حمل‌ونقل دریایی با عبور از امواج پر تلاطم سال ۲۰۲۲، به ساحل آرامش رسید

به گزارش گروه بین‌الملل مانا، سایت seatrade با انتشار گزارشی که بخشی از آن به صورت پادکست بود برخی از رویداد‌های عمدۀ دریایی در ۱۲  ماهه گذشته را واکاوی کرده که چکید‌ه‌ا‌ی از آن از نظرتان می‌گذرد:

تاثیر جنگ اوکراین بر حمل‌و‌نقل دریایی

 اگرچه باعث رونق بازار نفتکش‌ها بیشتر جنگ روسیه و اوکراین بود، اما این جنگ تأثیر منفی زیادی نیز بر صنعت دریانوردی گذاشت؛ زیرا تهاجم روسیه به اوکراین تمامی معادلات دریایی و خشکی جهان را برهم زد و اگر همت و تلاش مدیران و مسئولان  جامعه دریایی و بندری نبود، معلوم نبود چه بر سر حمل‌ونقل دریایی می‌آمد.

در مرحله ابتدایی، جنگ  بیش از هزار دریانورد را در بنادر اوکراین سرگردان کرد؛  به مرور با تداوم جنگ و سپری شدن  چند  ماه  دریانوردان سرگردان به تدریج از کشتی‌هایی که در آن‌ها محبوس شده بودند، خارج شدند، اما سایه جنگ همچنان بر بنادر اوکراین سایه انداخت و با اختلال در بیمه‌های دریایی، حمل مواد غذایی و غلات، قیمت‌ها در سراسر جهان رو به افزایش گذاشت، زیرا اوکراین و روسیه صادر‌کننده عمده گندم و غلات هستند.

بحران جنگ باعث شد بنادر اوکراین به طور کلی مسدود شود چرا‌که آسیب دیدن کشتی‌ها از یک طرف و مخالفت روسیه با اعزام کشتی از بنادر اوکراین در هوای سُربی بندر غیر‌ممکن بود، اما به مرور اوکراین توانست برخی از کشتی‌های خود را از بنادر درگیر جنگ حرکت دهد.

این نکته را نیز باید اضافه کرد، کریدور بین‌المللی بشر‌دوستانه برای صادرات غلات از اوکراین با حمایت سازمان ملل و ترکیه راه‌اندازی شد تأثیر بسزایی در تحویل مواد غذایی به کشور‌های در حال توسعه گذاشت.

با رسیدن به روز‌های پایانی سال ۲۰۲۲ میلادی، بحران انرژی و تحریم‌های جدید اروپا علیه روسیه که از اوایل دسامبر شروع شده و مبنای قیمت هر بشکه نفت قابل حمل در دریای سیاه ۶۰ دلار اعلام شد، باعث شد تا روسیه و اروپا دوباره برای همدیگر خط و نشان بکشند و فعلاً نمی‌توان نظر قاطع داد که آیا با هماهنگی و مساعدت ترکیه این مشکل حل خواهد شد یا خیر؟

رونق بازار نفتکش‌ها

بازار نفتکش‌ها  که در سال ۲۰۲۱ میلادی بی‌رمق بود با ورود به ژانویه سال ۲۰۲۲ میلادی و افزایش قیمت ناگهانی نفت که ناشی از جنگ اوکراین بود با رویداد ژئوپلتیکی معروف به قوی سیاه مواجه شد. به گفتۀ کارگزاران مؤسسۀ گیبسون، بازار نفتکش‌های در حال نابودی با ورود به سال ۲۰۲۲ میلادی زمان و درآمد‌های از دست رفته خود را مجدداً بازیافتند.

تانکر‌های نفتکشی که قرار بود در سال ۲۰۲۱ میلادی به یارد‌های اسکراب اعزام شوند با افزایش قیمت نفت و بالا رفتن بی‌سابقه اجارۀ کشتی‌های نفتکش وارد مرحله‌ای از فعالیت شدند تا مالکان و اپراتور‌های تانکر‌های نفتی سر از پا نشناسند.  خطر تقابل بزرگ بین روسیه -اروپا و آمریکا باعث شد که تجارت نفت و کالا باز‌تعریف شود.

