ظرفیت های تازه در بنادر شمال و جنوب، انتظارات را برآورده نمی کند

سال گذشته بنا به پیش بینی ها و برآوردهای جهانی سال دشواری برای بنادر جهان بود. بخشی از این دشواری ها به کاهش قیمت نفت و بخشی به ناتوانی اقتصاد چین در جهت رفع مشکلات حاصل از کاهش رشد اقتصادی این کشور گزارش شده است. در ایران، در کنار عوامل و متغیرهای جهانی و کاهش قیمت نفت، رکود اقتصادی و نیز مسئله تحریم ها یکی از دلایل اصلی افت و کاهش عملیات تخلیه و بارگیری بنادر کشور بود. به رغم این، بنادر کشور سال گذشته از افت و کاهش بار کمتری برخوردار بودند.                                                                      
محسن صادقی فر معاون اسبق سازمان بنادر و دریانوردی در گفتگو با مانا، معتقد است که مدیران سازمان بنادر طی سال 94 با دوراندیشی وعقلانیتی درخور توانستند بخشی از مطالبات و مشکلات ناشی از اختلافات حقوقی و فنی قراردادها را مرتفع کنند.                             
ـ با توجه به اجرایی شدن برجام در سال 94 به نظر می رسد که مسیر تازه ای در این سال برای سازمان بنادر باز شده است. مسیری که باید تلاش شود در سال جدید به نحو احسن از آن بهره برداری شود. البته سال 94 برای سازمان بنادر سال سهل و آسانی نبود. بحران جهانی در حمل و نقل کالا به واسطه عملکرد ضعیف اقتصاد چین سبب شد تا اساسا حمل و نقل دریایی بویژه در حوزه کانتینری به نسبت گذشته روند کاهشی داشته باشد به گونه ای که برخی لاینرها برای تداوم فعالیت خود در این بحران مجبور شدند دست به ادغام بزنند. ما هم به عنوان بخشی از اقتصاد جهانی و نظام حمل و نقل دریایی بین المللی از این بحران بی نصیب نبودیم و از آن تاثیر گرفتیم. در همین حال بخش بزرگی از سال 94 زیر سایه سنگین تحریم ها گذشت تا مشکلات ما نسبت به دیگران مضاعف باشد. در مدت تحریم ها، کالا با هزینه بسیار بالاتر و با مشکلات زیادی به بنادر کشور می آمد. مثلا در همین مدت عملکرد بنادر شمالی ما به شدت افت کرد. پیش از این تنها یکی از بنادر شمالی تا هشت میلیون تن تخلیه و بارگیری کالا انجام می داد در حالی که هم اکنون مجموع آمار عملیات تمامی بنادر شمالی همان هشت میلیون تن هم نمی شود. البته در همین مدت سازمان بنادر در بنادر شمالی کشور تا مرز 25 میلیون تن ظرفیت تخلیه و بارگیری ایجاد کرده است. در بنادر جنوبی هم شرایط به همین شکل است، ظرفیت های تازه ایجاد شده اما متاسفانه انتظارات از بنادر تا کنون برآورده نشده است.

* با توجه به اجرای برجام و اینکه این روزها نشانه هایی، هر چند کوچک، از افزایش قیمت نفت دیده می شود و احتمال می رود تنش ها در منطقه نیز مقداری فروکش کند آیا می توان امیدوار بود که عملیات بنادر در سال جدید به نسبت سال 94 با جهش مثبت روبرو شود؟
ـ این مسائل قطعا تاثیر گذار است. به هر حال ما به شدت وابسته به نفت هستیم. هر زمان که قیمت نفت افزایش می یابد آمار عملکرد بنادر ما به تبع آن افزایش می یابد و بالعکس هر زمان که قیمت نفت کاهشی می شود آمار بنادر به شدت افت می کند. بنابراین اگر قیمت نفت کمی بهبود یابد به رونق اقتصادی کشور کمک می کند و بالطبع صادرات و واردات رونق می یابد و عملکرد بنادر نیز روند افزایشی پیدا می کند. اما این کاهش ها و افزایش ها تنها بر آمار تخلیه و بارگیری موثر نیست بلکه بنیان ها را نیز متاثر می کند. در همین سال های تحریم و کاهش قیمت نفت بسیاری از سرمایه گذاران در بنادر کشور که عمدتا از شرکت های بخش خصوصی هستند صدمات سختی دیده اند. این شرکت ها علیرغم کاهش شدید درآمد هایشان طی سال های اخیر همچنان مقاومت کرده اند و در بنادر فعال مانده اند. آنها با وجود مشکلاتی که داشته اند همچنان نیروی انسانی که در اختیار داشته اند را تعدیل نکرده اند. اکثر این نیروها همان پرسنل سابق سازمان بنادر هستند که در یک دوره ای به ترمینال داران واگذار شدند. حال من به عنوان دبیر انجمن پایانه داران از سوی این شرکت ها انتظار دارم که سازمان بنادر در سال 95 به این شرکت ها توجه ویژه ای داشته باشد و حداقل در قراردادهای آنها یک بازبینی برای تطبیق با شرایط کنونی صورت دهد تا این شرکت ها بیش از این متضرر نشوند که به اعتقاد من هم اکنون در فقدان حمایت ها، برخی از این شرکت ها در وضعیت خطرناکی قراردارند و هر آن امکان سقوط آنها وجود دارد. با این حال امیدوار هستیم که در سال آتی با تحولات مثبتی که با اجرای برجام صورت می گیرد شاهد رونق اقتصادی کشور و رونق فعالیت بنادر باشیم.
                                                                                                                                                              
