خیز بلند شورای همکاری خلیج فارس به سمت امنیت آبی

به گزارش گروه بین‌الملل مانا، شاخص اصلی در این مورد، نبود ۵۰۰ متر مکعب آب شیرین تجدیدپذیر برای هر نفر در سال است، رقمی که برای بسیاری از این کشورها که ذخایر آب شیرین تجدیدپذیر سرانه برخی از آنها زیر ۱۰۰ متر مکعب سرانه بوده، به آرزوی دست نیافتنی تبدیل شده است.

با وجود این کمبود، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس شاهد افزایش مصرف آب بوده‌اند که ناشی از رشد اقتصادی، افزایش جمعیت و شهرنشینی است. نرخ مصرف آنها اغلب از ۵۰۰ لیتر به ازای هر نفر در روز فراتر می‌رود، اما این میزان برای کشورهایی با سطح درآمد تقریباً یکسان مانند آلمان، که در آن مصرف حدود ۱۲۰ لیتر برای هر نفر در روز بوده، تقریباً بالا است. این مصرف بیش از حد به سرعت ذخایر آب محدود شورای همکاری خلیج فارس را از بین می‌برد.

در پاسخ به این روند، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس اقدامات جاه‌طلبانه و نوآورانه‌ای را برای تضمین آینده آبی خود آغاز کرده‌اند. این کشورهای نفت‌خیز با استفاده از منابع مالی و انسانی قابل توجه خود، توسعه فنّاوری نمک‌زدایی را در اولویت قرار داده اند. به لطف نوآوری کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، به ویژه پیشرفت در فنّاوری‌های غشایی و بهره‌وری انرژی، قیمت آب شیرین شده از ۵ دلار آمریکا در هر متر مکعب در دهه ۱۹۸۰ به ۰.۴-۰.۵ دلار در پروژه‌های اخیر کاهش یافته است. این امر، نمک‌زدایی را برای کشورهای سراسر جهان مقرون به صرفه می‌کند.

فراتر از نمک زدایی دریا، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در حال اجرای استراتژی‌های متنوع مدیریت آب برای مدیریت تقاضای آب هستند. یکی از مهمترین زمینه‌ها کاهش «آب بدون درآمدی» (NRW)، تلفات فیزیکی و تجاری آب است. تجربه خارق العاده اداره برق و آب دبی (DEWA) در این زمینه قابل ذکر است زیرا NRW را از ۴۲ درصد در سال ۱۹۸۸ میلادی به ۴.۶ درصد تا سال ۲۰۲۳ میلادی کاهش داد و حتی در آمریکای شمالی، سطح NRW به طور متوسط ​​حدود ۱۵ درصد است. رویکردهای اقتصاد دایره‌ای همچنین جمع‌آوری، تصفیه و استفاده مجدد از فاضلاب را افزایش می‌دهد. هرچند برخی از کشورها تمایلی به استفاده مجدد از پساب تصفیه شده ندارند، مقبولیت آن در حال افزایش است.

نقش پیشگام کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در نمک‌زدایی دریا از دهه ۱۹۷۰میلادی آغاز شد و امروزه آنها در ظرفیت نمک‌زدایی در جهان پیشتاز هستند. کارخانه‌های نمک زدایی در ۱۸۶ کشور جهان فعالیت و روزانه ۱۴۰ میلیون متر مکعب آب تمیز تولید می‌کنند و شورای همکاری خلیج فارس با وجود اینکه کمتر از ۱ درصد از جمعیت جهان را شامل می‌شود، تقریباً نیمی از این تولید را بر‌عهده دارد. شرکت تبدیل آب شور (SWCC) عربستان سعودی، بزرگترین شرکت نمک‌زدایی در سطح جهان، حدود ۲۰ درصد از آب شیرین‌سازی شده جهان را تولید می‌کند. SWCC با ارائه آموزش از طریق آکادمی آب خود، هزاران متخصص آب را در سراسر جهان آموزش داده، و با انجام تحقیقات برای بهبود فرآیند نمک‌زدایی با هدف افزایش کارایی، کاهش هزینه‌ها و به حداقل رساندن ضایعات، از تجربه گسترده خود بهره می‌برد.

کشورهای دیگر در منطقه منا (MENA) اخیراً شروع به توسعه نمک‌زدایی کرده‌اند و از نوآوری‌های فنّاورانه و کاهش هزینه ناشی از تجربه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بهره‌مند شده‌اند.

با این حال، در حوزه پیچیده مدیریت آب، چالش‌های بسیاری باقی مانده و صنعت نمک‌زدایی از آب دریا همچنان به دنبال راه‌حلی بلندمدت برای مدیریت آب نمک، محصول جانبی نمک‌زدایی است. افزایش چشمگیر نمک‌زدایی پتانسیل تشدید سطح شوری طبیعی در خلیج فارس و دریای سرخ را دارد. این می‌تواند تنوع زیستی دریایی، تداوم گونه‌ها، بهره‌وری شیلات را کاهش و جوامع ساحلی را تحت تاثیر قرار دهد. با افزایش توسعه نیروگاه‌های نمک زدایی، نیاز فزاینده‌ای به همکاری میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در برنامه ریزی و مدیریت برای شناسایی اثرات تجمعی بالقوه و بهینه‌سازی تصمیمات سرمایه گذاری برای تضمین امنیت آب منطقه‌ای پایدار از نظر زیست محیطی وجود دارد.

با مشارکت بانک جهانی، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس روی چالش‌های باقی مانده برای دستیابی به امنیت آب پایدار کار می‌کنند. دانش بانک جهانی با تکیه بر بیش از ۵۰ سال مشارکت، با تجربیات محلی برای کشف رویکردهای جدید در راستای ارزش گذاری آب، همراه با فرصت‌هایی برای تقویت شیوه‌های پایدار در نمک‌زدایی و اشتراک دانش و ظرفیت سازی در سایر کشورها ترکیب شده است. این امر مبتنی بر تخصص و نوآوری شرکت‌هایی مانند SWCC در عربستان سعودی و DEWA در امارات متحده عربی، همراه با استفاده از تجربه توسعه بانک جهانی از ایده‌ها است.

دهه‌ها سرمایه‌گذاری در نوآوری در فنّاوری نمک‌زدایی و مدیریت خوب آب و برق، به کشورهای شورای همکاری خلیج فارس مزیت رقابتی در فنّاوری و تخصص انسانی برای رسیدگی به چالش جهانی کم‌آبی داده است. تلاش‌های تحقیق و توسعه که توسط کشورهای شورای همکاری خلیج فارس رهبری می‌شود، چیزی را به ارمغان آورده است که اقتصاددانان آن را «منافع عمومی جهانی» می‌نامند، که به معنای واقعی کلمه برای کل سیاره سودمند است. نقش آتی عربستان سعودی به عنوان میزبان مجمع جهانی آب در سال ۲۰۲۷ بر رهبری شورای همکاری خلیج فارس در مدیریت آب تاکید دارد و بستری برای نمایش دستاوردهای خود و به اشتراک گذاری دانش خود در زمینه امنیت آب با جهان فراهم می‌کند.

منبع: بانک جهانی