مزایای راه‌اندازی کریدور دیجیتالی دریای خزر

به گزارش گروه بین‌الملل مانا، این پروژه دارای اهمیت راهبردی برای منطقه و شامل نصب کابل فیبر نوری در امتداد کف دریای خزر است که سومقایت (آذربایجان) و آکتائو (قزاقستان) را به هم متصل می‌کند. این کابل از قلمرو آذربایجان، گرجستان، ترکیه، قزاقستان و ترکمنستان عبور و دامنه ارتباطات دیجیتال در سراسر اوراسیا را گسترش می‌دهد. براساس برآوردها، خط فیبر نوری ترانس خزر به طول ۳۸۰ کیلومتر ظرفیت انتقال داده تا ۴۰۰ ترابیت در ثانیه را داراست.

پروژه راه ابریشم دیجیتال به عنوان یکی از پنج پروژه زیرساخت استراتژیک برتر آسیا شناخته می‌شود. پیش از این، در مارس ۲۰۱۹ میلادی، توافقنامه‌ای بین اپراتور‌های مخابراتی آذربایجان و قزاقستان برای تسهیل ساخت، مالکیت و بهره برداری مشترک از خطوط ارتباطی فیبر نوری در مسیر دریای خزر امضا شد.

برنامه نخستین این بود که ساخت و ساز آن تا پایان سال ۲۰۲۴ میلادی به پایان برسد، اما به دلایل مختلف اجرای پروژه به تأخیر افتاد. دلیل اصلی آن نیز نیاز به ارزیابی مجدد ارتباط پروژه به دلیل وجود خطوط فیبر نوری دیگر در این قاره بود که احتمالاً اهمیت استراتژیک آن را کاهش دهد. اما تحولات سال‌های اخیر نشان داد که یک خط فیبر نوری موازی با کریدور میانی می‌تواند به یک جایگزین حیاتی تبدیل شود و از عرض‌های جغرافیایی منطقه‌ای امن‌تر عبور کند.

انتظار می‌رود ساخت کابل بستر دریای خزر تا پایان سال ۲۰۲۵ میلادی به پایان برسد و در سال ۲۰۲۶ میلادی به بخشی از راه ابریشم دیجیتال تبدیل شود. در تابستان سال ۲۰۲۳ میلادی، شرکت‌های آذربایجان و قزاقستان توافقنامه‌ای را برای ایجاد سرمایه‌گذاری مشترک جهت ساخت کابل امضا کردند. هر دو طرف توافق کردند که هزینه‌های آن را به طور برابر با یک شرکت بین‌المللی با تجربه در کابل کشی زیر آب به عنوان پیمانکار تقسیم کنند.

همچنین، آذربایجان با ترکمنستان برای ساخت کابل زیر آبی جهت اتصال به یکدیگر، قراردادی را منعقد کرد. این خط امکان انتقال ترافیک اینترنت از مراکز اینترنتی اروپا از طریق آذربایجان به ترکمنستان و سپس ازبکستان، افغانستان، پاکستان و هند را فراهم می‌کند. موقعیت جغرافیایی آذربایجان، اهمیت آن را برای اجرای پروژه‌های فرامنطقه‌ای تقویت می‌کند. این کشور در حال حاضر به عنوان یک کریدور مهم انرژی و حمل‌و‌نقل شناخته شده و اکنون آماده تبدیل شدن به یک کریدور دیجیتال نیز است.

ترانزیت دیجیتال به اندازه لجستیک برای همکاری بین‌المللی حیاتی است. طرح پیشنهادی آذربایجان در سال ۲۰۰۹ اکنون به واقعیت تبدیل شده است. پروژه TASIM که توسط باکو پیشنهاد شد، اهمیت خاصی پیدا کرده است. باوجود افزایش بی‌ثباتی‌های جهانی، مسیر دیجیتالی شرق به غرب با عبور از آذربایجان و آسیای مرکزی، احتمالاً به امن‌ترین و باثبات‌ترین مسیر تبدیل شود.

پروژه ابر بزرگراه اطلاعاتی ترانس اوراسیا (TASIM) که ۱۶ سال پیش توسط جمهوری آذربایجان پیشنهاد شد، ساخت خط فیبر نوری فراملی را در اوراسیا از غرب اروپا تا شرق آسیا - از فرانکفورت تا هنگ کنگ - از چین، قزاقستان، آذربایجان، گرجستان، ترکیه و رسیدن به آلمان را پیشنهاد می‌دهد. کارشناسان ارزیابی پروژه این مسیر را بهینه‌ترین مسیر برای اتصال شرق و غرب با خط فیبر نوری پرسرعت می‌دانند.

