حسن موسوی فرد کارشناس حوزه اقتصاد دریا در گفت‌و‌گو با مانا درباره کشور‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری در بندر چابهار بیان کرد: در مورد چابهار طی چند سال اخیر یک مناقشه‌ای در کشور بوده است. با توجه به اینکه دو قدرت نوظهور و بزرگ اقتصادی در این موضوع ذینفع هستند، همواره این مناقشه بوده که ما این پروژه را با چه کسی جلو ببریم.

وی افزود: عده‌ای معتقدند که ما باید این پروژه را با چینی‌ها جلو ببریم و بخشی از پروژه شرق به غرب چینی‌ها -که به آن ابتکار یک کمربند یک راه گفته می‌شود- باشیم. برخی هم معتقدند که ما این پروژه را در اختیار هندی‌ها قرار دهیم با این هدف که با بندر گوادر پاکستان که چینی‌ها در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند، موازنه برقرار کنیم.

این کارشناس اقتصاد دریا گفت: سرانجام، این مناقشه به این نتیجه رسید که قرارداد توسعه بندر چابهار در نهایت با هندی‌ها بسته شد ولی به این دلیل که هندی‌ها هنوز تکلیفشان را در روابط خارجی و در دعوای جدید و نظم جدید مشخص نکرده‌اند، مجبور شدند به خاطر فشار‌های آمریکا به نوعی از این پروژه کنار بروند.

وی ادامه داد: البته قابل پیش‌بینی هم بود. زیرا هندی‌ها هنوز به آن مرحله نرسیدند که مقابل آمریکایی‌ها مقاومت کنند و به خاطر فشار‌های آمریکا مجبور شدند که از پروژه کنار بروند. به خاطر همین، اکنون تنها گزینه‌ای که به صورت جدی برای ما باقی مانده است، تا این پروژه راهبردی بین‌المللی را با مشارکت ذینفعان بین‌المللی جلو ببریم، عملاً چینی‌ها هستند.

موسوی فرد توضیح داد: به نظر می‌رسید از ابتدا باید با چینی‌ها وارد تعامل می‌شدیم تا چینی‌ها به روش دیگری فکر نکنند و کار دیگری را شروع نکنند.

تعلل ایران عامل تأخیر در اجرای چابهار

این کارشناس اقتصاد دریا معتقد است: تعلل ایران باعث شد که سال‌ها این پروژه عقب بماند و توسعه بندر چابهار روی زمین باقی بماند. اکنون به نظر می‌آید که یک انتخاب بیشتر نداریم و مجبوریم این کار را با چینی‌ها جلو ببریم و منافع آنها را به این بندر گره بزنیم و کمک کنیم که این مسیر راهبردی توسعه یابد.

وی اضافه کرد: در این میان در تغییر و تحولات نظم جدید، ممکن است کشور‌ها رویکردهایشان را تا حدی عوض کنند یا حتی هندی‌ها رویکرد‌های خود را تغییر دهند. ممکن است گرایش‌های پاکستانی‌ها تغییر یابد. ولی بالاخره پاکستانی‌ها با چینی‌ها در حال تعامل هستند. احتمالاً افغانستان هم مجبور است که با چینی‌ها تعامل کند.

موسوی فرد توضیح داد: گرایش مجموعه بردار‌ها بیشتر به این سمت است که توسعه چابهار با چینی‌ها پیش برده شود. ما هم منافعمان در همکاری با چینی‌هاست. البته مسیر کریدور شمال به جنوب ذینفعان دیگری هم دارد. بخشی از این مسیر شامل روس‌ها و هندی‌هاست. آنها احتمالاً علاقمند باشند در این کار مشارکت و سرمایه‌گذاری کنند ولی فعلاً روس‌ها حرف شفافی در این رابطه نزده‌اند اگرچه چندین بار درباره راه‌اندازی کریدور شمال به جنوب حرف زده‌اند.‌

می‌توان توسعه چابهار را به کشور‌های نوظهور گره زد

این کارشناس اقتصاد دریا ادامه داد: با توجه به اینکه احتمالاً هندی‌ها در آینده جزء کشور‌هایی باشند که روند صنعتی شدن را به صورت خیلی جدی طی کنند و روس‌ها بخش زیادی از مواد اولیه خود را می‌توانند از چینی‌ها تأمین کنند، از سوی دیگر احتمال خرید نفت روسیه توسط هند جدی است و حتی روابط سه جانبه‌ای با چینی‌ها در حال شکل‌گیری است، به نظر می‌آید که توسعه چابهار را می‌توانیم هم به کشور‌های منطقه و هم به قدرت‌های نوظهور در حوزه اقتصاد گره بزنیم.

