تلاش گرجستان برای احیای بندر آناکلیا

مانا: بندر دریای عمیق آناکلیا از نظر راهبردی و اقتصادی برای گرجستان و کل قفقاز جنوبی یک سرمایه بسیار مهم محسوب می‌شود. البته اهمیت این بندر پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین و احیای پروژه مسیر ترانزیتی کریدور میانی افزایش یافت. در همین راستا، سفرهای متوالی «ایراکلی غریباشویلی» به ازبکستان، ترکمنستان و قزاقستان در طول سال ۲۰۲۲ میلادی با هدف مذاکره در مورد این فرصت‌ها صورت گرفت.

گرجستان به عنوان تنها کشور منطقه قفقاز با دسترسی مستقیم به دریای سیاه، مایل به افزایش نقش خود برای ترانزیت تجاری است. بدون گرجستان، دسترسی اتحادیه اروپا به منابع طبیعی آذربایجان نیز محدود خواهد شد. توافق اخیر امضا شده بین بروکسل و باکو در مورد افزایش دو برابری صادرات گاز آذربایجان به اتحادیه اروپا از طریق خطوط لوله گاز ترانس آناتولی (TANAP) و ترانس آدریاتیک (TAP) نشان دهنده نقش فزاینده ترانزیتی گرجستان است.

در آغاز پروژه بندر آناکلیا، ارزش آن ۲.۵۵ میلیارد دلار برآورد و قرار شد به عنوان اولین بندر اعماق دریا در شرق دریای سیاه، کشتی‌های کانتینری بزرگ عمدتاً از چین و آسیای مرکزی را پذیرش کند. با وجود اهمیت آن برای منافع ژئواکونومیکی گرجستان، دولت در دو مرحله برای نهایی کردن این پروژه شکست خورد که بیشتر به دلیل کمبود بودجه، بحران سیاسی عمیق و اعتراضات گسترده بود. اکنون، دولت تحولات ژئوپلیتیک را فرصتی در راستای جذب سرمایه گذاران خصوصی ارزیابی می‌کند.

به نظر می‌رسد راه‌اندازی بندر آناکلیا که تنها چند کیلومتر از سرزمین جدا شده آبخازیا فاصله دارد، از حمایت کشورهای غربی برخوردار است. همچنین ساخت این بندر برای متنوع‌سازی مسیرهای حمل‌و‌نقل موجود و توسعه مسیرهای جدید بسیار مهم است. هرچند دولت گرجستان در میان بحران‌های عمیق سیاسی و اقتصادی و رابطه تیره با غرب به دنبال احیای پروژه است، اما یافتن سرمایه‌گذاران و شرکای قابل اعتماد هنوز دشوار است.

موضع مسکو

علاوه بر این، به دلیل تشدید تنش‌ها بین حزب حاکم «رویای گرجستان» و غرب، تفلیس اندکی به روسیه متمایل شده که مشارکت غرب در ساخت آناکلیا را تضعیف می‌کند. در همین راستا، مسکو در ۱۱ می ۲۰۲۳، ممنوعیت پروازهای مستقیم خطوط هوایی روسیه به گرجستان را لغو کرد.

 دولت گرجستان نیز از این اقدام استقبال کرد و ماریا کوریویشویلی، معاون وزیر اقتصاد، اعلام کرد که این تصمیم به طور قابل توجهی سفر میلیون‌ها گرجی ساکن روسیه را تسهیل خواهد کرد. البته اعتراض‌هایی در ۱۵ می و در تفلیس برگزار و تظاهرکنندگان خواستار اعمال ممنوعیت گرجستان شدند. با وجود این، بعید است که دولت گرجستان تحریم‌هایی را علیه پروازهای مستقیم روسیه اعمال کند.

روسیه یک تهدید بالقوه برای این پروژه است زیرا هیچ سودی برای مسکو ندارد، از همین روی با آن مخالفت کرده است. آناکلیا می‌تواند یک چالش جدی برای بندر نووروسیسک روسیه در دریای سیاه، به ویژه در شرایط تحریم‌های سخت غرب باشد. مخالفت مسکو از این واقعیت ناشی می‌شود که در صورت بهره‌برداری کامل بندر آناکلیا، احتمالاً توسط ناتو برای اهداف نظامی مورد استفاده قرار گیرد و تهدیدی واقعی برای امنیت ملی روسیه باشد. با توجه به فاصله گرفتن اخیر دولت حاکم گرجستان از کشورهای غربی و مماشات بیشتر با روسیه، تهدید پروژه آناکلیا از سوی روسیه به طور قابل توجهی رو به پایان است.

منبع: کالیبر