سرمایه‌گذاری بزرگ امارات در بنادر آفریقا

به گزارش گروه بین‌الملل مانا،  از آنجایی‌که شرکت‌های بزرگ حمل‌ونقل، لجستیک و خدمات دریایی امارات در اختیار خانواده‌های سلطنتی هستند، سیاست‌های آن‌ها تا حد زیادی با سیاست‌های دولت همپوشانی دارد. امارات از اواسط دهه ۲۰۰۰ سرمایه‌گذاری در بنادر آفریقا را آغاز کرد که کاملاً با سیاست خارجی اقتصادی مطابقت دارد. اقتصاد امارات بر صادرات و تجارت بنا شده و به همین دلیل، ابوظبی با وجود دو قطبی شدن شدید بین‌المللی، موضعی بی‌طرف بین رقبای جهانی ایجاد و در مقابل سعی می‌کند فرصت‌های اقتصادی ایجاد شده توسط شرکا را به حداکثر برساند. بنابراین، امارات با سرمایه‌گذاری‌های گسترده در تجارت، لجستیک و زیرساخت‌ها تأکید زیادی بر اتصالات منطقه‌ای دارد.

 
جزئیات سرمایه‌گذاری بندری
مزایای راهبردی بنادر دلیل اصلی جاه طلبی‌های اقتصادی امارات در آفریقا است. از سال ۲۰۰۶ میلادی، اماراتی‌ها از طریق DP World و Abu Dhabi Ports Group تقریبا ۱۲ زیرساخت بندری را در آفریقا اداره می‌کنند. در هشت سال گذشته (از سال ۲۰۱۶)، اماراتی‌ها برای هفت مورد از ۱۲ زیرساخت بندری قرارداد امضا کردند. همچنین در حال حاضر سه بندر جدید در دست ساخت است. 
امارات متحده عربی هم با شرکت‌های خارجی (مثلاً گروه CDC مستقر در بریتانیا؛ بنادر آدانی هند) و هم شرکت‌های محلی (مثلاً امپریال لجستیک؛ گروه J&J) همکاری می‌کند. همچنین، اغلب با همان کشورهای آفریقایی که زیرساخت‌های تجاری-دریایی را در آن‌ها اداره می‌کند، روابط نظامی (همکاری صنایع دفاعی، تدارکات دفاعی، همکاری نظامی و آموزش) برقرار می‌کند.
از سال ۲۰۲۲ میلادی، گروه بنادر ابوظبی سرمایه گذاری‌های خود را در آفریقا، به ویژه در سواحل غربی و دریای سرخ افزایش داده است. این امر برتری DP World را در این زمینه به چالش نمی‌کشد، بلکه بیشتر باعث تقویت بیشتر «برند امارات» در توسعه زیرساخت‌های دریایی در خارج از کشور و همچنین نفوذ ژئواستراتژیک امارات می‌شود. 
امارات در زیرساخت‌های بندری در کشورهایی (الجزایر، مصر، سودان، جیبوتی، آفریقای جنوبی، آنگولا، جمهوری دموکراتیک کنگو، جمهوری کنگو) سرمایه‌گذاری کرده که چین و روسیه نیز دارای منافع اقتصادی و امنیتی هستند. به طوری‌که امارات و چین بر سر امتیازات و پروژه‌ها در آفریقا با یکدیگر رقابت می‌کنند. 
حتی در چندین کشور، امارات خیلی قبل‌تر از چین و روسیه (رواندا، موزامبیک، گینه، سنگال) سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های بندری را آغاز کرد. بنابراین، امارات پیش از این که قدرت‌های جهانی استراتژی‌های خود را روی این قاره متمرکز کنند، به آفریقا روی آورده بودند.

