سازگاری مرجان ها با شرایط استرس زای محیطی خلیج فارس

مهدی بلوکی در گفتگو با خبرنگار مانا در خصوص وضعیت آبسنگ‌های مرجانی خلیج فارس اظهار داشت: آبسنگ‌های مرجانی از لحاظ جغرافیایی در وضعیت حساسی قرار گرفته‌اند چرا‌که مجبور به تحمل شرایط ویژه‌ای از لحاظ دمای آب و نیز میزان کدورت و شوری هستند و به  همین لحاظ تهدیدات بیشتری را متحمل می‌شوند.

رئیس اکولوژی دریا معاونت محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه این تهدیدات به دو دسته کلی تهدیدات طبیعی و تهدیدات ناشی از فعالیت‌های انسانی تقسیم می‌شوند، گفت: تهدیدات طبیعی شامل دمای بالای منطقه، کدورت و تهدیدات ناشی از فعالیت‌های انسانی مثل ساخت و ساز‌های انسانی، شیلاتی، کشتیرانی‌ها و استخراج نفت که هر از چندگاهی می‌تواند تأثیرات منفی روی اکوسیستم‌های مرجانی داشته باشد.

وی خاطرنشان ساخت: شرایط ویژه‌ای که برای آبسنگ‌های مرجانی در خلیج فارس وجود دارد باعث شده تا منطقه خلیج فارس به عنوان یک آزمایشگاه طبیعی برای دانشمندان جهان معرفی شود چرا‌که بررسی‌ها حاکی از آن است که با گرمایش جهانی اقیانوس‌ها در آینده‌ای نه چندان دور، آبسنگ‌های مرجانی سایر آب‌های دنیا نیز وضعیتی شبیه آبسنگ‌های خیلج فارس را خواهند داشت.

وی اذعان داشت: بنابراین از آنجا که آبسنگ‌های مرجانی خلیج فارس موفق شده‌اند با شرایط استرس‌زای محیطی خلیج فارس که مهمترین آن‌ها به دمای آب بستگی دارد تا حدودی سازگاری یابند و همچنان به حیات خود ادامه دهند، مطالعه روی این آبسنگ‌ها می‌تواند به دانشمندان جهت چگونگی حفاظت سایر مرجان‌های دنیا کمک کند.

وی در ادامه گفته‌های خود یکی از موارد مهمی که باعث آسیب زدن به زیستگاه‌های حساس مرجانی می‌شود را صید و صیادی عنوان کرد و گفت: رفع این معضل بزرگ، نیازمند عزم همگانی است؛ هر چند به لحاظ قانونی صید و صیادی در مناطق مرجانی ممنوع است، اما انجام می‌شود.

بلوکی تاکید کرد: با هماهنگی‌های ارگان‌های مرتبط با امور شیلات و نیز امور مرتبط با دریا، موضوع صید در زیستگاه‌های مرجانی باید پیگیری شود.

رئیس اکولوژی دریا معاونت محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست، اذعان داشت: حفاظت و احیای زیستگاه‌های مرجانی در نهایت به نفع جامعه صیادی خواهد بود چرا‌که مرجان‌ها مکان اصلی تخم ریزی و زادآوری محسوب می‌شوند و در نهایت منجر به بازسازی ذخایر آبزیان نیز خواهند شد.

لازم به ذکر است، دلیل سفید شدگی مرجان‌ها را می‌توان به افزایش گرمای زمین نسبت داد. از آنجا که این مرجان‌ها در اعماق کم زیست می‌کنند، لذا تابش نور خورشید نیز بر سفیدشدگی آن‌ها مؤثر است. مرجان‌هایی که در اعماق بیشتری زندگی می‌کنند به دلیل در امان بودن از تابش نور خورشید کمتر دچار سفید شدگی می‌شوند.

به گفته کارشناسان محیط زیست دریایی، تنها راه حل مقابله با این معضل زیست محیطی این است که تمام مردم جهان با کاهش تولید کربن و جلوگیری از افزایش درجه حرارت زمین به حیات مرجان‌ها کمک کنند.

نکته قابل توجه این است، با وجود اینکه سفید شدگی مرجان‌ها در تمام دریا‌های دنیا زیاد شده است، مرجان‌های خلیج فارس در مقایسه با سایر مرجان‌های دنیا در مقابل پدیده گرمایش زمین و سفید شدگی مقاومت بسیار بیشتری از خود نشان می‌دهند.

لازم به ذکر است، مرجان‌ها در آب‌های ایرانی خلیج‌فارس، تا اندازه زیادی محدود به جزیره‌ها هستند. بیش‌ترین مناطق مرجانی ایران در خلیج‌فارس در اطراف جزایر خارگ و خارگو در شمال و اطراف جزایر جنوبی بین لاوان تا هرمز و جزایر هندورابی، کیش، فارور، بنی‌فارور، سیری، لارک، هنگام، تنب کوچک و بزرگ، ابوموسی و قشم واقع شده‌اند.

آبسنگ‌های مرجانی ایران عمدتاً از نوع حاشیه‌ای بوده و از شمال‌غرب به جنوب‌شرق خلیج‌فارس، در اطراف ۱۶ جزیره و دو منطقه ساحلی، یعنی خلیج نایبند و خلیج چابهار رشد کرده‌اند.

در خلیج‌فارس نرخ تخریب و خسارت وارده به آبسنگ‌های مرجانی به دلیل فعالیت‌های انسانی گسترده و کنترل نشده بسیار شدیدتر از نرخ متوسط جهانی است. طبق گزارش‌های سازمان ملل متحد در چند دهه اخیر بیش از ۷۰ ‏درصد سواحل مرجانی کشور‌های حوزه خلیج‌فارس و دریای عمان از جمله ایران نابود شده‌است که عمده دلایل آن آلودگی‌های نفتی و پیشروی ساخت و ساز‌های ساحلی در داخل دریا بوده‌‏ است. در این میان استخراج و بهره‌برداری و حمل‌و‌نقل نفت بیش‌ترین نقش را در تخریب سواحل مرجانی دارد.