نقش سرمایه گذاری دولتی در قدرت‌یابی بنادر چین

بنادر چین پیشرو در جهان

مانا: رشد اقتصاد چین در صحنۀ جهانی عمدتاً به دلیل افزایش صادرات در دهه‌های اخیر بوده است. با توجه به اینکه تقریباً ۸۰ درصد تجارت جهانی از طریق دریا انجام می‌شود، بهره برداری از شبکه‌های کشتیرانی دریایی در راهبرد توسعه اقتصادی مبتنی بر صادرات چین نقش اساسی داشته است.

از همین روی چین برای تسهیل ورود و خروج کالا، اقدام به توسعه برخی از بزرگترین و پرترافیک‌ترین بنادر جهان کرده است. بر اساس شاخص اتصال خط پیمایی کشتیرانی لاینر (LSCI)، چندین بندر کانتینری چین در زمره بنادر اصلی جهان در بحث اتصالات قرار دارند. به‌ طوری‌که از سه ماهه نخست سال ۲۰۲۱ میلادی، ۱۰ بندر چین در میان ۱۰۰ بندر برتر (LSCI) جای گرفته است. البته با احتساب هنگ کنگ به ۱۱ بندر می‌رسد. ایالات متحده با ۹ بندر نزدیکترین رقیب چین است، با این وجود ۱۱ بندر چین دارای امتیاز میانگین (۶۰.۶) در ارتباطات هستند که بسیار بالاتر از میانگین امتیاز بنادر ایالات متحده (۴۴.۵) است.

پیشتازی چین در اتصالات دریایی حتی در سطح ملی نیز چشمگیر است. در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۱ میلادی، امتیاز چین در شاخص اتصال خط پیمایی(LSCI) به ۱۶۴ رسیده که بسیار بالاتر از سایر کشورهای برتر از جمله سنگاپور(۱۱۳)، کره جنوبی (۱۰۸)، ایالات متحده (۱۰۶) و مالزی (۱۰۰) بود. این روند رو به رشد چین در سال‌های اخیر ادامه داشته است، به‌ طوری‌که شاخص  اتصال خط پیمایی(LSCI) آن از سه ماهه اول ۲۰۰۶ تا سه ماهه اول ۲۰۲۱ میلادی تقریباً ۶۴ درصد افزایش یافت، در حالی‌که میانگین جمعی سایر پنج کشور برتر ۴۶ درصد بوده است.

نکته مهم در عملکرد چشمگیر چین، پتانسیل بنادر آن در ظرفیت کانتینری بالا است. در سال ۲۰۱۹میلادی، بنادر چین ۲۴۲ میلیون TEU کالا را جابه‌جا کردند که بیش از مجموع سایر کشورهای آسیای شرقی و اقیانوس آرام  (۲۱۲.۱ میلیون  TEU ) و چهار برابر بیشتر از توان عملیاتی ایالات متحده (۵۵.۵ میلیون TEU ) است. علاوه بر این، سهم چین از تولید جهانی به طور پیوسته از ۲۴.۳ درصد در سال ۲۰۱۰ میلادی به ۲۹.۸ درصد در سال ۲۰۱۹ میلادی افزایش یافت.

بندر شانگهای به تنهایی ۱۶.۶ درصد از کل ظرفیت کانتینری چین را در سال ۲۰۱۹ به خود اختصاص داد. علاوه بر شانگهای، شش بندر دیگر چین در بین ۱۰ بندر فعال کانتینری جهان در سال ۲۰۱۹ میلادی قرار گرفتند. تنها بنادر غیر‌چینی که توانستند به ۱۰ بندر برتر جهان راه پیدا کنند عبارتند از؛ سنگاپور (۲)، بوسان (۶) و روتردام (۱۰).

اهمیت بنادر چین در بزرگی آنها خلاصه نمی‌شود بلکه کارآمدی بالایی نسبت به بسیاری از رقبای خود دارند. براساس داده‌های آنکتاد، میانگین زمان صرف شده در بنادر چین برای کشتی‌های کانتینری در سال ۲۰۲۰، ۰.۶۲ روز بوده است. این زمان در ژاپن (۰.۳۴)، دانمارک (۰.۴۵)، سنگاپور (۰.۸۰) و ایالات متحده (۱.۰۳) است.

در مجموع، داده‌های رسمی بنادر جهان نشان می‌دهد که چین در ارتباط با حمل‌و‌نقل دریایی در جایگاه بهتری نسبت به سایرین قرار دارد و برتری آنها نسبت به سایر نقاط جهان افزایش می‌یابد.

نقش سرمایه‌گذاری دولت

 مزیت‌های جغرافیایی چین نقش مهمی در موفقیت بنادر آن دارند، اما رهبران چینی نیز در توسعه زیرساخت‌های بندری این کشور تأثیرگذار بوده‌اند. قدرت‌های بزرگ دریایی در مؤلفه «دسترسی به دریا» مشترک هستند.  هرچند خط ساحلی اقیانوس چین با طول ۱۴۵۰۰ کیلومتر، دهمین خط ساحلی طولانی در جهان است، اما این مزیت را دارند که - برخلاف روسیه و کانادا- در تمام طول سال در دسترس هستند. مهمتر از آن، بسیاری از بزرگترین و ثروتمندترین مراکز جمعیتی چین در امتداد سواحل شرقی آن قرار دارند که ساخت بنادر بزرگ را از نظر لجستیکی و اقتصادی امکان پذیرتر می‌کند.

با این وجود، عامل اصلی توسعه بنادر چین دولت این کشور است. چون پکن قصد دارد با توسعه بنادر خود بتواند تقاضای رو به رشد کشور برای مواد خام را تأمین و رشد اقتصادی مبتنی بر صادرات را تسهیل کند.  بنابراین دولت با سرمایه‌گذاری‌های سنگین از این بلندپروازی‌ها حمایت کرد، به طوری‌که از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۹، حدود یک تریلیون یوان (حدود ۱۵۳ میلیارد دلار) برای ساخت تأسیسات بندری جدید و ارتقای زیرساخت‌های بندری کنونی اختصاص داده است. در مقایسه، دولت ایالات متحده آمریکا کمتر از ۱۱۰ میلیارد دلار در تمام زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل آبی در مدت مشابه هزینه کرده است. این سرمایه‌گذاری‌ها، با ادامه رشد اقتصادی و تجاری چین به افزایش چشمگیر فعالیت در بنادر بزرگ چین کمک شایانی کرده است.