خیز بلند هند و افغانستان برای توسعه همه جانبه بندر چابهار

افغانستان با افزایش شرکت های ثبت شده خود در چابهار و تبدیل این بندر به مرکز ترانزیتی آسیای میانه و هند با تجهیز هرچه سریعتر لنگرگاه های تنها بندر اقیانوسی ایران می کوشند جای خود را در چابهار محکم کنند، اما عدم توسعه زیرساخت های این بندر و به تاخیر افتادن بهره برداری از پروژه های مهم، زنگ خطر را برای کاهش تمایل این دو کشور به قلب نهفته اقتصاد ایران به صدا در آورده است.
به گزارش خبرنگار مانا از چابهار مقامات افغانستان از تنها بندر اقیانوسی ایران به عنوان اکسیژن توسعه این کشور یاد می کنند چرا که چابهار کوتاه ترین و به صرفه ترین مسیر برای دسترسی افغانستان به آب های آزاد است.
به گفته مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان، افغانستان در حال حاضر عمده واردات و صادرات خود را از بنادر عباس و کراچی در پاکستان انجام می دهد و این درحالی است بندر چابهار در مقایسه با بندرعباس 90 کیلومتر و با کراچی 700 کیلومتر به مرکز افغانستان نزدیک تر است.
چابهار، هاب ترانزیت آسیای میانه
افغانستان می خواهد با تبدیل چابهار به مرکز ترانزیت کشورهای میانه، کالاهای موردنیاز خود را از راه این بندر وارد کند و از سوی دیگر این منطقه هاب ترانزیت دیگر کشورهای آسیای میانه برای صادرات و واردات کالاهای مورد نیاز خود از راه تنها بندر اقیانوسی ایران باشد. همچنین بنا به نظر کارشناسان، این کشور به دلیل مشکلات سیاسی متعددی که با پاکستان دارد تمایل چندانی به استفاده از کراچی برای ترانزیت کالاهای خود ندارد، کما اینکه پاکستان هم تاکنون موانع زیادی برای استفاده افغانستان از بندر کراچی به وجود آورده است.
به گفته مسئولان منطقه آزاد چابهار، عمده خریداران میوه و خشکبار افغانستان کشورهای حاشیه خلیج فارس هستند و از آنجایی صادرات میوه وتره بار باید از کوتاه ترین مسیر ممکن برای جلوگیری از مشکلات حمل ونقلی این نوع کالا انجام شود، تمایل افغانستان به استفاده از چابهار و داشتن یک اسکله اختصاصی در این بندر افزایش یافته است.
مدیرعامل منطقه آزاد چابهار می گوید: درحال حاضر افغان ها مصالح ساختمانی و سنگ های زینتی خود را از راه چابهار وارد می کنند و تمایل دارند در آینده نزدیک گندم مصرفی خود را نیز که از هند خریداری می کنند از این بندر ترانزیت کنند.
عبدالرحیم کردی می افزاید: 110شرکت افغان در منطقه آزاد چابهار به ثبت رسیده که سهم ویژه این شرکت ها را واحد های فرآوری وتصفیه روغن تشکیل می دهند چرا که افغانستان در ماه جاری با افتتاح این واحد ها روغن خوراکی خود را که از مالزی خریداری می کند ابتدا در آن ها تصفیه کرده وسپس به کابل ترانزیت می کند.

