به گزارش مانا، اطلس تاریخ بنادر و دریانوردی ایران که در دوازده فصل با همکاری سازمان بنادر و دریانوردی و دانشگاه تهران تهیه شده، پژوهشی فراگیر، کرونولوژیک و بینرشتهای با بهرهگیری از مجموعهای غنی و متنوع از منابع کهن، نقشههای تاریخی، اسناد و مدارک آرشیوی در مراکز دانشگاهی و آرشیوهای داخلی و خارجی است.
این اثر ملی در نهمین جشنواره بین اللملی فارابی از میان ۴۲۰۰ اثر به عنوان کتاب برگزیده انتخاب شد و در سی و پنجمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و بیست پنجمین دوره جایزه جهانی کتاب نیز از میان شش هزار اثر، به عنوان کتاب برگزیده سال انتخاب شد.
در این پژوهش، تاریخ بنادر و دریانوردی ایران از سه هزار سال قبل از میلاد مسیح تا سال ۲۰۱۲میلادی مورد بررسی قرار گرفته است .
برای نخستین بار در این اثر بالغ بر شش هزار سند و مدرک و شواهد تاریخی مرتبط با بنادر و دریانوردی ایران، با استفاده از آرشیوهای معتبر داخلی و خارجی ازجمله آرشیوهای روسیه، چین، بریتانیا، هلند و پرتغال معرفی می شود.
بر اساس این گزارش، برای نخستین بار در ایران موضوع «بنادر و دریانوردی» در یکصد سال اخیر با بهرهگیری از اسناد آرشیوی داخلی و خارجی معرفی و دوره بندی و مهمترین ویژگیهای اجتماعی آن شناسایی شده و راهکارهایی برای توسعه آینده بنادر بر اساس نظریه « دالان های طبیعی زاگرس» ارائه شده است.
در کتاب اطلس تاریخ بنادر و دریانوردی ایران، مسأله « تداوم تاریخی حاکمیت ملی ایران بر جزایر خلیج فارس» بر اساس یک روند کرونولوژیک تاریخی مورد بررسی قرار گرفته و اسناد و مدارک تاریخی «تداوم حاکمیت ایران بر جزایر خلیج فارس» از آرشیوهای داخلی و خارجی معرفی و شناسایی شده و در این تحقیق بکار گرفته شده است.
همچنین برای نخستین بار، همزمان با بررسی روند تحولات تاریخی بنادر و جزایر ایرانی، آبادی ها و شهرهای پسکرانه ای و جا به جایی مسیرها و ایستگاه های پسکرانه ای و تاثیر جا به جایی مسیرها بر رونق و یا افول شهرهای پسکرانه ای مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است.
در این تحقیق، بنادر و جزایر خلیج فارس بر اساس «وحدت جغرافیایی و تاریخی» به پنج منطقۀ«خوزستان»،«بوشهر»، «سواحل مروارید»، «سواحل باستانی هرموز» و «مکران» تقسیم بندی شده است و موضوع کریدور شمال- جنوب و برنامه دولت ایران برای اتصال خلیج فارس به دریای مازندران و گشایش راه دریایی شمالی از طریق ولگا برای دسترسی به دریای بالتیک در برنامه ای از حدود ۵۰۰ سال پیش مورد توجه قرار گرفته است.
این کتاب با توجه به اهمیت ملی و بینالمللی آن به عنوان یک سند بینالمللی در زمینه نقش ایران در تمدن دریایی به زبان انگلیسی ترجمه شده است.