 
معاملات امارات در زمینه بنادر و زیرساخت‌های دریایی
موریس: در سال ۲۰۱۹ میلادی گروه بنادر ابوظبی و اداره بنادر موریس توافق‌نامه‌ای را برای تقویت زیرساخت‌های بندری و صنعت کشتی‌های مسافرتی امضا کردند.
موریتانی: در سال ۲۰۲۱ میلادی، صندوق توسعه ابوظبی پروژه نوسازی بندر ماهیگیری تانیت در نواکشوت را تأمین مالی کرد. این پروژه شامل بازسازی به علاوه ساختمان یک کارخانه یخ برای ذخیره‌سازی سردخانه است. 
تانزانیا: در سال ۲۰۲۲ میلادی، DP World و اداره بنادر تانزانیا یک توافقنامه اولیه برای تأمین مالی پروژه‌هایی با هدف بهبود کارایی بنادر تانزانیا امضا کردند. 
کنیا: در سال ۲۰۲۲ میلادی، DP World برای انعقاد قراردادی با دولت کنیا برای سرمایه‌گذاری در چهار بندر شامل مومباسا، نایواشا، کیسومو و لامو کار کرد. با این حال، این اقدام اماراتی در جریان مبارزات انتخاباتی عمومی در کنیا انجام شد، از این رو بحث در مورد امتیازات آن اعتراضاتی را برانگیخت و تصمیم نهایی توسط نایروبی به تعویق افتاد. در اوایل سال ۲۰۲۳ میلادی، DP World  برای سرمایه‌گذاری در منطقه ویژه اقتصادی Dongo Kundu در مومباسا ابراز علاقه کرد و در حال انجام یک مطالعه امکان‌سنجی است.
آنگولا: در سال ۲۰۲۳ میلادی، گروه بنادر ابوظبی یک قرارداد را با دولت این کشور برای توسعه خدمات و زیرساخت‌های دریایی، متشکل از پلت فرم‌های لجستیک و یک آکادمی دریایی امضا کرد. در راستای این قرارداد، AD Ports Group می‌تواند توسعه پایانه آب عمیق Caio در بندر  Cabinda، در شمال غرب این کشور نفت‌خیز را در نظر بگیرد. این شرکت مستقر در ابوظبی همچنین قراردادی برای سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت دولتی لجستیک و حمل‌و‌نقل Unicargas امضا کرد که در حال حاضر ترمینال چند منظوره در بندر لواندا را مدیریت می‌کند.

 
نحوه عملکرد امارات در آفریقا مشارکت و خریدهای محلی
امارات متحده عربی حضور اقتصادی خود در آفریقا را در زیرساخت‌های بندری با ترکیب مشارکت‌ها و خرید شرکت‌های محلی افزایش می‌دهد. در سال ۲۰۲۱ میلادی، DP World  و CDC Group یک مؤسسه مالی مستقر در بریتانیا، پلت فرم سرمایه‌گذاری برای آفریقا را ایجاد کردند. موضوعات سرمایه‌گذاری شامل بنادر مبدأ و مقصد، انبارهای کانتینری داخلی، لجستیک و مناطق اقتصادی است. این مشارکت به دنبال به دست آوردن سهام اقلیت در DP World، گسترش دارایی‌ها در آفریقا، با تأکید ویژه بر داکار (سنگال)، سوخنا (مصر) و بربرا (سومالی‌) است. در سال ۲۰۲۲ میلادی، گروه بنادر ابوظبی، گروه آدانی و منطقه ویژه اقتصادی (هند)، یادداشت تفاهمی برای سرمایه‌گذاری مشترک در توسعه بنادر و زیرساخت‌های لجستیکی در تانزانیا امضا کردند.

