بندر گوادر؛ تلاش چین برای خروج از سیطره آمریکا در منطقه

طی سال های اخیر، تدارک و تجهیز بندر گوادر بیش از آنکه شکل و شمایل تاسیس یک بندر تجاری به خود گرفته باشد بیشتر به یک پایگاه نظامی و استقرار زیرساخت های ابرشهری فراتر از یک بندر شباهت می برد. از همین رو، طی دو سال اخیر مقالات و گزارش هایی از آخرین پیشرفت های توسعه این بندر در نشریات خارجی منتشر شده که حاوی تمهیدات استراتژیک برای یک شهر بندری است.                                                                     
ایاز احمد یکی از کارشناسان حوزه بندری در کراچی پاکستان و معاون اسبق یک انستیتوی تحقیقاتی در امور بین المللی در پاکستان اخیرا مقاله ای در این باب به تحریر درآورده است که از حیث نگاه و داده پردازی مهم و محل تامل بود.                                                                                              
ایاز احمد در گفتگوی اختصاصی با مانا به ابعاد جدیدی از موقعیت بندر گوادر پرداخت که قابل تامل است.                                                                                                                                                                                                      
                                                                                                                                                              
* جناب احمد! طرح تاسیس بندر گوادر پاکستان ـ همانگونه که شما نیز در مقاله خود کم و بیش به آن اشاره داشتید ـ براساس مقاصد نظامی تاسیس می شود. درواقع موضوع بندر و کارکردهای آن یک پوششی است تا چینی ها بتوانند بخشی از تجهیزات و تاسیسات نظامی خود را در آن مستقر سازند. به نظر شما این موضوع چقدر می تواند گزینه درستی باشد؟                                                                                                                                                                
ـ بله، بندر گوآدر چین در جهت نیل به هدف استراتژیکی اش که تبدیل شدن به یک قدرت دریایی غیرقابل تسخیر و حمله ناپذیر در اقیانوس هند است، به بندر گوآدر پاکستان نیاز دارد. این بندر این فرصت را برای چین فراهم می کند تا بتواند بر تسلط هند ـ آمریکا در دریای عربی، نظارت داشته باشد، ضمنا در صورتی که هند تنگه مالاکا را بلوکه کند، چین از بندر گوآدر می تواند به عنوان یک مسیر دریایی جایگزین بهره مند شود. چین، همچنین، قصد استقرار یک پایگاه استراق سمع در این بندر را دارد. هدف اصلی این اقدام به دست آوردن یک سرپلی موثر برای نظارت بر مانورهای دریایی آمریکا در خلیج فارس و هند در نزدیکی پایگاهای گوجرات و مومبای هند است. در حقیقت، برای چین مهم ترین هدف نهفته در پشت تمامی این اقدامات، محافظت کردن از ارتباطات خطوط دریایی کشورش (SLOCs) که 60 درصد از ملزومات انرژی این کشور را از خلیج فارس تامین می کنند، در نظر گرفته می شود.                                                                                                                                                                                                                              
                                              
* گفته می شود که تجهیزات بندری و زیرساخت های فنی و زیست بومی این بندر آشکارا فراتر از یک بندر بزرگ است. به نظر می آید که این بندر بیشتر در جهت ساخت یک شهر بزرگ در حال آماده سازی باشد و احتمال دارد بعدها برای مقاصد دیگری بکار گرفته شود به نظر شما این تا چه اندازه صحیح است؟                                                                                                       
ـ بله، اما به محض آنکه کریدور اقتصادی چین ـ پاکستان (China–Pakistan Economy Corridor (CPEC ، کامل شود و بعضی از کشورهای آسیای مرکزی برای استفاده از بندر گوآدر پاکستان جهت واردات و صادرات به توافق دست پیدا کنند، ظرفیت این بندر نیز گسترش خواهد یافت. با این وجود، ازآنجایی که بندر چابهار دچار آفت شورش و نآرامی نشده است، پیش بینی می شود کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان به سمت این بندر نیز متمایل شوند. در صورتی که هند تعداد بیشتری مانورهای دریایی را در دریایی عربی برگزار کند، بندر گوآدر برای اهداف نظامی مورد استفاده قرارخواهد گرفت. چین برای گرفتن مجوز از پاکستان برای اهداف نظامی محدود در راستای خنثی کردن تلاشهای هند ـ آمریکا در جهت احاطه بر کشورش، به تلاش خود ادامه خواهد داد.
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    
* در بخشی از مقاله بخش سوم خود اشاره کرده اید که «این بحث به خوبی نشان می‌دهد که بندر گوادر برای کشور پاکستان هم محلی برای فرصت‌های استراتژیک است و هم محلی برای ایجاد چالش‌ها.» و بعد اضافه کردید «دادگاه پاکستان در تلاش برای انتخاب قانون‌گذار، مدیر اجرایی، سازمان‌های قضایی، بروکراسی، نظامی و دیپلماسی برای بهرۀ 100درصد از این بندر است» این دقیقا به چه معناست. آیا می توانید توضیح مفصل تری بدهید؟                                                                                                                                           
ـ بندر گوآدر برای پاکستان فرصت های استراتژیک شگفت انگیزی را فراهم می کند، به عبارت دیگر، پاکستان با بهره گیری از این بندر، به مزیت نظامی بلند مدت دست خواهد یافت. از طریق بندر گوآدر، پاکستان قادر خواهد بود محصولات نظامی را به کشورهای خلیج فارس و سریلانکا صادر کند. علاوه بر این، بندر گوآدر به نیروی دریایی در پاکستان کمک خواهد کرد تا فعالیت های نیروی دریایی هند در خلیج عدن را تحت نظارت خود در بیاورد. بر اساس گزارشات دریافت شده از منابع موثق، نیروی دریایی هند، در حال حاضر، تامین سلاح ها و مهمات به شورشیان در بلوچستان را برعهده گرفته است. ضمنا، به دلیل مجهز بودن نیروی دریایی هند به کلاهک های هسته ای از یک طرف و عدم توانایی هسته ای نیروی دریایی پاکستان در بعد دیگر قضیه، حضور نیروی دریایی هند در دریای عربی، یک تهدید جدی برای پاکستان محسوب می شود. در آن روی سکه، از آنجایی که بلوچستان هاب اصلی در تجارت بین المللی مواد مخدر است، حضور پایگاههای مهم نیروی دریایی پاکستان و افغانستان در نزدیکی بندر گوآدر می تواند تجارت در حال رشد مواد مخدر در این منطقه را سرکوب کند.
من اعتقاد دارم از آنجایی که پاکستان با بعضی از چالش های بین المللی به دلیل بی کفایتی دیوان اداری، قوه قضائیه و اجرایی اش، رو به رو است، دولت پاکستان باید با هوشمندی و احتیاط اصلاحاتی را در این بخش ها اعمال کند، به طوری که نتوانند برای بندر گوآدر چالش و موانعی را ایجاد کنند. این بخش ها مجبور خواهند بود برای یک جنگ سرد بین چین و آمریکا در منطقه، آمادگی کاملی را به دست آورند. پیش بینی ها حاکی از آن است که آمریکا با حمایت هند در تلاش برای احاطه بر چین در منطقه است، مشابه ای اتفاقی که آمریکا در اتحادیه شوروری سابق رقم زد. در حال حاضر، آمریکا و هند، مشغول تشدید شورش در بلوچستان به منظور ایجاد ناامنی و نابسامانی برای فعالیت های شرکت های چینی در این استان هستند. می توان از ایجاد نمایندگی RAWKulbasha Yadav, به عنوان نمونه ای در این منطقه اشاره کرد.