                                                                                               
* با این اوصاف سازمان بنادر در سالی که رو به اتمام است چقدر توانست به اهدافی که برای این سال تعریف کرده بود دست پیدا کند؟
ـ همانطور که پیش از این اشاره شد، مشکلات، شرایط نامتعادلی برای سازمان بنادر در سال 94 رقم زده بود. بر این اساس عملکرد این سازمان در این سال را می توان مجموعه ای بینابینی از موفقیت و ناکامی ارزیابی کرد. یکی از مهمترین دستآوردهای سازمان در این سال ایجاد رضایت نسبی در حوزه تحت مدیریت آن است. در سال 94 با توجه به تغییراتی که در مدیریت ها صورت گرفت تلاش شد تا آرامش نسبی بر فعالیت های سازمان حاکم شود. پیش از این مشکلاتی در قراردادها وجود داشت که باعث تنش ها و اختلافاتی شده بود، این تنش ها در اسکله های کانتینری نیز وجود داشت. مدیران سازمان بنادر با روش منطقی، عاقلانه و مصلحت اندیشانه توانستند تا حد زیادی مشکلات را مرتفع سازند.
با این حال به نظر می رسد که این سازمان باید در توسعه ظرفیت های کانتینری اهتمام بیشتری داشته باشد. توسعه یال ها(ضلع) نیز باید مد نظر مدیران باشد. یکی دیگر از مشکلاتی که در پیش روی سازمان بنادر قرار دارد تاخیر در انتخاب اپراتورهای بندری بویژه در بندر شهید رجایی است. در حال حاضر اکثر خطوط کشتیرانی برای آغاز همکاری با بنادر ما اعلام آمادگی کرده اند. آنها از ما برنامه و ویندو می خواهند که اگر نتوانیم برای شان فراهم کنیم عملا فرصت همکاری با آنها را از دست داده ایم. این به معنی نیامدن کشتی های کانتینری به بنادر ماست.
ـ بله انتقاد به سازمان بنادر از سوی بخش خصوصی زیاد بوده، آنها معتقدند سازمان در شنیدن حرف ها و نظرات بخش خصوصی جدیت لازم را ندارد. هر چند این انتقادات به نوعی درست است اما به نظر من یک مقدار سوء تفاهم هم در آن دیده می شود. حالا به نظر می رسد که مسئولان سازمان بنادر اهتمام بیشتری نسبت به تعامل با بخش خصوصی دارند و در جهت اصلاح بخش هایی که بخش خصوصی به آن گلایه دارد گام بر می دارند. اما جا دارد که این روند تعاملی بهتر و بیشتر شود. به هر حال بخش خصوصی عمدتا تمام دارایی خود را در این حوزه سرمایه گذاری کرده و نگرانی های آنها طبیعی است. اینطور است که باید دو طرف در جهت نزدیکتر شدن افکار و آراء شان تلاش بیشتری کنند. سازمان بنادر باید در جهت برون سپاری فعالیت های خود به بخش خصوصی جدیت بیشتری داشته باشد. این سازمان تا آنجا که امکان دارد باید به جایگاهی برسد که استراتژی ها را مشخص کند و در فعالیت های خُرد و روزمره درگیر نشود.