شانگهای و اوراسیا، ۲ مسیر راهبردی برای تقویت صادرات گیلان

به گزارش مانا، چهارماهه نخست سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که عملکرد اغلب بنادر شمالی کشور در حوزه تخلیه و بارگیری با کاهش محسوسی همراه بوده است، به‌طوری که بندر نوشهر با اُفت ۴۱ درصدی، بندر انزلی با کاهش ۳۳ درصدی و بندر امیرآباد با کاهش ۲۸ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته مواجه بوده‌اند، در مجموع، میزان عملیات بنادر شمالی کشور در این مدت ۲۹ درصد کاهش را نشان می‌دهد. این وضعیت هرچند نگرانی‌هایی درخصوص روند تجارت دریایی کشور در دریای خزر ایجاد کرده، اما نباید از فرصت‌های پیش‌روی ایران در عرصه ترانزیت و صادرات غافل شد.

کریدور بین‌المللی شمال–جنوب که خلیج فارس و دریای عمان را به دریای خزر و روسیه متصل می‌کند، می‌تواند معادلات اقتصادی کشور را تغییر داده و بنادر شمالی ایران به‌ویژه بنادر گیلان را به کانون تحولات تجاری جدید بدل کند.

این کریدور راهبردی علاوه بر کاهش زمان و هزینه حمل‌ونقل، امکان دسترسی مستقیم ایران به بازار‌های وسیع آسیای میانه، روسیه و اروپای شمالی را فراهم می‌آورد.

در شرایطی که اقتصاد جهانی به سمت ایجاد مسیر‌های جایگزین و کاهش هزینه‌های لجستیکی حرکت می‌کند، ایران می‌تواند با فعال‌سازی این مسیر جایگاه خود را در ترانزیت بین‌المللی تقویت کند.

استان گیلان با برخورداری از سه بندر مهم انزلی، آستارا و کاسپین، ظرفیت آن را دارد که به مرکز ثقل این کریدور در شمال ایران تبدیل شود. نزدیکی به مرز‌های آبی روسیه، وجود منطقه آزاد انزلی و بندر کاسپین و همچنین موقعیت ویژه بندر آستارا در اتصال به خطوط ریلی و جاده‌ای، از جمله مزیت‌هایی است که گیلان را در مقایسه با سایر استان‌های شمالی متمایز می‌کند.

از سوی دیگر، عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، فرصت افزایش صادرات کالا‌های ایرانی به روسیه، قزاقستان، بلاروس و دیگر کشور‌های عضو را فراهم کرده و همچنین پیوستن کشورمان به سازمان همکاری شانگهای، زمینه‌ساز تقویت مبادلات اقتصادی و لجستیکی با کشور‌های بزرگ آسیایی از جمله چین و هند خواهد بود، لذا این ۲ ظرفیت مهم می‌توانند نقش گیلان را در تجارت منطقه‌ای و بین‌المللی برجسته‌تر کنند. با این حال جزئیات عملکرد گمرکات بنادر شمالی نشان می‌دهد بندر امیرآباد که بزرگ‌ترین بندر شمالی کشور است، در صادرات با رشد یک درصدی و در واردات با اُفت ۴۲ درصدی مواجه بوده است و فریدونکنار شرایط سخت‌تری دارد و در واردات اُفت ۸۰ درصدی برای آن ثبت شده است، بندر انزلی نیز تنها در بخش صادرات رشد ۶ درصدی داشته است. اما شرایط در بندر کاسپین متفاوت است، زیرا میزان صادرات از بندر کاسپین با رشد ۲۱۱ درصدی مواجه شده است و در سایر رویه‌ها با رشد ۶۰ درصدی مواجه هستیم، همان‌طور که در جدول زیر مشخص است در گمرک بندر نوشهر نیز با افت جدی در واردات و صادرات مواجه هستیم.

در همین خصوص هادی حق‌شناس استاندار گیلان در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس می‌گوید، در حالی که صادرات کشور به‌طور میانگین با کاهش ۱۲ درصدی مواجه بوده، برخی محصولات صادراتی گیلان طی پنج ماه گذشته رشد ۲۶ درصدی داشته‌اند که این موضوع نشان‌دهنده ظرفیت بالای استان در حوزه تجارت خارجی است.»

به گفته نماینده عالی دولت در گیلان، «اتصال بنادر گیلان به کریدور شمال–جنوب و استفاده از فرصت‌های ناشی از عضویت در پیمان‌های منطقه‌ای می‌تواند صادرات استان را متحول کند و زمینه‌ساز توسعه سرمایه‌گذاری‌های جدید در بخش کشاورزی، صنایع تبدیلی و حمل‌ونقل دریایی شود.»

با این حال محمد صادق حسینی یکی از کارشناسان حوزه اقتصادی معتقد است، کاهش فعلی عملکرد بنادر شمالی را باید زنگ هشداری برای بازتعریف نقش ایران در تجارت دریای خزر دانست، اما همزمان باید به ظرفیت‌های آینده نیز نگاه داشت. بهره‌برداری کامل از کریدور شمال–جنوب، توسعه زیرساخت‌های بندری و ریلی و استفاده از توافقات بین‌المللی، می‌تواند گیلان را به هاب تجاری شمال ایران و پل ارتباطی مهمی میان خلیج فارس و روسیه تبدیل کند؛ تحولی که نه‌تنها برای اقتصاد گیلان، بلکه برای کل کشور آثار مثبت و پایدار خواهد داشت.