳ میلیون بشکه در روز) به ترتیب سومین و چهارمین واردکننده بزرگ بودند. کره جنوبی (اول)، ژاپن (دوم) و چین (چهارم) نیز در ۵ کشور اول واردکننده نفتا بودند.

در سال ۲۰۲۳ میلادی منطقه آسیا و اقیانوسیه تقریبا ۵۴ درصد از محموله‌های دریایی فرآورده‌های نفتی در دریای چین شرقی را به خود اختصاص داد. نیمکره غربی ۱۸ درصد از فرآورده‌های نفتی عبوری از دریای چین شرقی را تولید کرده که ایالات متحده (۱.۳ میلیون بشکه در روز) بیشترین سهم فرآورده های نفتی  را به خود اختصاص داد.

تجارت گاز طبیعی مایع

در سال ۲۰۲۳ میلادی، ۶.۰ تریلیون فوت مکعب LNG از دریای چین شرقی عبور کرد که بیش از ۳۱ درصد تجارت جهانی LNG را شامل می‌شود. چین مقصد بیشتر LNG ( تریلیون فوت مکعب ۲.۳) عبوری از دریای چین شرقی عبور بوده و پس از آن کره جنوبی (۲.۱ Tcf) و ژاپن (۱.۲ Tcf) قرار داشتند. در واقع، چین، ژاپن و کره جنوبی نیز سه واردکننده بزرگ LNG در جهان در سال ۲۰۲۳ بودند.

منطقه آسیا و اقیانوسیه و خاورمیانه نقش ۷۹ درصدی در صادرات LNG داشته که از طریق دریای چین جنوبی در سال ۲۰۲۳ انجام شد. استرالیا، قطر و مالزی مبدا ۶۴ درصد از LNG وارد شده به دریای چین شرقی بودند. استرالیا (دوم)، قطر (سوم) و مالزی (پنجم) جزو پنج کشور برتر صادرکننده LNG در جهان هستند.

منبع: اوراسیا ریویو