پیامد‌های توافق‌نامه مشارکت اقتصادی جامع هند و امارات

به گزارش گروه بین‌الملل مانا، تجارت کالای هند و امارات متحده عربی طی سه سال تقریباً دو برابر شده و از ۴۳.۳ میلیارد دلار در سال مالی ۲۰۲۰-۲۰۲۱ به ۸۳.۷ میلیارد دلار در سال مالی ۲۰۲۳-۲۰۲۴ رسیده که از این میزان، ۵۷.۸ میلیارد دلار مربوط به بخش‌های غیرنفتی بوده است. تنها در نیمه نخست سال ۲۰۲۵، تجارت غیرنفتی به نزدیک ۳۸ میلیارد دلار آمریکا رسیده که نسبت به سال قبل ۳۴ درصد افزایش داشته است.

سبد صادراتی هند فراتر از جواهرات، فرآورده‌های نفتی و مواد غذایی رفته است. گوشی‌های هوشمند، کالا‌های مهندسی و مواد شیمیایی اکنون سهم بالایی در صادرات جهانی این کشور دارند. محصولات مهندسی با ۲۶.۶۷ درصد از صادرات، بخش غالب را تشکیل می‌دهند، اما الکترونیک سریع‌ترین رشد را در سال مالی ۲۰۲۴-۲۰۲۵ ثبت کرد و با ۳۲.۴۶ درصد افزایش به ۳۸.۵۸ میلیارد دلار رسید. گوشی‌های هوشمند به تنهایی ۲.۵۷ میلیارد دلار صادرات به امارات متحده عربی در سال مالی ۲۰۲۳-۲۰۲۴ ایجاد کرده‌اند. CEPA همچنین مزایای مانند تسهیل امور گمرکی و ثبت خودکار برای داروها، منسوجات و محصولات دریایی را دربر می‌گیرد.

هند هنوز هم با امارات متحده عربی کسری تجاری بالایی دارد، اما این شکاف با افزایش صادرات غیرنفتی به ۲۷.۴ میلیارد دلار در سال مالی ۲۰۲۳-۲۴، با میانگین رشد سالانه ۲۵.۶ درصد از زمان شروع  CEPA، کاهش یافته است.

حذف تعرفه‌ها

توافق‌نامه CEPA امتیازات تعرفه‌ای گسترده‌ای به هند داده است. امارات عوارض گمرکی ۹۷ درصد از خطوط تعرفه‌ای را حذف کرد که شامل ۹۹ درصد از صادرات هند از نظر ارزش می‌شود. بیش از ۶۰۹۰ محصول (۸۰.۳ درصد از خطوط تعرفه‌ای) در روز نخست معاف از عوارض شدند و سایر محصولات نیز قرار است طی پنج تا ده سال به صورت مرحله‌ای کاهش یابند: ۴.۴ درصد (۱۰۸۹ محصول) طی ۵ سال و ۲.۴ درصد (۱۸۰ محصول) طی ۱۰ سال.

همچنین، هند امتیازات زیادی به امارات داده است. دهلی بلافاصله تعرفه‌های ۶۴.۶ درصد از محصولات (۷۶۹۴ محصول) را حذف کرد، البته اقلام حساس مانند لبنیات، غلات، میوه‌ها و چای (در مجموع ۱۱۵۷ محصول) توسط هند برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی از این تعرفه‌ها مستثنی شدند.

امارات؛ هاب صادرات مجدد و ترانزیت

منطقه آزاد جبل علی (جفزا) به عنوان دروازه‌ای مهم برای فعالیت صادرات مجدد هند عمل می‌کند. بیش از ۲۳۰۰ شرکت هندی در این منطقه فعالیت می‌کنند و حدود ۱۵ هزار نفر را استخدام کرده‌اند. در سال ۲۰۲۴، حجم تجارت بین هند و جفزا ۴۰ درصد و از نظر ارزش ۱۷ درصد افزایش یافت. در سال ۲۰۲۴ تقریبا ۲۸۳ شرکت جدید هندی در جفزا ثبت شدند که نسبت به سال قبل ۱۵ درصد افزایش داشته است.

پروژه آتی «بهارات مارت» در جفزا، ۲.۷ میلیون فوت مربع فضای خرده‌فروشی، لجستیک و انبارداری را فراهم خواهد کرد که از سال ۲۰۲۶ به بندر جبل علی، فرودگاه آل مکتوم و راه‌آهن اتحاد متصل خواهد شد. این پروژه دارای ۱۵۰۰ نمایشگاه و مناطق ویژه برای توسعه کسب‌وکار‌های تحت مدیریت زنان خواهد بود.

