نگرانی اتحادیه اروپا از نفوذ فزاینده چین در بنادر

به گزارش گروه بین‌الملل مانا، در سال ۲۰۲۱ میلادی اتحادیه اروپا ۲۲۳ میلیارد یورو کالا به چین صادر و ۴۷۲ میلیارد یورو کالا وارد کرد. از این رو، چین مهمترین شریک تجاری اروپا در زمینه واردات کالا است که بخش قابل توجهی از آن از طریق بنادر اتحادیه اروپا به ویژه بنادر دریایی منتقل می‌شود. برای تداوم و تحریک رشد اقتصادی، چین طرح کمربند و جاده (BRI) را در سال ۲۰۱۳میلادی آغاز و در این راستا، مسیر‌های تجارت جهانی جدیدی را گشود و حضور بین‌المللی خود را با قرارداد و سرمایه گذاری در شبکه زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل تقویت کرد.

حضور شرکت‌های چینی در بنادر مهم اروپا

شرکت‌های ترابری دریایی چینی در حال گسترش منافع اقتصادی خود در بنادر کشور‌های اروپایی، از جمله یونان، آلمان، هلند، بلژیک، اسپانیا و ایتالیا هستند. در این راستا، دو شرکت دولتی چینی یعنی COSCO Shipping، بزرگترین شرکت کشتیرانی جهان و سومین شرکت بزرگ در بخش حمل‌و‌نقل کانتینری و همچنین «چاینا مرچنس» ششمین اپراتور بزرگ ترمینال بندری در جهان، جزو بازیگران اصلی راهبرد چین محسوب می‌شوند.

برای نمونه، شرکت COSCO، در سال ۲۰۲۲ میلادی قصد داشت عمده سهام پایانه کانتینری هامبورگ را خریداری کند که پس از اعتراضات، توانست تنها ۲۴.۹ درصد سهام آن را خریداری کند. علاوه بر این، هلدینگ «هاچیسون پورت» چین یک پایانه داخلی را در دیسبورگ آلمان اداره می‌کند.

همچنین طبق مطالعه سال ۲۰۱۹ میلادی، COSCO اکثریت سهام پایانه‌های بندر پیرئوس یونان را در اختیار دارد و دو پایانه آن را از طریق یک شرکت تابعه اداره می‌کند. علاوه بر این، هلدینگ چاینا مرچنس بخش از سهام  تسالونیکی را در اختیار دارد.

در هلند، هر دو شرکت کشتیرانی COSCO و هاچیسون در پایانه‌های کانتینری بندر روتردام سهام دارند. هاچسون دارای دو پایانه Euromax و Delta است که آن را به بزرگترین اپراتور پایانه کانتینری در روتردام تبدیل می‌کند. همچنین ترمینال‌های داخلی در فنلو، آمستردام و موردیک را اداره می‌کند.

در اسپانیا، COSCO دارای سهام کنترلی در بزرگترین پایانه‌های بنادر والنسیا و بیلبائو است. هاچیسون پورت هلدینگ نیز در بارسلونا سهام دارد.

همچنین شرکت COSCO دارای یک سهام کنترلی در پایانه کانتینری در Zeebrugge و یک سهام کوچک در پایانه کانتینری در آنتورپ بلژیک است. هاچسون در آنتورپ سهامدار بوده و یک پایانه داخلی در Willebroek را اداره می‌کند.

 هاچیسون پورت هدینگ بخشی از سهام مارساکسلوک، استکهلم و گدنیا را به ترتیب در مالت، سوئد و لهستان را در دست دارد. در فرانسه نیز چاینا مرچنس بخشی از سهام پایانه‌های مونتوآر، دانکرک، لوهاور و فوس را خریداری کرده است.

در ایتالیا نیز شرکت کوسکو COSCO حدود ۴۰ درصد از بندر Vado Ligure را خریداری کرد.   تا سال ۲۰۱۶ میلادی، این شرکت ۵۰ درصد سهام در ترمینال Conateco در ناپل نیز در اختیار داشت. همچنین برخی گمانه زنی‌های رسانه‌ای در مورد علاقه احتمالی چین به بنادر ایتالیایی تارانتو (میزبان پایگاه دریایی مهم ایتالیا) و پالرمو وجود دارد.

اقدامات اتحادیه اروپا

در سال ۲۰۱۹ میلادی، کمیسیون اروپا در چشم‌انداز استراتژیک خود، چین را «رقیب اقتصادی در رهبری تکنولوژیکی و رقیب سیستماتیک ترویج مدل‌های جایگزین حکومت‌داری» اعلام کرد. در همان سال، اتحادیه اروپا قوانین جدیدی را برای بررسی بهتر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در اتحادیه اروپا تصویب کرد که بر اساس آن کشور‌ها باید پیامد‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در زیرساخت‌های حیاتی از جمله بنادر را در نظر بگیرند.

اتحادیه اروپا همچنین نیاز به افزایش سرمایه گذاری در توسعه زیرساخت‌ها در سراسر جهان را تشخیص داده است. از همین روی، در دسامبر ۲۰۲۱ میلادی پروژه «دروازه جهانی» را راه اندازی کرد که هدف آن توسعه شبکه‌های تجاری و هاب‌های حمل‌و‌نقل، اتصالات هوشمند، پاک و ایمن در بخش‌های دیجیتال، انرژی و حمل‌و‌نقل است.

علاوه بر تصویب قوانینی در راستای نظارت بر FDI، پارلمان اروپا اخیراً چندین قطعنامه در مورد روابط با چین به تصویب رسانده است. در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۱ میلادی، پارلمان به قطعنامه‌ای رأی داد که خواستار استراتژی جدید اتحادیه اروپا-چین بود و ابزار‌ها و داده‌های لازم برای مقابله با تهدیدات ناشی از چین، از جمله ابتکار کمربند و جاده BRI را فراهم کند. همچنین خواستار هماهنگی بیشتر بین استراتژی اتصال اتحادیه اروپا و «شبکه نقطه‌های آبی» به منظور ارائه جایگزینی پایدار برای BRI شد. این سازمان تأکید کرد که پروژه‌های BRI به دلیل تأثیر منفی بر سیاست‌های اروپا، باید به دقت تحت نظارت قرار گیرند.

چشم انداز

تحلیلگران این حوزه باور به عدم قطعیت‌های قابل توجه در بخش لجستیک اروپا دارند که ناشی از حمله روسیه به اوکراین، تأثیر بیماری کرونا و تغییر روابط روسیه و چین با ایالات متحده است. مطالعه سال ۲۰۲۲ میلادی در مورد تأثیر چین بر بخش لجستیک دریایی هلند، به تعدادی سناریو اشاره می‌کند که ناشی از تغییر نفوذ پکن در جهان است. در یک سناریو، چین نقش پُررنگ در لجستیک اروپا ایفا می‌کند که تا حد وابستگی استراتژیک به چین، تأثیرگذار می‌شود. در سناریوی دیگر، نقش چین در لجستیک اروپا تضعیف شده یا در نتیجه اجرای پروژه‌های زیرساختی جایگزین، مانند دروازه جهانی، نفوذ چین کاهش یابد. در مجموع، در سال‌های اخیر دولت‌ها و اندیشکده‌های غربی، نگرانی خود از استفاده احتمالی چین از شرکت‌های دولتی برای نفوذ سیاسی را ابراز کرده‌اند.

منبع: پارلمان اروپا