پیشنهاد‌های مرکز پژوهش‌های مجلس به سازمان بنادر

به گزارش مانا، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی درباره طرح‌های جامع بنادر کشور و نقاط ضعف و قوت مطالعات صورت گرفته در خصوص طرح‌های جامع بندری اعلام کرد: در دو دهه اخیر (۲۰ سال گذشته) به طور متوسط ۹۰ درصد حجم تجارت جهانی کالا‌ها دریایی بوده است در این مدت میزان تجارت دریایی جهان ۱۱۲ درصد رشد نشان می‌دهد یعنی بیش از دو برابر؛ این در حالی است که میزان تولید ناخالص داخلی (جی دی پی) در دنیا ۷۳ درصد افزایش داشته است.

آنگونه که این گزارش اعلام کرده، ۹۰ درصد تجارت کشور ما از طریق ۱۱ بندر تجاری شمالی و جنوبی انجام می‌گیرد؛ سهم حمل و نقل جاده‌ای از تجارت خارجی ایران ۸، ریلی ۱.۸ و هوایی ۲ دهم درصد از مجموع تناژ صادرات و واردات کشور است.

بازوی پژوهشی مجلس می‌گوید: تا کنون چهار طرح و مطالعه جامع بندری و تجارت دریایی کشور انجام شده که اولین بار به پنج دهه قبل برمی گردد. با این حال هیچ کدام این طرح‌ها لزوماً تمامی اهداف مورد نظر طرح‌های جامع بنادر را پوشش نداده‌اند.

بر اساس اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس، طرح جامع فعلی بنادر بازرگانی کشور مصوب سال ۱۳۹۹ است که در دو مرحله اجرا شده در مرحله نخست در سال ۱۳۹۴ تا افق ۱۴۰۴ پیش بینی شده بود تقاضای حمل‌و‌نقل دریایی کالا ۲۴۰ میلیون تن باشد.

در مرحله بعدی نیز توجه جدی به شهر‌هایی که بنادر بازرگانی در آن‌ها قرار گرفته، در دستور کار قرار گرفت که به عنوان مثال می‌توان به کاهش ظرفیت در نظر گرفته شده برای بندر شهید بهشتی چابهار از ۹۰ به ۳۵ میلیون تُن در سال و حذف فاز‌های ۳، ۴ و ۵ طرح توسعه بندر چابهار برای کاهش فشار حمل و نقل کالا بر این بندر اشاره کرد.

پیشنهاد‌های مرکز پژوهش‌های مجلس به سازمان بنادر

مرکز پژوهش‌های مجلس در این گزارش با توجه به لزوم به روزرسانی طرح‌های جامع بندری به نزدیک شدن به افق طرح جامع فعلی (حدود دو سال دیگر) و همچنین نظر به تحولات قابل توجه بین‌المللی و بروز فرصت‌ها و تهدید‌های جدید، می‌گوید: ضروری است در طرح جامع آینده و در فرآیند بازنگری طرح‌های جامع بنادر بازرگانی که برای افق‌های ۱۰ و ۱۵ ساله از اتمام طرح جامع اخیر بایستی برنامه ریزی شود، اقداماتی اساسی مورد توجه قرار گیرد که به شرح زیر پیشنهاد می‌شود:

۱. رویکرد سیستمی و برون گرا (همکاری همه دستگاه‌های ذی نفع شامل شرکت راه آهن، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده و گمرک ایران)

۲. توجه به کریدور‌های بین‌المللی و تحولات و طرح‌های توسعه‌ای در آن‌ها (طرح جامع بنادر کشور باید آخرین تحولات مربوط به کریدور‌های بین‌المللی را رصد کند)

۳. توجه به ابعاد نرم (توسعه غیرفیزیکی) بنادر (شامل مواردی نظیر اصلاحات ساختار سازمانی بنادر و بهبود فرایند‌ها و رویه‌های عملیاتی و گمرکی و ارتقای سرمایه‌های انسانی و توجه به آموزش و ارتقای مهارت کارکنان و کارمندان)

۴. هماهنگی تقاضای آتی بنادر با تقاضای طرح جامع حمل ونقل کشور (هماهنگی بهتر زیرساخت‌های دریایی و بندری با سایر زیرساخت‌های زمینی (جاده‌ای و ریلی) و هوایی، فرایند پیش‌بینی تقاضای حمل‌ونقل دریایی متناسب با افق طرح جامع حمل ونقل کشور در دستور کار قرار گیرد)

۵. توجه جدی به رقابت پذیری جهانی بنادر

۶. بازبینی طرح‌ها و پروژه‌های بندری و دریایی با هدف ارتقای نسل بنادر

۷. توجه به سیاست‌های تحول آفرین در توسعه دریایی و پسکرانه

۸. بهبود رویه‌ها و فرایند‌های کاری داخل بندر و توجه به هوشمندسازی ارکان و اجزای بنادر

۹. توجه به رفع کمبود‌های زیرساختی و توسعه‌ای بنادر (کمبود‌های پیش بینی شده برای پهلوگیری کشتی‌ها و خدمات نگهداری موقت کالا خصوصاً کالا‌های اساسی مورد توجه سازمان بنادر و دریانوردی قرار گیرد)

۱۰. افزایش سهم ریلی بنادر در ارتباط با سرزمین اصلی (افزایش سهم ریلی بنادر به حدود دو برابر وضع موجود تا افق سال ۱۴۰۴)