دومین قطار ترانزیت روسیه وارد ایران شد

مانا: مسیر شمال-جنوب، به‌صورت دریایی، ریلی و جاده‌ای تا آخر امسال 10 میلیون تن کالای روسی را عبور می‌دهد. این میزان ترانزیت بر اساس توافقنامه دو کشور برای افزایش مراودات تجاری و حمل و نقلی است. نخستین قطار باری ترانزیتی روسیه تیرماه از مرز سرخس وارد ایران شد. بیشترین مقصد  دریافت  کالاهای روسیه، هند است.

میعاد صالحی، مدیرعامل راه‌آهن در این خصوص گفت: پس از هماهنگی‌های صورت‌گرفته بین راه‌آهن دو کشور، قطار ترانزیتی تشکیل شده از ۳۷ واگن فله‌بر محموله کود شیمیایی از مبدأ کشور روسیه برای اعزام به بندرعباس از مرز ریلی سرخس وارد کشور شد. 

مدیر عامل راه‌آهن گفت: این قطار ترانزیتی پس از خروج از روسیه با عبور از قزاقستان و ترکمنستان و طی مسافت بیش از ۴۰۰۰ کیلومتر از مرز ریلی سرخس وارد کشور شد و روز جمعه ۸ مهر ماه حرکت در مسیر شاخه شرقی کریدور شمال-جنوب ایران را آغاز کرد و پس از طی مسیر حدود ۱۶۰۰ کیلومتری در کشورمان به بندر شهید رجایی بندرعباس می‌رسد و محموله آن از بندرعباس با کشتی به کشور هند منتقل خواهد شد. 
معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه مقصد این محموله‌ها، کشورهای هندوستان و آفریقای جنوبی است، گفت: عبور این قطار، سرآغازی برای ادامه این فرایند ارزشمند خواهد بود و با تثبیت کریدورهای عبوری از کشور، شاهد توسعه قابل توجهی در این مورد خواهیم بود.

مسیر ترانزیتی شمال- جنوب هزینه و زمان حمل بار را برای کشورها نسبت به مسیرهایی مانند کانال سوئز، به نصف کاهش می‌دهد. ظرفیت ترانزیتی کشور با برنامه دولت سیزدهم، به 20 میلیون تن تا 1402 افزایش خواهد یافت. هدفگذاری این است که با تکمیل کریدور شمال-جنوب، افزایش ارتباط با کشورهای منطقه، فعالیت در پیمان‌ها و معاهده‌های تجاری و توسعه زیرساخت‌ها، ظرفیت ترانزیت به 300 میلیون تن برسد. 

با تکمیل آخرین ایستگاه کریدور شمال-جنوب (راه‌آهن رشت- آستارا) و اتصال آن به کشورهای همسایه در شمال کشور، ایران به‌عنوان یک مسیر تجاری بین‌المللی مهم شناخته خواهد شد چون مدت زمان جابه‌جایی کالا از مسیر شرق آسیا به اروپا و از مسیر کشورهای شمالی به جنوب و بالعکس، از طریق کریدور ایران از 45 روز به 17 روز کاهش می‌یابد که جذابیت بسیار بالایی برای کشورها و همچنین صاحبان بار خواهد داشت. 

کریدور شمال جنوب شامل سه مسیر شرقی، غربی و میانی است که مذاکرات و توافق‌هایی برای راه‌اندازی خط ریلی گرمسار ـ اینچه برون از مسیر میانی این کریدور در دولت سیزدهم انجام شده است.

سرمایه‌گذاری روسیه در بنادر شمالی
علاوه‌بر بخش ریلی، ترانزیت دریایی نیز در جابه‌جایی 10 میلیون تن کالای روسی از مسیر ایران نقش مهمی دارد. علی اکبر صفایی، معاون وزیر راه و شهرسازی در این باره گفت: برای ترانزیت دریایی ۱۰ میلیون تنی از طریق خزر با روسیه برنامه‌ریزی کرده‌ایم و در حال حاضر خط لاینر بین بنادر ایران، قزاقستان و روسیه در قالب ۲۰ فروند کشتی فعال است.

صفایی بیان کرد: برای سال 2023 میلادی رشد 3 درصدی در حمل‌ونقل دریایی دنیا پیش‌بینی شده است. ضمن آنکه پس از کرونا وضعیت کرایه‌های دریایی مناسب‌تر شده است. معاون وزیر راه و شهرسازی اضافه کرد: در 6 ماهه 1401 میزان 105 میلیون تن کالا در بنادر کشور تخلیه و بارگیری شد که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد 6 درصدی داشت. موجودی کالای اساسی در بنادر، اسکله‌ها و لنگرگاه در حال حاضر 6 میلیون و 864 هزار تن است.

صفایی اظهار کرد: در 6 ماهه 1401 میزان 53 هزار فروند کشتی به بنادر ورود و خروج داشتند و در این مدت 7 میلیون و 422 هزار نفر سفر دریایی ثبت شد. 
وی افزود: برای 10 میلیون تن ترانزیت کالا به روسیه از طریق دریا برنامه‌ریزی کرده‌ایم. خط لاینر بین بنادر ایران، قزاقستان و روسیه برقرار شد و 20 فروند کشتی در این خط دریایی فعالیت می‌کند، در فاز اول بنادر امیرآباد و انزلی به بندر اوکتائو قزاقستان متصل شد که اغلب جابه جایی دریایی کالای کانتینری است.

