کریدور شمال- جنوب نماد تغییر پیکان اقتصاد جهان

در آغاز گفتگو درخصوص اهمیت و نقش کریدور شمال- جنوب در تجارت فی ما بین هند و ایران توضیحاتی را ارائه فرمائید.
در ابتدای سخن، از شما و همه خوانندگان گرامی ممنون هستم که این فرصت را در اختیار من قرار دادید تا نکاتی را در مورد کریدور حمل و نقل بین المللی شمال- جنوب به عنوان یک بُعد مهم حاکم بر روابط هند- ایران که مورد توجه خاص و از اولویت‌های برنامه‌ای مقامات ارشد دو کشور است، بیان کنم. تغییر پیکان رشد اقتصادی جهان به سمت آسیا را می‌توان یکی از جنبه‌های مربوط به این امر دانست. کریدور حمل‌و‌نقل بین‌المللی شمال- جنوب فرصتی تاریخی را در راستای تعمیق روابط و ارتباطات با همسایگانمان فراهم می‌کند. همانطور که به خوبی می‌دانید، ایجاد ارتباط و پیوستگی به منزله یک نیروی محرکه مهم و حیاتی برای تحقق اهداف رشد و توسعه عمل می‌کند؛ هر چند نبود زیرساخت‌های اساسی معضلی است که بایستی مرتفع شود.
به لحاظ مفهومی، کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال- جنوب یک مسیر ترانزیت چندوجهی است که در آن، ایران نقش نقطه اتکا و اهرم اصلی را بازی می‌کند. این مسیر اقتصاد‌های مهمی از جمله هند، اتحادیه آ‌سه‌آن و آسیای شرقی را به آسیای مرکزی، قفقاز، روسیه و اروپای شرقی پیوند می‌زند. درحال حاضر ۱۳ کشور عضو کریدور حمل‌و‌نقل بین‌المللی شمال-جنوب هستند و کشور‌های بیشتری ابراز تمایل خود را نسبت به عضو شدن نشان داده‌اند.

به واقع، کریدور حمل‌و‌نقل بین المللی شمال-جنوب با تکیه بر موقعیت جغرافیایی استراتژیک ایران، آسیای جنوبی با آسیای مرکزی و اروپا بهم متصل می‌کند. بهره‌گیری از این کریدور، کاهش بیش از ۳۰ درصدی هزینه و همچنین کاهش زمان ترانزیت از‌۶۰ روز به تقریباً نصف را به نمایش گذاشته است. در ذکر مزایای کریدور حمل‌و‌نقل بین‌المللی شمال- جنوب، فراتر از رشد تجارت و ترانزیت دوجانبه، باید به تقویت ارزش افزایی و ایجاد پتانسیل صادرات مجدد از تمامی کشور‌ها از جمله ایران از طریق این کریدور اشاره کرد.  

 کشور هند به عنوان یکی از بازیگران اصلی کریدور شمال- جنوب چه طرح‌ها و چشم انداز‌هایی را برای ارتقا و گسترش همکاری آینده با ایران در قالب کریدور در نظر گرفته است؟
از همان ابتدا، شناخت دوجانبه‌ای در بالاترین سطوح اجرائی دو کشور نسبت به وجود پتانسیل قوی کریدور حمل‌و‌نقل بین المللی شمال- جنوب و اهمیت همکاری مشترک برای بالفعل شدن این پتانسیل بالقوه، وجود داشته است. هر دو کشور هند و ایران از اعضای بسیار مهم و موثر کریدور بین‌المللی حمل‌و‌نقل شمال-جنوب هستند و به عبارتی همکاری متقابل برای توسعه بندرشهید بهشتی چابهار سبب تقویت کریدور خواهد شد. همانطور که مطلع هستید، «سارباناندا سونوال» وزیر بنادر و کشتیرانی هند طی بازدید اخیر از ایران، این نکته را مورد تاکید قرار داده که اتصال و به هم پیوستگی تضمین کننده انسجام و یکپارچگی زنجیره‌های تامین جهانی است.
شایان ذکر است در نشست هند-آسیای مرکزی که در ماه ژانویه سال جاری برگزار شد، «نارندرا مودی» نخست وزیر هند، کشور‌های آسیای مرکزی را به همکاری با هند در راستای بهره‌گیری از پتانسیل ارتباط و پیوستگی که بندر چابهار ایران و کریدور بین‌المللی حمل‌و‌نقل شمال-جنوب فراهم می‌کند، فراخواند.

همچنین «نارندرا مودی»، پیشنهاد تشکیل یک کارگروه در بندر چابهار را مطرح کردند. تاکنون دو دور جلسات سه جانبه بین هند، ایران و ازبکستان حول محور استفاده مشترک از بندر چابهار برگزار شده است. هند و دیگر کشور‌های عضو کریدور بین‌المللی حمل‌و‌نقل شمال-جنوب از کنوانسیون گمرکی سازمان ملل در خصوص حمل بین‌المللی کالا‌ها در چارچوب کنوانسیون تیر (TIR) پیروی می‌کنند و همچنین به دنبال ایجاد زیرساخت ضروری برای بنادر به موازات کریدور بین‌المللی حمل‌ونقل شمال- جنوب جهت فعالیت کردن تحت چارچوب کنوانسیون تیر (TIR) هستند.

علاوه بر این اعضای کریدور بین‌المللی حمل‌و‌نقل شمال- جنوب بر شناخت روش‌ها و شیوه‌هایی برای تسهیل جابه‌جایی بدون وقفه کالا و پورتال لجستیک پنجره واحد برای بازرگانان، متمرکز شده‌اند.

