منطقه آزاد مشترک ایران و ترکیه ایجاد می‌شود

به گزارش مانا، رضا مسرور، دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، در جمع خبرنگاران با اشاره به راهبرد‌های جدید برای تحول آفرینی در عملکرد این مناطق گفت: انتقاد‌هایی که به عملکرد مناطق آزاد در گذشته می‌شود، مرهون بی توجهی به نحوه شکل‌گیری این مناطق در ایران و تفاوت این روند با ایجاد مناطق آزاد در سایر نقاط دنیاست.

به گفته او، در سایر نقاط دنیا  ابتدا امکانات زیرساختی و قوانین مشوق سرمایه‌گذاری در یک منطقه ایجاد می‌شود، سپس منطقه آزاد تجاری شکل می‌گیرد ولی در کشور ما دقیقا این مسیر برعکس بوده است. یعنی ابتدا مناطق آزاد را ایجاد کرده‌ایم و سپس به آنها وظیفه ایجاد زیرساخت‌ها را واگذار کرده‌ایم. این مشکل باعث شده تا هیچگاه مناطق آزاد فرصت نقش‌آفرینی در وظایف ذاتی خود را نیابند.

مسرور ادامه داد: دولت چهاردهم در شرایطی مناطق آزاد تجاری را تحویل گرفت که بسیاری از قوانین مصوب اخیر نظیر قانون مالیات بر ارزش افزوده در تضاد با ماهیت شکل گیری این مناطق هستند، اما دولت با درک صحیح از نقش اصلی مناطق آزاد، گام‌های اصلی برای تحول آفرینی در این مناطق را برداشته است.

او ادامه داد: برای نخستین بار دولت به تمام دستگاه‌های اجرایی بخشنامه کرده که هرگز نباید در امور اجرایی مناطق آزاد دخالت کنند و همه دستگاه‌ها موظف هستند هرگونه مقررات جدید در این مناطق را صرفاً در هماهنگی با دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تدوین و اجرا کنند.

دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری و صنعتی افزود: البته قابل انکار نیست که نگرش حمایتی از مناطق آزاد در دولت جدید هنوز به خوبی در بدنه دولت و دستگاه‌های زیر مجموعه شکل نگرفته است، ولی گام‌های اساسی در حال برداشته شدن است.

او ادامه داد: در نخستین گام تدوین سند اقتصاد دیجیتال مناطق آزاد به دانشگاه صنعتی شریف واگذار شده که موجب تغییر رویکرد این مناطق در اقتصاد ملی خواهد شد و تمامی نگرش‌های قبلی به این مناطق را اصلاح می‌کند.

مسرور با بیان اینکه در راستای مأموریت محور و تخصصی کردن مناطق آزاد به دنبال تبدیل‌شدن به هاب فناوری هستیم، گفت: برای تأمین زیرساخت‌های این هدف، ظرف روز‌های آینده توافقنامه همکاری بین وزارت ارتباطات و دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به امضا خواهد رسید.

او افزود: به موازات این مسأله، در گام دوم، سند تحول مناطق آزاد تجاری و صنعتی کشور در حال تدوین است که تقریباً تمامی مشکلات فعلی این مناطق را برای جذب سرمایه گذاری خارجی و رونق تولید صادراتی بر طرف می‌کند. در این سند برخی مفاد نیازمند تدوین قانون هستند و برخی با صدور بخشنامه هیأت وزیران به اجرا گذاشته خواهند شد و در سومین گام هم کار تدوین سند بهره وری مناطق آزاد در مراحل پایانی قرار دارد.

دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری و صنعتی  با بیان اینکه در قالب تحول یافته آینده، مناطق آزاد برای سرمایه گذاران، یک نهاد حاکمیتی کوچک، چابک و کارگشا خواهد شد، ادامه داد: با اجرای این سه‌سند تحول گرا، مناطق‌آزاد چهره جدیدی خواهند یافت و به کانون تولید و تجارت مبدل می‌شوند.

او گفت: از این پس هیچ  منطقه آزاد جدیدی در ایران ایجاد نخواهد شد ولی در مبادی مرزی با کشور‌های همسایه مناطق آزاد مشترک شکل خواهند گرفت.

مسرور ادامه داد: جلسه ویژه بررسی نهایی منطقه آزاد مشترک میان ایران و پاکستان  فردا برگزار خواهد شد. دو کشور تصمیم گرفته‌اند برای کمک به حلقه‌های مکمل تولید صادراتی در منطقه ریمدان استان سیستان و بلوچستان (ایران) و منطقه گبد بلوچستان (پاکستان) منطقه آزاد مشترک ایجاد کنند.

این گزارش حاکیست: هم اینک گذرگاه مرزی گبد در شهرستان دشتیاری استان سیستان و بلوچستان به عنوان یک گذرگاه مرزی مورد استفاده است که ۷۰ کیلومتر با شهر گوادر و ۶۰ کیلومتر با شهر جیوانی (پاکستان) و ۱۲۰ کیلومتر با شهر چابهار فاصله دارد. این گذرگاه در انتهای بزرگراه ساحلی مُکَران پاکستان قرار گرفته و در آینده نزدیک به کانون تولید صادراتی و مرکز مبادله ترانزیت زمینی دو کشور مبدل می‌شود.