وی بیان کرد: امسال ۶۹ هزار میلیارد ریال در پروژه از محل بودجه سازمان بنادر و دریانوردی برای ایجاد زیرساخت‌های مناسب در بنادر طراحی کردیم که ۱۰ هزار میلیارد تومان ارزش دارد همچنین ۵۸ فروند کشتی د ر دست ساخت است.
صفایی اضافه کرد: مطالعات بندر مکران در حال انجام است و به محض پایان مطالعات توسط شرکت ملی نفت، یکی دیگر از بنادر اقیانوسی استراتژیک برای صادرات محصولات نفتی ایجاد می‌شود. همچنین طرح توسعه بندر چابهار در قالب ۱۰۰ هزار تن سیلو تا پایان سال به بهره‌برداری می‌رسد. ۶۲ پروژه در یک سال اخیر بهره‌برداری کردیم و ۶۳ فرصت سرمایه‌گذاری در سایت سازمان بنادر و دریانوردی معرفی شده است. ساخت 10 بندر کوچک در سواحل شمالی و جنوبی کشور در دست ساخت یا مناقصه است. 

وی اظهار کرد: از محل بودجه اداره شده سازمان بنادر و دریانوردی در ساخت کشتی‌های رو-رو اعتبار گذاشتیم؛چهار فروند کشتی چندمنظوره در دست ساخت است و تا ماه آینده ۵ فروند دیگر نیز به خزر اضافه می‌شود. با روسیه در حال هماهنگی هستیم که این کشتی‌های جدید وارد ولگا شوند و خرید کشتی‌های رو-رو از محل وجوه اداره شده در حال انجام است. 
صفایی بیان کرد: در کار با روسیه نگاه بلندمدت داریم در حال مذاکره جدی با روس‌ها هستیم تا در بنادر جنوبی و شمالی کشور سرمایه‌گذاری کنند و بدین ترتیب بخشی از کالای خودشان را که از طریق تجارت با هند جابه‌جا می‌شود از طریق دریا، ریل و جاده‌ای جا به جا کنند.

معاون وزیر راه و شهرسازی اظهار داشت: با روسیه تفاهم ترانزیت ١٠ میلیون تنی داریم و به‌دنبال تکمیل راه‌آهن رشت- آستارا برای افزایش ترانزیت بین ایران و روسیه هستیم، برنامه ما افزایش همکاری با روسیه در بلندمدت است و روس‌ها به‌دنبال سرمایه‌گذاری در بنادر شمالی هستند.

 توافقنامه چابهار عملیاتی می‌شود
چابهار به‌عنوان تنها بندر اقیانوسی و شاهراه دریایی اتصال شمال به جنوب، نقش مهمی در رشد ترانزیت و عبور کالا از کشور دارد. توسعه این بندر از سال‌ها قبل در برنامه قرار گرفته است. مشارکت با هند بر اساس توافقنامه دو جانبه برای توسعه چابهار منعقد شده است. اما در چند سال اخیر این توافقنامه اجرا نشده یا اجرای آن آنقدر کند بوده که اهداف را برآورده نکرده است. 
جلیل اسلامی، معاون امور بندری سازمان بنادر و دریانوردی اکنون از  سفر مقامات هندی به تهران تا دو هفته آینده با هدف حل و فصل و نهایی‌سازی توافقنامه این کشور در مورد بندر چابهار خبر داد و گفت: تاکنون ۲۵ درصد توافقنامه سه جانبه با هند در بندر چابهار عملیاتی شده است.

به گفته اسلامی، عملکرد بندر چابهار در ۲ سال اخیر بیش از ۲ برابر شده و ترافیک بندر چابهار افزایش یافته است.
وی افزود: در اجرای قرارداد همکاری ایران و هند نیز تأمین تجهیزات از جمله تأمین ۶ دستگاه جرثقیل بزرگ و ورود آن به بندر شهید بهشتی چابهار انجام شده است. تجهیزات همچنین مشکل راه‌اندازی و عملیاتی‌سازی ندارد و فقط مشروط به عملیاتی‌شدن قرارداد بلندمدت با هندی‌ها بود که بدون استفاده مانده بود. 

وی در خصوص چرایی توقف قرارداد سه‌جانبه مربوط به چابهار که تا پیش از این مشکلات حقوقی را دلایل عدم اجرای کامل این توافقنامه عنوان کردند، گفت: توافقنامه که منتهی به قرارداد قطعی شود، از ابتدا مدنظر سازمان بنادر بود؛ اما به دلایلی که گفته شد این توافقنامه طبق برنامه پیش نرفت. 
معاون سازمان بنادر و دریانوردی توضیح داد: با رویکرد جدید توسط دولت سیزدهم در راستای حفظ و توسعه همکاری‌های دو کشور ایران و هند بزودی جلسه نهایی‌سازی قرارداد با هند در تهران انجام خواهد شد.