نبود خطوط منظم حمل‌و‌نقل به کشور‌های آفریقایی/قاره آفریقا تحویل کالا در مقصد را بیشتر می‌پسندد

سید روح الله لطیفی، سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صنعت، معدن و تجارت در گفت‌و‌گو با مانا بیان کرد: آفریقا دومین قاره پُر‌جمعیت دنیاست. این قاره دارای منابع غنی سیب زمینی و آب و هوای مناسب کشاورزی است.

وی افزود: ما اگر در چند موضوع دقت کنیم، مطمئناً تجارتمان با آفریقا افزایش می‌یابد، زیرا آفریقایی‌ها نسبت به خیلی از کشور‌های دنیا نگاه مثبتی ندارند. این کشور‌ها یک عقبه استعمارگر و استثمارگر داشته‌اند.

لطیفی ادامه داد: ولی مردم این قاره در طول تاریخ نسبت به ایران نگاه استعمارگری نداشته‌اند و همزیستی خوبی بین تجار ایرانی و افرادی که از ایران وارد این قاره شده‌اند، وجود داشته است. روابط بین ایرانیان و مردم آفریقا به نحوی بوده که بیشتر شأنیت انسانی آنها حفظ شده است.

وی گفت: مردم آفریقا خاطره خوبی از ایرانیان در طول تاریخ دارند. همین زمینه ذهنی باعث می‌شود اگر در یکسری موضوعات با برنامه عمل کنیم و حضور مؤثر داشته باشیم، تجارتمان با این قاره چندین برابر شود.

عدم بازگشت به رکورد تجارت با آفریقا

سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صنعت، معدن و تجارت افزود: صادرات ما به قاره آفریقا در سال گذشته حدود ۸۵۰ میلیون دلار بود و حدود ۱۰۵ میلیون و ۳۰۰ هزار دلار هم واردات داشتیم. در مجموع در سال گذشته تجارت بین دو کشور ۹۵۵ دلار بوده است.

وی اضافه کرد: رکورد تجارت ما در این قاره حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار است که مربوط به سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ است. در سال ۱۴۰۲ ما کاهش شدید در تجارت داشتیم و در ۱۴۰۳ دوباره تجارتمان با ۲۱ درصد رشد، توسعه پیدا کرد، اما باز هم به عدد رکوردی که در قبل داشتیم؛ باز نگشته است.

لطیفی توضیح داد: تجارت ما با این قاره در سال‌های گذشته به‌طور متوسط ۶۰۰ تا ۶۵۰ میلیون دلار بوده است، اما اکنون به ۷۵۵ میلیون دلار رسیده است که از متوسط بالاتر است، اما به آن رکورد قبلی نرسیده است.

وی با اشاره به شرایط تحریمی ایران گفت: به دلیل این شرایط، بخش زیادی از تجارتمان با این قاره به صورت غیر مستقیم به مقاصدی مثل عمان، قطر، کویت، ترکیه، امارات و هند اتفاق می‌افتد و در داده‌های آماری وجود ندارد؛ بنابراین ما نمی‌توانیم حجم دقیق تجارت با آفریقا را تخمین بزنیم. کالا‌های صادراتی از ایران در کشور‌های همسایه ممکن است مجددا به کشور‌های آفریقایی صادر شود و تغییر اسناد بدهد.

به گفته سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صنعت، معدن و تجارت، حجم تجارت خارجی قاره آفریقا با ۵۴ کشور، سالانه ۱۲۰۰ میلیارد دلار است. در بهترین حالت بین ایران و آفریقا ۱.۲ میلیارد دلار تجارت ثبت شده است که چیزی حدود یک هزارم تجارت با این قاره را شامل می‌شود.

وی افزود: این عدد با نسبت سرزمین ما که یک درصد خاک، یک درصد جمعیت دنیا و ۷.۹ درصد منابع دنیا را دارد، همخوانی ندارد.

لطیفی بیان کرد: با این نگاه مثبتی که مردم در آفریقا نسبت به ایرانی‌ها دارند اگر پاره‌ای اصلاحات انجام شود، به نتایج خوبی می‌رسیم.

وی عدم شناخت بازار‌های آفریقایی و معرفی نشدن کالا‌ها و خدمات ایرانی در این قاره را یکی از مشکلات موجود دانست و افزود: در برخی کالا‌ها مثل قیر، اوره و محصولات فولادی بیشترین میزان صادرات به آفریقا را داریم.

سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: محصولات غذایی و کشاورزی، محصولات صنعتی و نیمه صنعتی و بحث‌های دارویی سهم کمتری در تجارت بین دو کشور دارند. در حالی که می‌توانند به واسطه قیمت ارزان، کیفیت بالا و هم ذائقه بودن خیلی از این کشور‌های این قاره با تولیدات ایرانی، سهم بیشتری داشته باشند.

