مشارکت جامعه محلی در حفاظت از جنگل‌های حرا ضروری است/ تصویب برنامه مدیریت زیست‌بوم تالاب‌های هرمزگان

حبیب مسیحی تازیانی در گفتگو با خبرنگار مانا در بندرعباس، با اشاره به نامگذاری ۲۶ جولای به عنوان روز جهانی اکوسیستم‌های مانگرو، اظهار کرد: جنگل‌های مانگرو جزو با ارزش‌ترین بوم‌سازگان‌ها است که از نظر وسعت، در بین کشـور‌های حاشـیه خلیج فارس بیشترین سطح جنگل‌های طبیعی مانگرو در ایران وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه زیستگاه طبیعی حرا در سه استان جنوبی سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بوشهر است، افزود: جنگل‌های مانگرو از جمله اکوسیستم‌هایی است که دارای بیشترین تنوع زیستی بوده و به عنوان مکان زادآوری، تغذیه و پرورش گونه‌های مختلف جانوری اهمیت دارند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان هرمزگان با بیان اینکه حفاظت از حرا امری ضروری برای مردم و مسئولان است، ادامه داد: خودپالایی و تصفیه آب از آلاینده‌ها، ته‌نشین کننده رسوبات، انباشت مواد معدنی و مغذی، تثبیت ریزگردها، تولید اکسیژن، ذخیره‌گاه ژن،   تعدیل اقلیم و کاهش دما و ترسیب کربن، غنای آب‌های ساحلی، ایجاد نقش حفاظتی برای خطوط ساحلی در مقابل مخاطرات محیط دریایی، زیستگاه و محل زادآوری پرندگان و آبزیان از مهمترین اثرات زیستی حرا است.

مسیحی خاطرنشان کرد: این مناطق دارای کارکرد‌های تولیدی از قبیل ارزش‌های دارویی، زیستگاه زمستان گذرانی و جوجه آوری  بسیاری از گونه‌های پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی، تولید عسل طبیعی، نوزادگاه آبزیان دریایی و ارزش‌های شیلاتی نظیر تولید انواع آبزیان به ویژه ذخایر ماهی و میگو است که همگی از جمله فواید این اکوسیستم است.

این مقام مسئول با بیان اینکه جامعه گیاهی مانگرو در ایران شامل دو گونه به نام‌های حرا (Avicennia marina) و چندل (Rhizophora mucronata) است، خاطرنشان کرد: ازجمله اقدامات حفاظتی این پهنه‌های حساس می‌توان به گشت و کنترل یگان دریایی استان و شهرستان‌ها اشاره کرد و علاوه بر آن نیز برنامه‌های حفاظت مشارکتی با سایر دستگاه‌های اجرایی و جوامع محلی در طول سال انجام می‌شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان هرمزگان با اشاره به سهم هرمزگان در تالاب‌های کشور، گفت: درحال حاضر تالاب‌ها شش درصد از سطح کره زمین را پوشانده‌اند که از این میان ۲۵۱۸ تالاب در ۱۷۲ کشور در کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب‌های با اهمیت بین‌المللی به ثبت رسیده‌اند.

وی اضافه کرد: در ایران نیز ۳۷ تالاب در قالب ۲۶ عنوان با مساحت یک میلیون و ۴۹۳ هزار و ۳۰۱ هکتار در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده که این تالاب‌ها بین‌المللی محسوب می‌شوند و از این تعداد، استان هرمزگان به واسطه داشتن چهار تالاب بین‌المللی ثبت شده در کنوانسیون رامسر و یک تالاب پیشنهادی جهت ثبت در این کنوانسیون، از نظر تعداد تالاب بین‌المللی، استان اول کشور محسوب می‌شود.

مسیحی با تاکید بر اینکه زیستگاه‌های تالابی از دیرباز نقش مهمی در توسعه جوامع اطراف خود ایفا کرده‌اند، اظهار کرد: تالاب‌ها، بوم‌سازگان‌هایی ارزشمند و زیستگا‌های پویایی هستند که پیوند حیاتی بین زمین و آب را تشکیل می‌دهند.