در سال ۲۰۰۹ میلادی، بیانیه حمایت از پروژه TASIM در نشست عمومی مجمع عمومی سازمان ملل متحد به ابتکار باکو و با حمایت مشترک ۳۰ کشور از جمله رژیم صهیونسیتی، ترکیه، گرجستان، بلاروس، مولداوی، افغانستان، قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، سریلانکا، نیوزلند و ... به تصویب رسید. دو سال بعد، باکو میزبان یک رویداد بین‌المللی با حضور شرکت‌های مخابراتی پیشرو از چین، روسیه، ترکیه و اتحادیه اروپا بود.

اهمیت ثبات دریا‌ها

در همین حال، وضعیت کابل‌های اینترنت زیردریایی به طور فزاینده‌ای متشنج می‌شود. در ماه فوریه، گینتاوتاس پالوکاس، نخست وزیر لیتوانی، لایحه‌ای ۳۰ میلیون یورویی برای حفاظت از کابل‌های فیبر نوری در امتداد کف دریای بالتیک به اتحادیه اروپا ارائه کرد. چندین حادثه مربوط به کابل‌ها قبلاً در منطقه بالتیک رخ داده است. به عنوان مثال، در ۲۶ ژانویه، یک کابل فیبر نوری زیر آب که در امتداد کف دریای بالتیک بین لتونی و سوئد گذاشته شده، به دلیل برخورد اشیاء خارجی آسیب دیده است. بدون تردید حفاظت از کابل‌ها در شرایط پیچیده امروزی نیازمند توجه ویژه است.

بر خلاف منطقه بالتیک، ثبات در اطراف دریای خزر حاکم است و تضمین‌های امنیتی بیشتری را برای ارتباطات عبوری از این منطقه فراهم می‌شود. بر خلاف دریای بالتیک که اخیراً شاهد حوادث متعدد آسیب به کابل و تشدید تنش‌های ژئوپلیتیکی بوده، منطقه خزر از آرامش نسبی و قابل پیش‌بینی برخوردار است. این ثبات برای اجرای موفقیت‌آمیز پروژه راه ابریشم دیجیتال، تضمین انتقال بی‌وقفه و ایمن داده‌ها در سراسر قاره اوراسیا بسیار مهم است.

روحیه همکاری بین کشور‌های ساحلی خزر از جمله آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان نقش بسزایی در حفظ این ثبات دارد. این کشور‌ها همواره بر دیپلماسی و همکاری اقتصادی تاکید کرده‌اند که این امر محیطی مساعد برای پروژه‌های زیرساختی بزرگ مانند کابل فیبر نوری ترانس خزر ایجاد می‌کنند. نبود رویارویی نظامی یا اختلافات ارضی، چشم‌انداز اتصال دیجیتال ایمن و قابل اعتماد از طریق کریدور خزر را بیشتر تقویت می‌کند.

علاوه بر این، موقعیت استراتژیک دریای خزر به عنوان پلی بین اروپا و آسیا اهمیت آن در جایگزینی امن برای انتقال داده‌ها، به ویژه با توجه به افزایش نگرانی‌ها در مورد آسیب‌پذیری شبکه‌های فیبر نوری موجود در سایر مناطق، افزایش می‌دهد. با دور زدن مناطق ناآرام، مسیر خزر گذرگاه امن‌تری را برای زیرساخت‌های ارتباطی حیاتی ارائه و خطرات مربوط به خرابکاری یا سایر اشکال دخالت خارجی را به حداقل می‌رساند.

این مزیت امنیتی فقط در مورد کاهش تهدیدات فیزیکی کابل‌ها نیست، بلکه شامل محافظت از یکپارچگی جریان داده در برابر تهدیدات سایبری بالقوه نیز می‌شود. همکاری بین آذربایجان و قزاقستان برای ایمن‌سازی مسیر، با مشارکت و سرمایه گذاری‌های بین‌المللی، رویکردی جامع برای حفاظت از کانال‌های دیجیتال را نمایان می‌کند. در نتیجه، مسیر خزر در آستانه تبدیل شدن به سنگ بنای ابتکار بزرگ راه ابریشم دیجیتال است که مسیری پایدار و انعطاف‌پذیر برای ترافیک دیجیتال بین اروپا و آسیا ارائه می‌دهد.

منبع: کاسپین پست