به گفتۀ یک کارگزار این مؤسسه اصطلاح قوی سیاه از آن جهت به ناوگان نفتکش اطلاق شد که در هر سوی آب‌های بین‌المللی تانکر‌های نفتی در تردد بودند. در واقع می‌توان گفت که ۲۰۲۲ سال  احیای نفتکش‌هایی بود که در سال پیش از آن رویِ دست مالکان طوری سنگینی می‌کرد که نمی‌دانستند در بحبوحۀ ضرر و زیان نفتکش‌ها آیا چشم به فردا بدوزند یا نفتکش را به یارد‌های اسکراپ بفرستند. حالا مردان عجول بازار نفتکش‌ها تأسف روز‌های گذشته را می‌خورند که ناخواسته تصمیم به ارسال نفتکش‌ها به یارد‌های اوراق کشتی بنگلادش گرفتند.  

ارزیابی تأثیر تحریم‌های نفت و گاز اروپا بر روسیه ابتدا غیر‌ممکن بود، اما به مرور بازار اجاره نفتکش‌ها با شوک جدید قیمتی مواجه شد و روند صعودی اجاره روز‌به‌روز به صورت بی‌سابقه‌ای بالا رفت.

در این راستا پس از سپری شدن ماه‌های اولیه سال ۲۰۲۲ میلادی «پارکر» خبرنگار seatrade از نیویورک در گزارشی نوشت؛ آتش جنگ روسیه و اوکراین تنور بازار نفتکش‌ها را بیش از پیش داغ کرده است. زیرا اجارۀ روزانه نفتکش‌ها پس از انجام سفر‌های طولانی به سطح سرسام‌آوری رسید‌ه که حتی تصور آن هم برای هر تحلیلگری مشکل بود.

 بدین ترتیب تحریم‌های روسیه و سیر صعودی قیمت نفت و هرج مرجی که دلالان نفتی بوجود آوردند، خوش‌بینی را در بازار نفتکش‌ها به شدت تقویت کرد. بدین ترتیب اوضاع در سال ۲۰۲۱ میلادی به نفع ناوگان کانتینری جهان و در سال ۲۰۲۲ میلادی برای بخش نفتکش‌ها بسیار  لذت بخش بود.

خوش اقبالی برای صاحبان صنعت ال ان جی

صنعت ال ان جی در سال ۲۰۲۲ میلادی  چه در بخش سوخت‌رسانی به کشتی‌ها، چه در بخش حمل گاز و چه در بخش ساخت کشتی از اقبال خوبی برخوردار شد.

با توجه به  اجرای قوانین سازمان بین‌المللی دریانوردی در حال حاضر کمتر کشتی تحویلی و یا در حال ساخت  کانتینری را می‌توان یافت که یکی از سوخت‌های مصرفی آن گاز ال ان جی نباشد.  

علاو‌ه بر این سفارش ساخت کشتی‌های حمل گاز ال ان جی نیز بر شدت خود در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ میلادی افزود و اینک در یارد‌های کشتی‌سازی بزرگ جهان تعداد زیادی کشتی حمل گاز ال ان جی در دست ساخت است. هرچند در مقطعی از  سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۲ میلادی سفارش ساخت کشتی با سوخت متانول از سوخت ال ان جی پیشی گرفت، اما فراموش نکنیم تعداد کشتی‌های سفارش داده شده و در دست ساخت حامل گاز ال ان جی در چین، کره جنوبی و ژاپن به اندازه‌ای است که  کارخانجات پاسخگوی تعداد سفارشات نیستند.

به این موارد باید نرخ حمل روزانه گاز ال ان جی توسط حاملان آن را نیز اضافه کرد؛ به گونه‌ای  که نرخ اجاره روزانه آن‌ها تا ۲۰۰ هزار دلار نیز بالا رفت که یک نقطه عطف در تاریخ این قبیل کشتی‌ها محسوب می‌شود.