مشکل،عدم توسعه زیرساخت های ترانزیتی
مدیرعامل منطقه آزاد چابهار معتقد است: چابهار زمانی مرکز ترانزیت تمامی کالاهای افغانستان می شود که زیرساخت های بندری و پس کرانه ای آن توسعه یابد.
او دلیل عدم استفاده همه جانبه افغانستان از چابهار را عدم توسعه زیرساخت ها می داند و می گوید: هزینه ترانزیت بار با کامیون از بندرعباس به افغانستان پنج میلیون تومان و از چابهار به این کشورهفت میلیون تومان است.
روی خوش تدریجی هند به توسعه چابهار
از طرفی هند نیز به توسعه چابهار روی خوش نشان داده است، تمایل هند برای توسعه همه جانبه تنها بندراقیانوسی ایران آن قدر بود که نخست وزیر این کشور خرداد سال گذشته موافقتنامه ترانزیتی همه جانبه ایران،هند و افغانستان را به اتفاق روسای جمهور این دوکشور در تهران امضا کرد.
هند نیز مانند افغانستان، باتوجه به مشکلات متعدد سیاسی خود با پاکستان تمایلی برای استفاده از بندر کراچی به عنوان مرکز ترانزیت کالای خود به کشورهای آسیای میانه وافغانستان ندارد.
از سوی دیگر و بنا به رقابت های اقتصادی میان چین و هند، با سرمایه گذاری عظیم چین در بندر گوادر پاکستان، هند نمی خواهد دست بر روی دست بگذارد و اجازه دهد تا بازار بی نظیر کشور های محصور در خشکی را از دست بدهد.
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی در گفتگو با مانا می گوید: ارزش مبادلات هند با افغانستان و کشورهای آسیای میانه بالغ بر 17میلیارد دلار در سال است که پیش بینی می شود تا سال 2020 بیش از پنج میلیون تن کالا از هند به این کشورهای ترانزیت شود.
محمد سعید نژاد با تشریح موافقتنامه ترانزیتی هند، پاکستان و افغانستان می افزاید: مقرر شده هند دو لنگرگاه را در فاز اول توسعه شهید بهشتی با اعتباری بالغ بر85 میلیون دلار تجهیز کند و به مدت ده سال اداره آن ها را به دست گیرد.
وی با بیان اینکه شرکت های آریابنادر ایرانیان وال پی جی ال هند برای تجهیز لنگرگاههای چابهار همکاری می کنند می افزاید: بعد از ده سال تمامی تجهیزات براساس قرارداد منعقد شده با هند(Bot) در مالکیت ایران قرار می گیرد ضمن اینکه در مدت این ده سال نیز سهم ایران از درآمد های تخلیه وبارگیری بیشتر از هندی ها است.
علاوه بر این ها، هند با تاسیس یک شرکت بین المللی دریایی در چابهار اقدام به هماهنگ سازی فعالیت های بندری خود کرده و یک خط اعتباری 150میلیون دلاری نیز از طریق اگزیم بانک این کشور به توسعه چابهار اختصاص داده است.
همچنین به گفته مقامات بندری چابهار، اولین محموله گندم اهدایی هند به افغانستان نیز آماده حمل به چابهار است.هندی ها امیدوارند با ترانزیت این محموله، ازاین پس کالاهای اساسی افغانستان و آسیای میانه را از چابهار تامین کنند.
از زمان امضای موافقتنامه ترانزیتی هند، ایران و افغانستان یک سال می گذرد، هند دراین موافقتنامه متعهد شده بود در طول 18تا24ماه لنگر گاه های چابهار را تجهیز کند اما تاکنون ـ پس از 12ماه ـ هنوز کارهندی ها در چابهار نمایان نیست.
هند در ابتدا دلیل تاخیر خود را تعلل ایران در ارائه طرح جامع اقتصادی دانست و اعلام کرد: تهران نیز پیشنهاد خود را برای آزادسازی اعتبار توسعه چابهار ارائه نکرده است. در آن برهه استاندار سیستان وبلوچستان در گفتگویی با مانا از هند خواست حضور خود را در چابهار نمایان کند.
پس از آن هند اعلام کرد، مناقصه هایی را برای خرید تجهیزات تخلیه وبارگیری انجام داده است اما سازندگان عمدتا اروپایی آن ها در این مناقصه ها شرکت نمی کنند، هرچند هند شرکت هایی را برای خرید تجهیزات وارد میدان کرده است.
ترس از بازگشت تحریم ها مانع از شرکت سازندگان اروپایی تجهیزات تخلیه وبارگیری در مناقصه های هند شده است، چرا که بانک های اروپایی حاضر نیستند کارهای مالی فروش تجهیزات را انجام دهند.

چاره کار، همت جهادی مسئولان
هرچه که باشد، چابهار آن قدر برای هند ارزش دارد که این کشور هرچه سریعتر اقدام به تجهیز لنگرگاه های آن کند.
به گفته مدیرعامل منطقه آزاد چابهار آن چه که اهمیت دارد توسعه هرچه بهتر وسریعتر پس کرانه های چابهار است که باید با تخصیص به موقع اعتبارات آن، این پروژه ها سر وقت به اتمام برسند.
هند وافغانستان خواهان استفاده هرچه سریعتر از چابهار به عنوان هاب ترانزیتی هستند که باید مسولان با همت جهادی به اتمام این پروژه عظیم کمک کنند.