البته، با وجود نقش امارات به عنوان یک مرکز صادرات مجدد، هند هیچ قصدی برای تغییر مسیر کالا‌ها به ایالات متحده ابراز نکرده است. در سیزدهمین کارگروه عالی رتبه هند و امارات در مورد سرمایه‌گذاری در سپتامبر ۲۰۲۵، وزیر بازرگانی هند اظهار داشت که هند به دلیل خطرات تعرفه‌ای، از امارات به عنوان پایگاهی برای ترانزیت کالا‌ها به مقصد ایالات متحده استفاده نخواهد کرد. در مقابل، هند صادرات مجدد از امارات به اقتصاد‌های همسایه آسیایی و آفریقایی را توسعه می‌دهد.

خود CEPA برخی ضمانت‌های نظارتی برای جلوگیری از سوءاستفاده را نیز دارد. این امر تضمین می‌کند که کالا‌های اماراتی که فقط از هند عبور می‌کنند، مشمول عوارض ضد دامپینگ هند نمی‌شوند و تنها صادرات مستقیم واجد شرایط مزایای CEPA هستند، نه کالا‌های ترانشیپی.

تأثیر بر کریدور آیمک

طرح CEPA بخشی از یک راهبردی ژئوپلیتیکی کلان است که هند، امارات متحده عربی و اروپا را به هم متصل می‌کند. کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (آیمک) قصد دارد زمان حمل‌و‌نقل بین هند و اروپا را تا ۴۰ درصد کاهش دهد. امارات در این چشم‌انداز، قطب مرکزی و پل اقتصادی بین آسیا و اروپا عمل خواهد کرد. برای هند، این امر با سیاست «پیوند با غرب» هند که آن نیز به دنبال تعامل اقتصادی عمیق‌تر با خاورمیانه از طریق ادغام لجستیک، انرژی و تجارت دیجیتال است، همخوانی دارد.

معیار‌های عملکرد و نقشه راه آینده

داده‌های تجاری نشان می‌دهد که CEPA تاکنون عملکرد خوبی داشته است. هند در سال مالی ۲۰۲۴-۲۰۲۵، بیش از ۱۲۲ هزار گواهی مبدا تحت این توافق‌نامه صادر کرد، در حالی که این رقم در سال قبل ۹۸۱۰۴ بوده است که افزایشی ۲۴.۷ درصدی را نشان می‌دهد. بطوریکه، از زمان اجرایی شدن این توافق‌نامه، نزدیک به ۲۴۰ هزار گواهی برای صادرات به ارزش ۱۹.۸۷ میلیارد دلار صادر شده است.

تجارت غیرنفتی بین هند و امارات متحده عربی در نیمه اول سال ۲۰۲۵ نسبت به سال گذشته ۳۴ درصد رشد کرد و به ۳۸ میلیارد دلار آمریکا رسید که دلیل آن استفاده بیشتر از مزایای CEPA و مشارکت شرکت‌های بزرگ و کوچک بود.

با نگاهی به آینده، هر دو کشور اهداف بلندپروازانه‌ای را برای تجارت دوجانبه تعیین کرده‌اند. آنها قصد دارند تجارت غیرنفتی و فلزات را تا سال‌های ۲۰۲۷-۲۰۳۰ به ۱۰۰ میلیارد دلار آمریکا افزایش دهند، که این رقم هم اکنون ۵۰ تا ۵۵ میلیارد دلار است. هدف کلی تجارت دوجانبه تا سال ۲۰۳۰، تقریبا ۲۰۰ میلیارد دلار آمریکا است و احتمالا تجارت خدمات به ۱۵ میلیارد دلار افزایش یابد.

در این راستا، هر دو کشور سازوکار‌های نهادی را برای نظارت بر پیشرفت روابط و رفع اشکالات در صورت بروز، ایجاد کرده‌اند. کمیته مشترک تحت CEPA تاکنون دو بار در سطح وزیر تشکیل جلسه داده است. این کمیته توسط چندین کمیته فرعی در مورد کالاها، خدمات، قوانین مبدا و رویه‌های گمرکی در اجرای توافق‌نامه‌ها پشتیبانی می‌شود.

اما موفقیت بلندمدت این توافقنامه به توانایی صادرکنندگان در همراهی با سیاست‌های پایدارساز، تجارت دیجیتال و محیط تجاری بی‌ثبات بستگی دارد. اگر هر دو دولت اعتماد و همکاری فعلی را حفظ کنند، کسب‌وکار‌ها در هند و امارات می‌توانند به اهداف تجاری بلندپروازانه ۲۰۳۰ دست یابند و شبکه‌های تجاری سودآوری ایجاد کنند.