حمل‌و‌نقل کانتینری و نرخ‌هایی که هر لحظه پایین آمد

حمل‌و‌نقل کانتینری در سال ۲۰۲۱ میلادی و همچنین اوایل ۲۰۲۲ میلادی از محل قرارداد‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت از درآمد و سود خوبی برخوردار شد، اما در بخش نرخ‌های نقدی اگرچه در سال ۲۰۲۱ میلادی وضعیت به مراتب بهتر بود، اما در سال ۲۰۲۲ میلادی همه چیز بر وفق مراد نرخ‌های نقدی کانتینری نشد.  

تحلیلگران drewry  پیش‌بینی کرده بودند در سال ۲۰۲۱ میلادی سودِ پس از کسر مالیات بخش حمل‌و‌نقل کانتینری بین ۱۵۰ تا ۱۹۰ میلیارد دلار افزایش یابد، که این امر تا حدودی در پایان این سال محقق شد و شرکت‌های حمل‌و‌نقل کانتینری در سال ۲۰۲۱ میلادی به ۱۱۰ میلیارد دلار سود خالص عملیاتی دست یافتند. اما بر اساس آمار‌های مؤسسه آلفا‌لاینر درآمد ۱۰ شرکت بزرگ کانتینری در سه ماهه چهارم ۲۰۲۲ میلادی حدود ۴۵ درصد نسبت به سه ماهه سوم کاهش می‌یابد؛ اگرچه آمار‌های جدیدی از میزان درآمد شرکت‌های حمل‌و‌نقل کانتینری در سال ۲۰۲۲ میلادی منتشر نشده، اما پیش‌بینی تحلیلگران و کارشناسان حاکی از کاهش درآمد و سود شرکت‌های کانتینری در سال ۲۰۲۲ میلادی می‌باشد.

جا دارد در اینجا به بخش حمل‌ونقل فله نیز به صورت گذرا اشاره کنیم که متأسفانه این بخش نیز با کاهش مداوم شاخص در بورس بالتیک مواجه شد، اما به خوبی و مدیریت شده از آسیب پذیری بیشتر جلوگیری کرد.

در‌آمد چشمگیر خط کشتیرانی مرسک

در‌حالی‌که کاهش نرخ‌های کانتینری در سال ۲۰۲۲ میلادی به خصوص نیمه دوم این سال بدبین‌ترین افراد را غافلگیر کرد، اما دستیابی مرسک به سود ۲۴ میلیارد دلاری در ۹ ماه سال ۲۰۲۲ میلادی جالب‌ترین خبری بود که  توجه صنعت کشتیرانی  را به خود جلب کرد؛ در‌حالی‌که نرخ‌های نقطه به نقطه و نقدی با کاهش مواجه می‌شد، اما همه چیز به نفع شرکت مرسک و برخی از  شرکت‌هایی که در لیست ۱۰ شرکت بزرگ کشتیرانی قرار دارند شد، اما در این میان مرسک یک پدیده بود.

به طور کلی در سال ۲۰۲۲ میلادی شاخص حمل‌و‌نقل کانتینری از پایان جولای به این طرف حدود ۵۱ درصد کاهش یافت، به گفتۀ کارشناسان حمل‌و‌نقل کانتینری در نیمه دوم سال ۲۰۲۲ میلادی حدود ۷۰ درصد از ارزش خود را از دست داد، اما در مسیر‌های اقیانوسی سود‌آوری شرکت‌های حمل‌و‌نقل کانتینری قابل توجه بود و توانستند با  قرارداد‌های بلند مدت به راحتی میزان ضرر خود را جبران کنند.  

از‌آنجایی‌که نرخ‌های نقدی حمل‌و‌نقل کانتینری در سال ۲۰۲۲ میلادی به سطح سال ۲۰۱۹ میلادی کاهش یافت، این موضوع برای خطوط کشتیرانی کانتینری نگران‌کننده است؛ هرچند ممکن است مذاکره برای قرارداد‌های بلند مدت سال ۲۰۲۳ میلادی بتواند جبران مافات کند، اما پیش‌بینی مؤسساتی مانند HSBC بر این مبنا است که درآمد‌های بخش کانتینری در سال ۲۰۲۳ میلادی نیز پایین خواهد آمد.

