لزوم فعال‌سازی بنادر خشک بعد از حادثه بندر شهید رجایی

محمد جواد شاهجویی کارشناس حوزه حمل‌و‌نقل در گفت‌وگو با مانا درباره دلایل عدم فعال شدن بنادر خشک بیان کرد: مسئله فعال نشدن بنادر خشک بیشتر به رویه‌های گمرکی باز‌می‌گردد.

وی ادامه داد: رویه‌های گمرکی و منافع سازمانی در داخل بنادر به نحوی چیده شده است که بار داخل بنادر دپو می‌شود و در صورت بروز حادثه، این مسئله مشکل‌ساز خواهد شد.

شاهجویی گفت: در‌حالی که باید رویه ترانزیت موقت را داخل کشور بهینه‌تر کنیم و بارها به جای اینکه داخل بندر دپو شوند، پردازششان در بنادر خشک انجام شود و بحث ترخیص گمرکی هم اتفاق بیفتد تا در نهایت محموله وارد کشور شود. عدم فعالیت بنادر خشک بیشتر ناشی از مسائل ساختاری و نه مسئله فنی و تکنیکال است.

وی ادامه داد: در حال حاضر با توجه به اتفاقی که در بندر شهید رجایی افتاد، کشور لزوم اینکه کالا نباید در بنادر اصلی دپو شود را درک کرده و مسئولان روی آن تأکید دارند.

این کارشناس حمل‌و‌نقل توضیح داد: باید به سمتی برویم که بنادر را به محل عبور و مرور کالا تبدیل کنیم و بحث انبارش و پردازش کالا داخل بنادر اصلی انجام نشود؛ بلکه در داخل بنادر اصلی کشتی پهلوگیری کند، بار با پروانه ترانزیت موقت وارد کشور شود و داخل بنادر خشک هر اتفاقی که قرار است بیفتد، پیگیری شود.

شاهجویی گفت: فعال شدن بنادر خشک از منظر پیوست‌های پدافند غیر‌عامل هم مسئله بهینه‌تری است. اگر ما همه بار کشور را داخل یک یا دو بندر متمرکز کنیم، این بنادر به یک هدف واضح برای دشمن- اگر بخواهد حمله‌ای صورت بگیرد- تبدیل خواهد شد. در واقع این بنادر هدف گل درشتی برای حمله دشمن خواهند بود.

وی درباره راهکارهای فعال شدن بنادر خشک گفت: باید رویه‌های گمرکی تسهیل شود و ترانزیت موقت را تقویت کنیم.

ادعاها درباره مکان‌یابی بنادر خشک نادرست است

این کارشناس حمل و نقل درباره ادعاهای مطرح شده در ارتباط با مکان‌یابی نادرست بنادر خشک بیان کرد: مکان‌یابی خیلی از بنادر خشکی که داریم، درست است. چرا همان‌ها فعال نمی‌شود؟

وی ادامه داد: مثلاً پیشگامان یزد را در نظر بگیرید، در اصفهان بندر خشک داریم که مکان‌یابی آن مناسب است و دسترسی مطلوبی به شبکه ریلی و جاده‌ای دارد. این مناطق زیرساخت‌های مناسبی دارند و اگر فعال نشده‌اند، به خاطر رویه‌های غلط داخل بنادر و گمرک است که البته تلاش می‌شود شرایط تسهیل شود.

شاهجویی افزود: خبر دارم که تلاش می‌کنند فرآیند پروانه ترانزیت موقت را تسهیل کنند اما همچنان به برخی کالاهای ما اجازه ترانزیت موقت داده نمی‌شود. این مسائل را باید گمرک حل کند.

وی به این پرسش که آیا نیاز به اصلاح قانون داریم یا با بخشنامه دولت مشکل بنادر خشک حل می‌شود،گفت: مشکل بنادر خشک می‌تواند با بخشنامه دولت حل شود. یعنی قانون خیلی تأکیدی ندارد که چه کالایی ترانزیت موقت بگیرد و چه کالایی ترانزیت موقت نگیرد.

این کارشناس حمل‌و‌نقل افزود: هدف ما باید این باشد که انبارش داخل بنادر صورت نگیرد و بنادر را تبدیل به محل عبور و مرور کالا کنیم. بنادر خشک تقویت شوند و بارها بعد از تخلیه از کشتی به سمت بنادر خشک بیایند.

وی درباره آمار تعداد بنادر خشکی که مکان‌یابی نادرستی دارند، توضیح داد: آمار دقیقی در این رابطه ندارم اما مسئله این است که کشور سند جامع مراکز لجستیک دارد. بر اساس این سند، مراکز مکان‌یابی شده‌اند و بر اساس میزان عرضه و تقاضایی که اتفاق افتاده است، امکان‌سنجی رخ داده و برخی بنادر توسعه یافته‌اند.

شاهجویی اضافه کرد: خصوصاً در رابطه با مناطق لجستیک ریلی می‌دانم که این مسئله با مطالعه اتفاق افتاه است. ولی فرض را هم بر این بگذاریم که برخی مناطق خشک ما مکان‌یابی غلطی داشتند و ملاحظات سیاسی، منطقه‌ای و محلی برای ایجاد آنها وجود داشته است اما باید جواب این سئوال را بدهیم که مراکز خشک مناسب و با زیرساخت مطلوبی که داریم، چرا رشد نمی‌کند.

وی ادامه داد: واقعاً این سئوال مطرح است است که چرا بنادر خشک با زیرساخت مناسب تاکنون عملکرد مطلوبی نداشته‌اند. مراکز مطلوب را فعال کنیم و بعد بگوییم چرا در فلان ناحیه که زیرساخت مناسبی نداشته و منطقه اشتباهی بوده است، بندر خشک طراحی شده است.