وی افزود: عمده کشور‌های نوظهور در چالش با غرب و آمریکا هستند، بنابراین می‌توانیم منافعمان را به آنها پیوند بزنیم و این هوشمندی ماست که چگونه منافع این کشور‌ها را در موضوع چابهار دخالت بدهیم تا منافع و استقلال کشور تضمین شود و آن کشور‌ها هم علاقمند باشند در توسعه چابهار مشارکت کنند.

اختلاف افغانستان و پاکستان فرصتی برای توسعه چابهار

موسوی فرد درباره امکان استفاده از افغانستانی‌ها در توسعه چابهار با توجه به علایق این کشور بیان کرد: افغانستان دسترسی به آب‌های آزاد ندارد؛ بنابراین سیاستمداران این کشور علاقمند هستند که مسیری را باز کنند.وی افزود: با توجه به اختلافات حاکمان جدید افغانستان با پاکستان و اینکه در یک انسدادی هستند و دسترسی به دریا ندارند، طبیعی است که حاکمان جدید افغانستان علاقمند باشند که به دریا دسترسی پیدا کنند. بهترین مسیرشان هم مسیر ایران برای دسترسی به دریا است.

این کارشناس اقتصاد دریا گفت: ما هم روابط خوبی با این کشور داریم. اگرچه هم اکنون روابط سیاسی در آنجا متزلزل است، اما روابط دیرینه و تاریخی که با مردم افغانستان داشتیم، کمک می‌کند که آنها هم بتوانند در این حوزه مشارکت کنند.

وی ادامه داد: ضمن اینکه افغانستانی‌ها سرمایه‌گذاران بزرگی چه در داخل و چه در خارج این کشور و در اروپا و ممالک دیگر دارند. این سرمایه‌گذاران توانمندی‌های مالی دارند که می‌خواهند به کشورشان کمک کنند، بنابراین حاضرند در بندر چابهار سرمایه‌گذاری کرده و در این قصه مشارکت کنند.

موسوی فرد درباره مشارکت سرمایه‌گذاران داخلی در توسعه چابهار توضیح داد: درباره سرمایه‌گذاری داخلی، چون تکلیف دولت‌های ما در مورد این پروژه خیلی مشخص نبوده و حجم سرمایه‌گذاری خیلی بالاست، یک مقدار ممکن است آنها هم مثل شرکای خارجی ما دچار تردید باشند که آیا می‌توانند در بندر چابهار به صورت طولانی مدت سرمایه گذرای کنند یا نه.

وی افزود: ما از این جهت مسئله داریم. اگر تکلیف معلوم باشد و انتخاب ما شفاف باشد که بدانیم به صورت طولانی مدت چه کار بکنیم، آیا می‌خواهیم با توجه به اینکه در حال بستن توافقات ۲۵ ساله با چینی‌ها و روس‌ها هستیم، با آنها کار کنیم؟ همه این موارد به سرمایه‌گذار داخلی کمک می‌کند که تکلیف خود را بدانند.

دادن امتیاز سرمایه‌گذاری به هندی‌ها اشتباه است

این کارشناس اقتصاد دریا بیان کرد: ما با هندی‌ها توافقی مشابه روسیه و چین نداریم و دادن سرمایه‌گذاری به هندی‌ها از این نظر اشتباه است. ما یک تک پروژه‌ای را با هندی‌ها بستیم که بقیه مسائلش حل نشده بود. ابعاد امنیتی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی آن خیلی مشخص نبود.

وی گفت: لذا اکنون اگر این تغییر و تحولات منجر به ایجاد همگرایی شود و بدانیم شرکای راهبردی ما در این توسعه بزرگ چه کسانی هستند، حتماً سرمایه‌گذاران داخلی هم علاقمند می‌شوند که در این پروژه مشارکت کنند.