تمرکز بر کربن‌زدایی

وقتی سخن از رویداد‌های حمل‌و‌نقل دریایی در سال ۲۰۲۲ میلادی به میان می‌آید بدون اشاره به موضوع انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و کربن‌زدایی کاری بس مشکل است، زیرا فعالیت‌های خوبی به منظور تحقق اهداف، مقررات و قوانین IMO پیرامون کربن‌زدایی انجام شده که  قابل تأمل است، زیرا اکثر شرکت‌ها، مؤسسات، سازمان‌ها و خطوط کشتیرانی تلاش خود را در حد بضاعت برای برآوردن انتظارات سازمان IMO انجام دادند و تمرکز بیشتر بر روی رعایت مقررات، کاهش میزان سولفور و سرمایه گذاری در سوخت‌های جایگزین بود.  در سال ۲۰۲۲ میلادی جامعه حمل‌و‌نقل دریایی  شاهد افزایش سرمایه گذاری به منظور جذب سوخت آمونیاک، متانول، انر‌ژی‌های بادی و ... بود.

در این ارتباط استفاده از کشتی‌های دو‌گانه‌سوزی که یکی از سوخت‌های آن‌ها LNG است و دیگری سوخت سبز مانند آمونیاک و متانول در دستور کار قرار گرفته و برخی شرکت‌های کشتیرانی کشتی‌هایی را با سوخت متانول سفارش دادند. بدین ترتیب کشتی‌هایی که در حال حاضر در دست ساخت هستند موضوع سوخت سبز را در سرلوحه  فعالیت‌های خود قرار داده‌اند و در این میان محققان کشور‌های اروپایی و آسیایی به دنبال استحصال سوخت‌های سبز با قیمت ارزان هستند.  

حفاظت از محیط زیست دریایی

برگزاری کنفرانس تغییرات اقلیمی COP۲۷ با حمایت سازمان ملل، سازمان IMO  و مشارکت بسیار خوب  اعضای این سازمان و همچنین برگزاری نشست کمیته محیط زیست دریایی موسوم به MEPC شاهد پیشرفت‌هایی در سال ۲۰۲۲ میلادی بود که جهان مدت‌ها در انتظار آن بود.

در این رویداد‌ها توجه به نجات زمین، حفظ محیط زیست، تاسیس صندوق حمایت از محیط زیست سالم  و پاک از نکات برجسته این گردهمایی‌ها بود.  بدین ترتیب ۲۰۲۲ میلادی سال جهش بزرگ کنفرانس‌ها، نمایشگاه‌ها، سمینار‌ها و گردهمایی‌ها بود که پس از همه‌گیری کرونا به  حمایت از حفاظت محیط زیست منجر شد.  این قبیل گردهمایی‌ها نشان داد که جریان‌های جدیدی در راه است تا با انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و آلودگی محیط زیست چه در خشکی و چه در دریا مقابله کند.

نتیجه‌گیری

نگاهی گذرا به رویداد‌های دریایی سال ۲۰۲۲ میلادی بیانگر آن است که در کنار  تهدید‌ها و چالش‌های متعدد؛ حمل‌ونقل دریایی به مسیر رشد و توسعه خود ادامه داد و توانست در دریای پر‌تلاطم مشکلات به ساحل آرامش برسد. در این میان هوشمند سازی تجهیزات، تحقیق و پژوهش پیرامون مقابله با حملات سایبری، ارتقای دور‌های آموزشی، غلبه بر کووید ۱۹، کاهش دزدی دریایی درآب‌های سومالی و گینه، پایان چالش از‌دحام بنادر، راه‌اندازی خطوط جدید کشتیرانی بین کشورها، تحویل بزرگترین کشتی‌های کانتینری ۲۴۰۰۴ teu توسط چین و رونمایی از کشتی‌های جدید سازگار با محیط زیست همه حاکی از برنامه‌های بلند پروازانه صنعت حمل‌ونقل دریایی برای دستیابی به توسعه پایدار علی‌رغم همه مشکلات جانبی موجود است.