خلیج فارس دروازه همکاری‌های منطقه ای

 

 

دکتر ایرج افشار سیستانی*

 ایرانیان از همان آغاز حضور خود در سرزمین مقدس خویش، به ارزش های بی مانند دریای پارس پی برده و در جهت برتری دریایی خود بر این سرزمین، کوشیده اند. به گونه ای که بزرگترین پایگاه دریایی را کوروش بزرگ در بحرین ایجاد نمود و بدین ترتیب، نخستین نیروی دریایی توانمند را ایرانی ها در خلیج فارس پدید آوردند.
ایرانی ها نخستین ملتی بودند که از راه خلیج فارس دروازه بازرگانی جهانی را در این منطقه گشودند و داریوش هخامنشی نیز به منظور برقراری پیوند دریایی دریای پارس با کشورهای بزرگ آن زمان، مانند مصر، روم و یونان، اقدام به حفر کانال داریوش یا کانال سوئز کرد.
رخدادهای تاریخی گویای این نکته است که از هزاران سال پیش تمامی کرانه های شمالی و جنوبی خلیج فارس و جزیره ها و بندرهای آن، از جمله همگی هستی یافته های کنونی مانند " امارات متحده عربی" در حاکمیت کشور بزرگ ایران قرار داشته اند. وجود نام های ایرانی بندرها، از جمله "دوبی"  به معنی لنگرگاه و جزیره هایی همچون " زرکوه" ( به دلیل جلوه های طلایی رنگ آن) در نزدیک کرانه های امارات و نیز هزارها آثار و سند تاریخی میراث فرهنگی، از جمله ساختمان ها و دژهای باستانی و ... همگی تاییدی بر این ادعا است.
نام کهن تاریخی- فرهنگی خلیج فارس نیز از هزاران سال پیش نه از سوی ایرانی ها، بلکه از سوی بیگانگان غیرایرانی با نام هایی مانند " سینوس پرسیکوس" توسط یونانی ها و رومی های باستان در جهان ثبت و ضبط شده است.
همسایگان عرب ما می دانند که:
1-    امارات متحده، کشوری است که حدود 40 سال پیش با کمک استعمار انگلستان شکل گرفت و تاریخ آن در برابر فرهنگ و تمدن با شکوه 10 هزار ساله ایران، محلی از اعراب ندارد.
2-    پهنه امارات، با وجود پیوستن هفت شیخ نشین کوچک به یکدیگر، از 83 هزار و 600 کیلومتر مربع فراتر نمی رود، یعنی یک بیستم پهنه کنونی ایران.
3-    جمعیت اندک امارات سه میلیون و 180 هزار تن است.
4-    کرانه 1800 کیلومتری ایران
با این وجود امارات ادعای مالکیت جزیره های ایران در خلیج فارس را مطرح می کند. این درحالی است که امارات و دیگر کشورهای جنوب این دریای ایرانی، روزگاری پاره ای از خاک ایران بوده اند. به همین طریق نباید به سرزمین مادر، یعنی ایران با بیش از هفت هزار سال تاریخ، تمدن و فرهنگ تدوین شده پشت کنند یا این که طلبکار باشند.
باید به یاد داشت که خلیج فارس برای ایرانی ها تنها یک نام نیست بلکه بخشی از هویت یا هستی مردمان سرزمینی کهنسال است که نقش ارزنده ای در شکل گیری و پیشرفت دانش، تمدن و فرهنگ انسانی در پیمایش زمان داشته اند.
بنابراین، می توان گفت، ایرانی ها همواره حقانیت خود را در برخورداری از دریای پارس با توجه به پهنه و قلمرو خود و جایگاه سرزمینی که دارند، با دفاع از تمامیت ارضی، فرهنگی و تاریخی خویش ثابت ساخته اند.
 قوم های ساکن این منطقه بدون چالش با بزرگترین قدرت منطقه ای یعنی ایران و بدون پافشاری بر روی تعصبات نژادی، بر آنچه در پیمایش تاریخ، با توجه به لیاقت و کاردانی خود به دست آورده اند، قانع باشند و بدانند این امر طبیعی است که ایران با نگرش به چیرگی چند هزار ساله خویش در منطقه و جایگاه جغرافیایی و درازای کرانه خود در خلیج فارس، می باید حرف اول را بزند. بدیهی است تسریع راه پیشرفت همه کشورهای منطقه، همکاری با ایران و بایستگی کوشش های همگانی و همه جانبه با نگرش به میراث فرهنگی مشترک است.
قطعا گسترش سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشورهای منطقه بدون دخالت بیگانگان به دست خواهد آمد. زیرا آنچه مسلم است، خیلج فارس تا ابد خلیج فارس خواهد ماند و کشورهای بیگانه هم دیر یا زود باید منطقه را ترک کنند. آنگاه زمانی فرا می رسد که کشورهای منطقه باید با هم زندگی کنند. پس چه بهتر کشورهای کناره خلیج فارس، دست دوستی را به سمت تامین کننده اصلی امنیت خلیج فارس یعنی ایران اسلامی توانمند و صلح جو دراز کنند و فضای دشمنی و کدورت ها را از میان ببرند و در جهانی که قدرت های بزرگ با ایجاد اتحادیه ها و بلوک های اقتصادی در صدد پیشرفت و گسترش هستند با یگانگی و همدلی، با توجه به منابع کلان اقتصادی خود، به قدرت های جهانی تبدیل شوند.
تا پیش از پیدایش نفت در مناطق پیرامون خلیج فارس، قدرت سرچشمه سرمایه اصلی این دریا، صید ماهی و مروارید بود و مردمانی که در آب های خلیج فارس کوشش اقتصادی داشتند بیشتر از راه صید و فروش مروارید و ماهی زندگانی می کردند.
 مروارید این دریا یکی از کالاهای با ارزش و گران بها در بازرگانی خارجی، به ویژه بازرگانی ایران در  پیوند های بازرگانی با شرق و غرب بود، ولی با برآمدن دوره اقتصاد نفت و کشف مروارید در ژاپن این سرچشمه دارایی خلیج فارس از رونق افتاد و نفت و درآمد بسیار آن، سراسر کرانه های خلیج فارس را پر از جمعیت و آبادانی ساخت.
در مرحله بعدی، تنها ماهی و شیلات است که به ویژه از دیدگاه خوراکی و فراهم ساختن پروتئین، برای مصرف کنندگان منطقه ای خلیج فارس و همچنین صادرات، دارای ارزش است.
ارزش جایگاه خلیج فارس از دید اقتصادی و منابع غیر نفتی پایدار و آشکار بوده و چون همواره گلوگاه اقتصادی و سیاسی ایران و پهنه ای زرخیز و ارزنده در جهان پرکار اقتصادی و جهان سیاسی بوده است، از سده پانزدهم میلادی، مورد نظر سیاست های استعماری جهان قرار داشته است.  

*پژوهشگر و ایران شناس