وی ادامه داد: ما باید بازار‌های آفریقا را بشناسیم و بدانیم چطور باید محصولات را به بازار آفریقا عرضه کنیم.

نبود حمل‌و‌نقل منظم

لطیفی نبود حمل و نقل منظم، دقیق و پرتکرار به آفریقا را یکی دیگر از مشکلات پیش روی تجارت با این قاره اعلام کرد و افزود: اگر حمل‌و‌نقل منظم‌تر و با فواصل کمتر با این قاره داشته باشیم و کالا‌های مورد نیاز آن قاره را به موقع به دستشان برسانیم؛ حجم تجارت بالا می‌رود.

وی اضافه کرد: طرف آفریقایی معمولاً خرید در مقصد را می‌پسندند. آنها دوست ندارند حمل کالا را خودشان به عهده بگیرند. اگر کالا به مقصد حمل شود و در آفریقا تحویل داده شود، بیشتر راغب هستند که با ما تجارت کنند؛ بنابراین حمل‌و‌نقل دریایی و هوایی باید منظم‌تر، پر تعدادتر و ارزان‌تر اتفاق بیفتد.

سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صنعت، معدن و تجارت توضیح داد: برخی کشور‌ها مثل ترکیه سوبسید می‌دهند که کالاهایشان ارزان‌تر به مقصد برسد. اگر بازار به آن کالا وابسته شد، کم کم آن بازار خودش با حجم بالاتری محصول می‌خواهد و حمل و نقل هم مقرون به‌صرفه می‌شود، زیرا شناور خالی نمی‌رود یا شناور‌های بزرگتر می‌توانند کالا‌های بیشتری را ببرند.

وی موضوع بعدی که تجارت بین دو کشور را با مشکل مواجه می‌کند، بحث جابجایی مالی دانست و گفت: به دلیل تحریم، جابه‌جایی مالی به سختی انجام می‌شود و برخی تجار علاقمند، نمی‌توانند به صورت مستقیم خرید انجام دهند.

لطیفی افزود: بخشی از این موارد که توانسته به تجارت با آفریقا کمک کند، این است که با این قاره تهاتر طلا یا کالا‌های گران قیمت مثل الماس و سنگ‌های تزئینی با ارزش داشته باشیم. بخشی از طلای مورد نیاز ایران از آفریقا می‌آید، اما مستقیم از آفریقا نیست و با واسطه به دست ما می‌رسد. این تبادلات بحث مالی را راحت‌تر می‌کند. اکنون به دلیل سختی‌هایی که وجود دارد، هزینه جابه‌جایی کالا افزایش می‌یابد و تجار ایرانی و آفریقایی خیلی رغبت ندارند با هم همکاری کنند.

وی با تأکید بر اینکه باید برخی نیاز‌های طرف آفریقایی مثل اورهال کردن پالایشگاه‌ها، ایجاد پالایشگاه مشترک، ایجاد گاز سی ان جی و تبدیل محصولات نفتی به مشتقات شناسایی شود، افزود: می‌توانیم با انتقال دانش به این قاره سرمایه‌گذاری مشترک در حوزه پتروپالایشگاهی و حتی معدنی داشته باشیم.

سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صنعت، معدن و تجارت گفت: آفریقا بهشت معادن است. ما باید از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم. بحث کشت فراسرزمینی به واسطه آب زیاد و خاک حاصلخیز در این قاره امکان‌پذیر است. در آفریقا فقر امکانات کشاورزی مدرن را داریم. ما می‌توایم بخشی از این امکانات را با کشت فراسرزمینی و سرمایه‌گذاری در آفریقا پیگیری کنیم و محصولاتی که در کشور نیاز داریم را در آفریقا تولید کرده و به ایران وارد کنیم. به این ترتیب هم باعث توسعه در آنجا می‌شویم و هم نیازهایمان ارزان قیمت‌تر به دستمان می‌رسد.

وی تأکید کرد: اگر کالایی کیفیت و قیمت مناسب داشته باشد و مستمراً بر اساس نیاز مشتری به دستش برسد، آن تجارت می‌تواند مداوم باشد. البته این مهم احتیاج به همراهی دولت‌ها دارد.

لطیفی گفت: دولت‌ها باید در حوزه زیرساخت‌ها و سوبسید‌هایی که برای تجارت می‌دهند، همراهی کنند، زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل و انتقال پول را فراهم کنند و آگاهی بخشی در زمینه تجارت با آفریقا انجام دهند.

سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صنعت، معدن و تجارت بیان کرد: بعد از فراهم شدن شرایط، تجارت با این قاره می‌تواند تا بالای ۵۰ میلیارد دلار هم برسد که کار سختی نیست. به شرط اینکه جزیره‌ای عمل نکرده و همفکری کنیم.

وی افزود: باید از ظرفیت‌های بخش خصوصی و دولتی و ارکان مختلف دولت‌ها چه در آفریقا و چه در ایران برای توسعه روابط تجاری استفاده کنیم.