لزوم اقدام فوری برای مقابله با کاهش سطح آب خزر

به گزارش مانا، راشد اسماعیل‌اف پیش از هر چیز تأکید کرد که خطرات ناشی از کاهش سطح آب دریای خزر، هم برای محیط‌زیست و هم برای اقتصاد منطقه، کاملاً مشهود است.

او گفت: «در نتیجه این پدیده، در وهله اول، بقای تنوع زیستی دریای خزر با تهدید جدی مواجه می‌شود. همچنین ریسک‌های قابل‌توجهی برای فعالیت‌های اقتصادی مانند ماهیگیری، کشتیرانی و زیرساخت‌های بندری ایجاد می‌شود. کاهش سطح آب خزر می‌تواند تأثیر منفی بر اجرای پروژه‌هایی مانند کریدور حمل‌ونقل جنوبی بگذارد.»

براساس آمار اعلام شده، در حال حاضر، میزان کاهش سطح آب خزر - حدود ۲ متر در ۲۰ سال – مشکلاتی را برای حمل‌ونقل باری ترانس‌خزری ایجاد کرده است. به عنوان مثال، در بندر آکتائو قزاقستان دیگر امکان بارگیری کامل تانکر‌ها و کشتی‌های باری خشک وجود ندارد، زیرا آنها در گل و لای ساحلی فرو می‌روند. کشتی‌های باری با ظرفیت ۶۸۰۰ تن فقط تا ۶۵۰۰ تن و کشتی‌هایی با ظرفیت ۱۲۰۰۰ تن فقط تا ۹۰۰۰ یا ۱۰۰۰۰ تن بارگیری می‌شوند. ادامه این روند باعث می‌شود حمل‌ونقل دریایی در خزر صرفه اقتصادی خود را از دست بدهد.

نجات دریای خزر؛ کاری مشترک

راشد اسماعیل‌اف تأکید کرد، باید همین حالا و به طور جمعی اقدام کرد. او گفت: «کشور‌های منطقه خزر باید تمرکز خود را بر همکاری مشترک برای پیش‌بینی تغییرات اقلیمی و دیگر پدیده‌های طبیعی و سازگاری با آنها بگذارند. این مسأله به منابعی نیاز دارد که امروز به‌وضوح کافی نیست.»

او افزود، برای تأمین منابع مقابله با کاهش سطح آب خزر، شایسته است به جامعه جهانی، بویژه کشور‌هایی که به فعالیت اقتصادی در خزر علاقه‌مندند، مراجعه شود. او همچنین بیان کرد: «باید گفت، مسئولیت حفظ خزر فقط بر عهده دولت‌ها نیست. من معتقدم شرکت‌هایی که در حوزه استخراج هیدروکربن‌ها در خزر و در مناطق ساحلی آن فعالیت می‌کنند، باید هزینه‌های مالی تحقیقات علمی درباره طبیعت دریای خزر را تأمین کنند. کسب‌وکار امروز موظف است مسئولیت زیست‌محیطی خود را به‌درستی ایفا کند.»

پاک‌سازی رودخانه ولگا

راشد اسماعیل‌اف گفت، حوضه خزر به توجه بیشتری در زمینه محیط‌زیست و تضمین امنیت زیست‌محیطی، چه در سکوی نفتی و چه در مناطق ساحلی نیاز دارد. برخی فعالان اقتصادی، متأسفانه، امنیت زیست‌محیطی را رعایت نکرده و مواد مضر را به خزر وارد می‌کنند. همچنین رودخانه‌هایی که حجم زیادی آب به دریای خزر می‌رسانند، خود عامل آلودگی هستند. در حال حاضر ما در حال حل مسأله پاک‌سازی رودخانه ولگا هستیم و برای این کار بودجه زیادی در قالب پروژه ملی «اکولوژی» اختصاص یافته است. امیدواریم بزودی ولگا پاک شود و دریای خزر نیز به تبع آن تمیزتر شود.

لزوم ساماندهی اجرای مؤثر کنوانسیون تهران

او به رغم آنکه کنوانسیون چهارچوبی حفاظت از محیط‌زیست دریای خزر را که در سال ۲۰۰۳ در تهران امضا شد، و به کنوانسیون تهران معروف است مهم‌ترین ابزار قانونی کشور‌های حاشیه خزر می‌داند، می‌گوید: «به نظر من، این کنوانسیون غیرفعال و ناکارآمد است. این سند به ابزار‌ها و مکانیزم‌های اجرایی مشخص نیاز دارد. در کنوانسیون نکات درستی وجود دارد، اما اجرا نشده است؛ بویژه به این دلیل که در زمان تصویب این سند، کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر هنوز وجود نداشت. حتی پس از مشخص شدن مرز‌های زیر دریا و سطح دریا، تغییر زیادی رخ نداده است. ما هنوز نتوانسته‌ایم اجرای مؤثر مقررات کنوانسیون تهران را سازماندهی کنیم.»

محیط‌ زیست مرز نمی‌شناسد

راشد اسماعیل‌اف درباره روش‌های مقابله با کاهش سطح آب دریای خزر گفت: «از نظر حقوقی کشور‌های حاشیه خزر پایه لازم برای همکاری را دارند. مکانیزم‌های قانونی برای مراقبت مشترک از طبیعت خزر وجود دارد- این کنوانسیون تهران است- در این زمینه دیپلماسی سبز نیز به ما کمک می‌کند. باید درک کنیم که محیط‌زیست هیچ مرزی ندارد؛ نه اداری، نه جغرافیایی و نه ملی. بخش غیردولتی نیز باید ابتکار عمل را برای حفظ این مروارید جهانی - دریای مشترک ما - به دست گیرد.»

کاهش سطح آب دریای خزر مشکلی مشترک برای کشور‌های حاشیه‌ای است که هم‌اکنون تأثیرات منفی بر هر پنج کشور و همچنین شرکای آنها که بار‌ها را از مسیر‌های ترانس خزر حمل می‌کنند، دارد. حل این مشکل یکی از پایه‌های حفظ همکاری پایدار و شراکت محکم بین کشور‌های حاشیه خزر است در غیر این صورت، نجات خزر ممکن نخواهد بود.