 
ظهور ابوظبی در سرمایه‌گذاری‌های بندری
در چند سال گذشته، ابوظبی تلاش‌های سرمایه‌گذاری خود را در زیرساخت‌های بندری آفریقا دوچندان کرده است. پس از اولین امتیاز بندر خود در آفریقا (در بندر کامسار گینه در ۲۰۱۶)، گروه بنادر ابوظبی از سال ۲۰۲۲ میلادی، قراردادهای امتیازی و همکاری با سودان و تانزانیا (۲۰۲۲)، آنگولا، جمهوری کنگو و مصر (۲۰۲۳) را امضاء کرده است. با این حال، تسریع ابوظبی در سرمایه‌گذاری در بنادر آفریقا به احتمال زیاد روند رقابتی را با دبی ایجاد نخواهد کرد، زیرا DP World حضور طولانی‌مدت و گسترده‌ای در این قاره دارد، و کاملاً غیرممکن است که ابوظبی موفق شود موقعیت آن را به چالش بکشد. 
در مقابل، افزایش سرمایه‌گذاری گروه بنادر ابوظبی در قاره آفریقا، نفوذ امارات در آفریقا را از طریق بنادر و زیرساخت‌های تجاری تقویت می‌کند. در واقع، امارات از روابط اقتصادی در ایجاد شبکه‌ها نفوذ می‌کند. به عنوان مثال، DP World در سال ۲۰۲۲ میلادی بنیاد خیریه خود را به نام DP World راه اندازی کرد تا به دنبال پیشبرد طرح‌های بشردوستانه دولتی-خصوصی در بخش‌های بهداشت، آموزش و غذا باشد. 
در زیرساخت‌های بندری در آفریقا، امارات رقیب مستقیمی در میان همسایگان خود در خلیج فارس ندارد، اگرچه رقابت در حال افزایش است. در سال ۲۰۱۸ میلادی، قطر قراردادی به ارزش چهار میلیارد دلار با ترکیه برای توسعه بندر جزیره سواکین در سودان امضا کرد. با این حال، این توافق یک سال بعد به دلیل برکناری عمر البشیر، رئیس جمهور، متوقف شد. علاوه بر این، ساخت بندر هوبیوی در سومالی به دلیل‌عدم قطعیت‌های سومالی متوقف شده که در سال ۲۰۱۹ میلادی، شرکت دولتی موانی قطر اعلام کرده بود با طرف سومالیایی «مشارکت سرمایه‌گذاری کرده است». در سال ۲۰۲۲ میلادی، قطر و جمهوری دموکراتیک کنگو (DRC) توافقنامه‌ای را برای راه اندازی مجدد شرکت تجاری، حمل‌و‌نقل و بنادر کینشاسا امضا کردند. 
همچنین عمان با سرمایه‌گذاری بر روابط تاریخی، از طریق سازمان سرمایه‌گذاری خود، در سال ۲۰۲۲ میلادی تفاهم نامه‌ای را با دولت محلی امضا کرد تا امکان توسعه و بهره برداری از بندر توریستی مالیندی در تانزانیا و انتقال فعالیت‌های تجاری به بندر پوانی را بررسی کند.

 
رقابت یا رفاقت با چین؟
در حال حاضر، امارات تنها کشوری است که می‌تواند با چین در شرق و غرب آفریقا رقابت کند و افزایش سریع سرمایه‌گذاری‌های گروه بنادر ابوظبی از سال ۲۰۲۲ میلادی، این پویایی را کاملاً ملموس می‌کند. در برخی موارد، امارات و چین بر سر امتیازات بندری یکسان با یکدیگر رقابت می‌کنند. پکن به طور مداوم در زیرساخت‌های بندری سرمایه‌گذاری می‌کرد؛ به عنوان مثال، ساخت بندر حیدوب و خدمات کشتیرانی مستقیم سودان-چین که در سال ۲۰۲۲ میلادی افتتاح شد. 
با این حال، روابط امارات و چین بیش از همه بر سر منافع مشترک است، همانطور که در مورد امنیت دریایی، و در برخی موارد، چشم‌انداز همکاری دیده می‌شود. از یک طرف، کشتیرانی COSCO چین پروژه پایانه کانتینری بندر خلیفه را در ابوظبی از سال ۲۰۱۷ میلادی اجرا می‌کند: این قرارداد ۳۵ساله به این معنی است که تجارت و رشد دریایی امارات در سراسر قاره‌ها نیز به نفع پکن است. از سوی دیگر، ابتکار کمربند و جاده باعث سرمایه‌گذاری در آفریقا می‌شود که منجر به افزایش حجم تجارت می‌شود، بنابراین تجارت اقتصادی امارات در بنادر عملیات در بنادر را بهبود می‌بخشد. در برخی موارد، امارات و چین بازیگران مکمل یکدیگر هستند. در جمهوری کنگو، چینی‌ها در سال ۲۰۱۸ میلادی موافقت کردند که منطقه ویژه اقتصادی در Pointe-Noire را بسازند و تأمین مالی کنند. گروه بنادر ابوظبی بعداً در سال ۲۰۲۳ میلادی قراردادی مقدماتی برای توسعه، بهره برداری و مدیریت بندر نیو‌مول در پوینت-نویر امضا کرد.