او گفت: همچنین همزمان با این رویداد به زودی نشست مقامات ایران و ترکیه به صورت آنلاین برای ایجاد منطقه آزاد مشترک در محدوده شهر خوی برگزار می‌شود. مذاکراتی هم با جمهوری آذربایجان برای ایجاد منطقه آزاد مشترک با  ایران در حال انجام است.

دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری و صنعتی با اشاره به برنامه دولت چهاردهم برای راه اندازی بورس بین‌المللی در مناطق آزاد گفت: این موضوع در نشست شورای عالی بورس به جمع بندی خواهد رسید و بنا داریم منابع لازم این بورس را از طریق پذیره نویسی عمومی (به میزان ۲۰ درصد)، سرمایه گذاری داخلی (به میزان ۴۰ درصد) و سرمایه‌گذاری خارجی (به میزان ۴۰ درصد) تأمین کنیم.

او گفت: در دوره پساتحریم به دنبال به‌روزرسانی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و جانمایی دقیق فعالیت‌های اقتصادی هستیم و مناطق مشترک مرزی هم با هدف استفاده از پتانسیل کشور‌های همسایه در دوره تحریم‌ها ایجاد می‌شوند. به گفته مسرور، دیگر صرفاً ایجاد مناطق آزاد نسل اول تا سوم مورد توجه نیست، بلکه تمرکز اصلی بر توسعه مناطق نسل ششم و هفتم با محوریت اقتصاد دیجیتال است.

او گفت: این سه منطقه آزاد مرزی از نوع نسل ششم هستند که ظرف دو سال آینده ایجاد خواهند شد، مناطق آزاد نسل هفتم هم با تمرکز بر اقتصاد دیجیتال به‌زودی وارد فاز عملیاتی خواهند شد.

دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری و صنعتی  همچنین با اشاره به تشکیل شورای دیپلماسی اقتصادی در دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد، بر نقش سفرای ایران در جذب سرمایه‌گذاری و انتقال فناوری تأکید کرد و در ادامه از راه‌اندازی خط کشتیرانی مسقط به چابهار خبر داد و آن را گامی مهم در تقویت صادرات مجدد و توسعه منطقه آزاد چابهار دانست.

او گفت: اخیراً کارگو هوایی در یکی از مناطق آزاد راه‌اندازی شده و پروژه‌هایی مشابه در دیگر مناطق هم در حال اجراست که آثار آن به‌زودی نمایان خواهد شد.

مسرور افزود: مناطق آزاد در دوره جنگ ۱۲ روزه تحمیلی بهترین عملکرد پشتیبانی سرزمین اصلی را داشتند. به گونه‌ای که در این دوره حدود ۱۱۸ هزار تن کالای اساسی از هفت منطقه آزاد کشور ترخیص شد.

او همچنین از تسهیل در امور گمرکی به عنوان یکی از محور‌های مهم در دوره جدید مدیریت مناطق‌آزاد یاد کرد و گفت: در تلاشیم با افزایش مزیت رقابتی، بستر مناسبی برای توسعه صادرات فراهم کنیم. در سه‌ماهه نخست سال ۱۴۰۴، صادرات کالا و خدمات فنی و مهندسی از مناطق‌آزاد به ۳۰۳ میلیون دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، رشدی ۹‌درصدی را نشان می‌دهد.

به گفته دبیر شورای عالی مناطق‌آزاد تجاری و صنعتی، هدف‌گذاری انجام‌شده برای کل سال ۱۴۰۴، رشد ۶۰‌درصدی صادرات نسبت به سال گذشته است و بنا داریم تا سال ۱۴۱۴ به ۲‌میلیارد دلار صادرات برسیم. در همین راستا، مشوق‌های صادراتی ویژه‌ای طراحی و در دستور کار قرار گرفته است.

او همچنین با اشاره به وضعیت سرمایه‌گذاری خارجی در این مناطق تصریح کرد: در سه‌ماهه اول امسال حدود ۵۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی تحقق یافته که نسبت به سال گذشته رشد ۵۴ درصدی را نشان می‌دهد. در همین مدت سرمایه‌گذاری داخلی جذب‌شده هم با رشد ۱۱۶ درصدی مواجه بوده است؛ به‌طوری که از ۶۲ هزار میلیارد تومان در سال گذشته به ۱۳۴ هزار میلیارد تومان رسیده‌ایم.

مسرور گفت: اگر ماشین‌آلات را از محاسبات حذف کنیم، درمی‌یابیم که در سال گذشته صادرات مناطق آزاد از واردات آن پیشی گرفته است. این روند نشان‌دهنده بهبود تراز تجاری مناطق آزاد است؛ تراز تجاری که در سال‌های گذشته عمدتا منفی بود.