تاریخچه صنعت کشتی سازی در خلیج فارس به دوران هخامنشی برمیگردد. این صنعت همچون صنعت خودروسازی جزء صنایع مادر شناخته میشود که پیشرفت در آن میتواند همزمان صنایع وابسته در کشوراز قبیل صنعت فولاد، ساخت تجهیزات و ماشینآلات و سازندگان قطعات را فعال کند.
ایران علیرغم دارا بودن ۵۸۰۰ کیلومتر سواحل در جنوب و شمال، اما به صنعت کشتی سازی به طور شایسته توجه نکرده است.
صنعت کشتی سازی در بخش ساخت و تعمیر انواع شناورها با تناژهای مختلف دارای پتانسیل لازم برای پیمودن پلههای ترقی و تبدیل شدن به یکی از قطبهای منطقه است.
فعالان صنعت کشتی سازی در شهرهای خرمشهر و آبادان اهمیت این صنعت در اشتغال و توسعه منطقه را مورد توجه قرار داده و تأکید دارند که حمایت نکردن از صنعت کشتیسازی که میتواند به محور توسعه صنایع دریایی در منطقه تبدیل شود، باعث بیکاری و خروج ارز از کشورمی شود.
یکی از فعالان صنعت کشتی سازی خوزستان به وجود بیش از دو هزار کیلومتر ساحل در خلیج فارس و موقعیت ممتاز و استراتژیک ایران در طراحی و ساخت شناورها اشاره کرد و گفت: بدون تردید به بهسازی و توسعه صنعت نوپای کشتی سازی نیاز داریم تا بتوانیم جوابگوی نیاز خطوط کشتیرانی و حضور مؤثر در عرصه دریاها و سهیم شدن در تجارت جهانی باشیم.
اسدالله رحمانی قرار گرفتن شرکت شناورسازان خرمشهر در محدودۀ منطقه آزاد اروند را یکی از مزیتهای این شرکت بیان کرد و با انتقاد از سازمان امور مالیاتی اظهار داشت: عمل نکردن سازمان امور مالیاتی به قانون و دریافت سهم ارزش افزوده در حالی که کارخانجات و شرکتهای مستقر در مناطق آزاد از پرداخت مالیات معاف هستند باعث شده تا شرکتهای مستقر در منطقه، از جمله شرکت شناورسازان خرمشهر برای ادامه فعالیت با مشکلات زیادی از جمله بیکاری شماری از کارگران و کاهش تولید و فعالیت در صنعت دریایی مواجه شود.
مدیرعامل شرکت شناورسازان خرمشهر با بیان اینکه برخی از شناورها با قیمتهای پایینتر و با همان کیفیت در داخل کشور قابل ساخت هستند به ساخت و طراحی نخستین شناور آتشخوار در خرمشهر و پیوستن جمهوری اسلامی ایران به جمع پنج کشور سازنده شناورهای آتشنشان به عنوان یک دستاورد بزرگ برای کشور اشاره کرد و افزود: این شرکت توانسته با استفاده از دانش متخصصان داخلی برای نخستین بار در کشور جرثقیل ۴۰۰ تنی حمل شناور را طراحی کند و در یارد شماره ۲ در هندیجان به بهره برداری برساند.
وی گفت: هم اکنون این شرکت با حداقل نیروی انسانی در حال فعالیت است و در صورتی که حمایتهای لازم از صنعت کشتیسازی انجام نشود مجبور به تعطیلی این واحد صنعتی خواهیم شد.
یکی دیگر از صنعتگران کشتیسازی در جنوب خوزستان در گفت و گو با خبرنگار مانا، نظام بانکی و حمایت نکردن دولت از محل کمیته وجوه اداره شده سازمان بنادر و صندوق توسعه صنایع دریایی را عمده مشکلات صنعت شناورسازی در منطقه عنوان کرد.
خسرو شوکت افزود: همکاری نکردن کمیتۀ وجوه اداره شده سازمان بنادر و دریانوردی و صندوق توسعه صنایع دریایی از شرکتهای بخش خصوصی و واگذاری اعتبارات دولتی به شرکتهای نیمه دولتی که کارآیی مناسبی ندارند یکی دیگر از مشکلات بخش خصوصی فعال در زمینه ساخت شناور است.
وی افزود: نظام بانکی بخش صنعت به خصوص صنعت کشتیسازی را با بهرههای ۱۸ تا ۲۳ درصد سود و اقساط بالا به سمت ورشکستگی سوق داده است.
شوکت خواستار حمایت واقعی دولت از بخش خصوصی در زمینه صنعت کشتی سازی شد و گفت: از ابتدای آغاز به کار این شرکت در منطقه محروم چوئبده آبادان با استفاده از دانش بومی و کارگران منطقه ۳۸ کشتی تا تثاژ پنج هزار تن که روزی در کشورهای دیگر تعمیر و بازسازی میشدند در این منطقه بازسازی و تعمیرمی شوند.
معاون سرمایه گذاری و کسب و کار منطقه آزاد اروند نیز در این خصوص به خبرنگار مانا گفت: بر اساس قانون مناطق آزاد تمام واحدهای تولیدی از جمله کشتی سازی و اصناف که در محدوده فعالیت میکنند از پرداخت مالیات و ارزش افزوده معاف هستند.
سیدعلی موسوی افزود: کالاهایی که در واحدهای صنعتی مستقر در منطقه آزاد تولید و مصرف میشوند از پرداخت مالیات معاف هستند، ولی اگر قصد خروج از منطقه آزاد به سرزمین اصلی را دارند، باید مالیات ارزش افزوده را پرداخت کنند.
فرماندار خرمشهر نیز در گفتگو با خبرنگار مانا اظهار داشت: توسعه صنایع دریایی از ظرفیتهای مهم در خرمشهر است، ولی هنوز توجه لازم برای توسعه این صنعت اشتغالزا نشده است.
کوروش مودت با تأکید بر اینکه از سرمایهگذاری در بخش کشتیسازی در منطقه حمایت میکند بر رفع مشکلات صنعت شناورسازی در خرمشهر تأکید کرد.
وی مهمترین مشکلات پیش رو در صنعت کشتی سازی را کمبود منابع مالی و عدم نقدینگی و گردش پولی عنوان کرد و افزود: بانکها باید همکاری لازم را با صنایع دریایی انجام دهند.
مودت افزود: فنّاوری ساخت کشتی و شناورهای متوسط فلزی و فایبرگلاس در منطقه کاملاً بومی شده است.
کشتی سازی اروندان و مجتمع صنایع دریایی شهید موسوی خرمشهر وابسته به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح از مهمترین واحدهای کشتی سازی در جنوب خوزستان است.