این مقام مسئول عنوان کرد: در آئین‌نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب‌ها در سطح ملی، ۲۲۶ عنوان تالاب با اهمیت در ایران تعریف شده که استان هرمزگان دارای ۲۴ عنوان تالاب در این لیست است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان هرمزگان با اشاره به تالاب‌های مهم استان هرمزگان، گفت: تالاب بین‌المللی شیدور، تالاب بین‌المللی خورخوران، تالاب بین‌المللی دلتای رود حرا-رودگز، تالاب بین‌المللی دلتای رود شور، شیرین و میناب، تالاب بین‌المللی گابریک و جاسک شرقی غربی (پیشنهادی جهت ثبت در کنوانسیون رامسر) جزو تالاب‌های مهم هرمزگان محسوب می‌شود.

وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به نقش جوامع محلی و روستا‌های همجوار با تالاب در حفاظت از این تالاب‌ها، خاطرنشان کرد: جنگل‌های حرا، فراتر از یک پدیده طبیعی به عنوان بخشی از هویت فرهنگی مردم نیز شناخته می‌شوند، زیرا این جنگل‌ها نه تنها به عنوان منبعی برای تأمین معیشت محلی مانند صید ماهی و جمع‌آوری محصولات جنگلی و قابلیت‌های گردشگری مورد استفاده قرار می‌گیرند، بلکه در بسیاری از رسوم، آیین‌ها و داستان‌های محلی نیز نقش مهمی دارند که نشان‌دهنده ارتباط عمیق مردم با این بوم سازگان‌ها هستند.

مسیحی با بیان اینکه علاوه بر این، جنگل حرا به عنوان یک عنصر آموزشی در زندگی مردم نیز مطرح است، ادامه داد: مدارس و گروه‌های آموزشی از این جنگل‌ها برای آموزش مفاهیم محیط زیستی استفاده می‌کنند که این مسئله نه تنها به انتقال دانش و ارزش‌های فرهنگی کمک می‌کند، بلکه به حفظ ارتباط نسل‌های مختلف با این میراث طبیعی و فرهنگی نیز مؤثر است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان هرمزگان بیان کرد: به طور کلی، حفاظت از بوم سازگان‌های طبیعی تنها با مشارکت جوامع محلی امکان‌پذیر بوده و در این راستا تالاب‌های استان دارای برنامه مدیریت زیست بومی است که در شورای برنامه ریزی استان به تصویب رسیده و حفاظت از این مناطق با مشارکت کلیه دستگاه‌های اجرایی مرتبط و جوامع محلی به انجام خواهد رسید.

این مقام مسئول با اشاره به اصلی‌ترین چالش‌های تخریب جنگل‌های حرا، بیان کرد: گرمایش جهانی و تغییر اقلیم، خشکسالی‌های طولانی، شیوع برخی آفات و بیماری‌های درختان حرا، استفاده از ادوات صید غیرمجاز و رها شدن تور‌های صیادی، چرای شتر در بعضی مناطق، سرشاخه‌زنی غیراصولی، ریزگرد‌ها با منشا طبیعی و غیرطبیعی، تخلیه سوخت ناشی از قاچاق، نفوذ سموم کشاورزی به آب‌های سطحی و امکان ایجاد آلودگی از صنایع همجوار تالاب از مهمترین عوامل تهدیدکننده جنگل‌های حرا است.

مسیحی افزود: علاوه بر این مسائل، مطلوب نبودن نظام سازماندهی پسماند در مراکز جمعیتی اطراف تالاب، ورود گردشگران به پهنه‌های بکر جنگلی، مناطق امن و حفاظتی، تعداد زیاد گردشگران، عدم توجه به ظرفیت منطقه در زمان‌های اوج و رهاسازی پسماند‌های خشک صیادان و دریانوردان نیز جزو عوامل انسانی تهدید کننده جنگل‌های حرا محسوب می‌شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان هرمزگان همچنین در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به سابقه ثبت جنگل‌های حرا، بیان کرد: در سال ۱۳۵۱ اراضی پوشیده از مانگرو در سطح ملی به‌عنوان منطـقه حفاظت‌شده تحت مدیریت قرار گرفت و در سال ۱۳۵۴ به‌عنوان ذخـیره‌گاه زیست‌کره پذیرفته و ثبت شد.