 زمینه‌های گسترش همکاری‌های تجاری ایران و هند در قالب کریدور شمال- جنوب که تاکنون مغفول مانده است را توضیح می‌فرمایید.
یکی از ویژگی‌هایی که با ارزش و درخور توجه است، انعطاف پذیری و سازگاری پذیری نهفته در ذات کریدور بین‌المللی حمل‌و‌نقل شمال-جنوب است که این اجازه را به کریدور می‌دهد تا واقعیت‌های ژئوپلیتیکی، اقتصادی و تجاری متغیر را بررسی و درعین حال در راستای به حداقل رساندن اختلالات زنجیره عرضه تلاش و تقلا کند.
البته نباید کریدور بین‌المللی حمل‌و‌نقل کریدور شمال-جنوب را مجزا از بقیه در نظر گرفت، خوشبختانه درک و همچنین تمایل زیادی بین اعضا برای هم‌افزایی و اشتراک مساعی این کریدور با کریدور‌های منطقه‌ای دیگر مانند توافق عشق آباد و توافق سه جانبه چابهار وجود دارد.

یکی از حوزه‌های همکاری که من احساس می‌کنم مورد توجه کمتری قرار گرفته است، توسعه هاب‌های جدید ارزش‌افزایی و تلفیق بهتر هاب‌های موجود در کنار مسیر‌های ترانزیت بین دو کشور است. با این وجود این روند در حال تغییر است، همانطور که کشور‌هایی مانند آذربایجان تمایل زیادی نسبت به توسعه تولید و هاب‌های لجستیک برای ترانزیت از خود نشان می‌دهند.

 چشم انداز تجارت ایران- هند در ماه‌های آینده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بدیهی است که به طور کلی از سال‌های اخیر باید به عنوان یک دوره سخت و پرچالش برای تجارت و بازرگانی در سراسر جهان یاد کرد. اول اینکه، به دلیل شیوع اپیدمی کرونا شاهد آشفتگی اقتصادی در سراسر جهان بودیم. دوم اینکه، مجبور شدیم تعداد کثیری از توسعه‌های سیاسی چالش برانگیز و بی‌سابقه را مدیریت کنیم. از یک نگاه خوش بینانه، حوزه‌های تجاری در هر دو کشور به دنبال فرصت‌های نوظهور هستند. در حال حاضر هند از جمله اقتصاد‌هایی است که سریع‌ترین رشد را در جهان امروز به نمایش گذاشته است و کمیته تجارت ایران-هند فعالانه با یکدیگر ارتباط برقرار کرده‌اند. هند به ویژه در بخش‌های محصولات دارویی، کالا‌های مهندسی، ارزش افزوده و ... جایگاه ششمین شریک بزرگ ایران از لحاظ صادرات و واردات را به خود اختصاص داده است. در همین راستا مکانیزم پرداخت روپیه-ریال را در سطح رسمی احیا کرده‌ایم و گام‌های بلندی را برای تعامل منظم و فعال با صادرکنندگان و واردکنندگان برداشته‌ایم. همچنین هند تمایل ایران نسبت به کالا‌های صنعتی هندی شامل اتومبیل‌ها و وسایل برقی هندی را با دقت و تمایل رصد می‌کند و در پی یافتن راه‌هایی جهت توسعه سبد تجاری بین دو کشور نیز هست.

درخصوص حجم تجارت صورت گرفته از کشور هند به مسیر‌های تعریف شده در قالب کریدور شمال- جنوب توضیح می‌فرمایید.
در حال حاضر کریدور حمل و نقل بین المللی شمال- جنوب سه مسیر جدا را در برمی‌گیرد: ۱) غرب دریای خزر از طریق منطقه قفقاز ۲) از میان دریای خزر و ۳) شرق دریای خزر از طریق آسیای مرکزی و افغانستان.
نخستین ترانزیت تجاری مستقیم کارگو از روسیه به هند با استفاده از یک بارنامه یک طرفه در ماه ژوئن سال جاری انجام شد و همچنین نخستین سفر آزمایشی کریدور ریلی بین روسیه و هند از طریق کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب به طور موفقیت آمیز در ماه جولای به اجرا درآمد. این توسعه‌ها جزء لاینفک و جدایی ناپذیر در مسیر تبدیل کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب به عنوان یک آلترناتیو کارآمد و قابل رشد برای کریدور‌های تجاری دیگر، به شمارمی‌آیند. تسهیل گسترش تجارت به/ از آسیای مرکزی و قفقاز به بقیه جهان از جمله دیگر دغدغه‌هایی هست که با جدیت دنبال می‌کنیم.

خبر فعالیت در کریدور بین‌المللی حمل‌و‌نقل شمال-جنوب از دید خبرنگاران و جامعه رسانه نیز پنهان نماند. چنانچه رسانه‌های خبری گزارش بارگیری ۳۰۰ دستگاه کانتینر از سوی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران  برای ترانزیت کارگو  به/ از هند از طریق کریدور بین‌المللی حمل‌و‌نقل شمال-جنوب و بنادر چابهار را در سطح جهانی منعکس کردند؛ و کلام آخر اینکه، اینجانب با قاطعیت کامل تاکید می‌کنم هند از سطح بالایی از اعتماد و اطمینان در میان کشور‌های شریک خود (کشور‌هایی که هند را برای تحقق اهداف تجاری خود به عنوان یک کشور حیاتی در نظر می‌گیرند) برخوردار است. با تمسک به چشم انداز جهانی " جهان به عنوان یک خانواده"  هند این مسئولیت مهم را بر دوش خود می‌داند که برای تحقق این شعار از هیچ تلاش و کوششی فروگذار نکند.