برای نوسانات آب خزر برنامه نداریم/ برنامه‌ در آفشور بهترین گزینه برای شمال کشور

عطا عبداللهی کاکرودی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفت‌و‌گو با مانا درباره سیاست‌های مناسب در راستای توسعه دریامحور در نوار ساحلی شمال کشور بیان کرد: بحث اصلی این است که ما هیچ برنامه‌ای برای توسعه در دریای خزر نداریم.

وی افزود: ذات دریای خزر از گذشته تاکنون چندین بار ما را غافلگیر کرده است. نمی‌توان گفت این دریا همواره عقب می‌رود و بر نخواهد گشت. چنین دیدگاهی خطاست. مهم این نیست که دریا عقب یا جلو می‌رود، مهم این است که رفتار مناسب با آن داشته باشیم.

عبداللهی کاکرودی گفت: ما هیچ برنامه‌ای برای خزر نداریم. وقتی دریا بالا می‌رود، بندر می‌سازند و در زمان پسروی دریا همه نگران می‌شوند. با پسروی دریا برخی اسکله‌ها خشک می‌شود و اتفاقات متعدد رخ می‌دهد، اما متأسفانه این چرخه مدام تکرار می‌شود.

وی توضیح می‌دهد: ما در برنامه‌ریزی برای نوار ساحلی شمال در خیلی موارد اشتباه کردیم. به اشتباه برای خلیج گرگان این همه هزینه کردیم. نباید این همه پول برای یک محیطی که نمی‌دانیم چه اتفاقی برایش می‌افتد، خرج می‌کردیم. این پول ریختن در دریاست. در حال حاضر شاهد هستیم که تالاب گمیشان و تالاب انزلی خشک شده‌اند.

کنترل اقدامات در خط ساحلی

این استاد دانشگاه تهران درباره امکان بارگذاری جدید در خزر گفت: ما به این نتیجه رسیدیم که سرمایه‌گذاری بندری و اسلکه بندر، با توجه به ذات دریای خزر که تغییرات بسیار شدیدی را تجربه می‌کند، نباید خیلی در سواحل متمرکز شود و روی آن مانور بدهیم. پیشنهاد کردیم اگر تکنولوژی موجود است، یک مقدار بنادر را در آفشور بارگذاری کنیم، یعنی اقدامات در خط ساحلی نباشد. تکنیک‌هایی هست که این کار را می‌کنند.

وی افزود: ذات دریای خزر و تغییراتش آن‌قدر شدید است که ما را غافلگیر می‌کند. ضمن اینکه انتخاب نقاط مناسب برای توسعه هم مهم است. اکنون بندر امیرآباد را دارید. کافی است یک پرس و جوی ساده بکنید. این‌قدر بار رسوب‌گذاری در این بندر زیاد است که هزینه لایروبی سنگین را باید متحمل شد.

عبداللهی کاکرودی ادامه داد: عملاً با روندی که پیش می‌رود، به نظر من بندر امیرآباد باید جمع شود. پس در توسعه نوار ساحلی شمال یک بحث مفهوم گزینه مناسب مطرح است و بحث دیگر هم این است که کلاً آیا نوار شمالی برای توسعه بندری مناسب هستند یا خیر؟ قبل از هر کاری باید به این دو سئوال پاسخ دهیم. به نظر من، این منطقه برای توسعه بنادر مناسب نیست و توضیحات آن را هم ارائه کردم.

وی بیان کرد: اگر بخواهیم در ساحل شمال بندر ایجاد کنیم باید با یک مطالعه عمیق‌تر، تصمیم‌گیری کنیم. شما نمی‌توانید بدون یک مطالعه دقیق در این منطقه سرمایه‌گذاری کنید.

این استاد دانشگاه تهران افزود: اکنون یک سؤالی که باید پرسیده شود این است که چرا بندر امیرآباد یا بندر ترکمن در شمال ساخته شده است. پاسخی که می‌گیرید، قطعاً یک پاسخ سیاسی است و علمی نیست. وقتی پاسخ علمی برای ساخت بندر ندارید، باید تبعات آن را هم بپذیرید.

کاهش رسوب‌گذاری در سواحل غربی خزر

عبداللهی کاکرودی درباره انتخاب نقاط مناسب برای ساخت بندر با توجه به شرایط رسوب‌گذاری گفت: مکانیزم فرآیند‌های ساحلی به شکلی است که هرچه به سمت شرق می‌رویم، پدیده رسوب‌گذاری تشدید می‌شود. وقتی این پدیده تشدید می‌شود، با انباشت رسوب مواجه می‌شوید.

وی اضافه کرد: در خلیج گرگان و بندر امیرآباد رسوباتی که انبار شده‌اند دیگر توسط موج جابه‌جا نمی‌شوند و در این نقاط ارتفاع موج به حدی نیست که بتواند این رسوبات را جابه‌جا کند. در نتیجه این رسوبات همانجا گیر می‌افتند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: برای حل این مشکل هم یک راهکار بیشتر ندارید. باید رسوبات را در محیط دیگری خالی کنید. به نظر من در این دو نقطه هزینه‌های تخلیه رسوب با درآمدی که بندر دارد، همخوان نیست. یعنی بین ورودی و خروجی‌های این دو بندر تعادل برقرار نیست؛ بنابراین اکنون تا حدودی می‌توان بهتر به قضیه نگاه کرد و این پرسش را مطرح کرد که چرا بنادر در جا‌هایی که رسوب‌گذاری کمتر است، ایجاد نشده و این نگاه علمی در زمان تصمیم‌گیری وجود نداشته است. این سؤالی است که باید حداقل از مدیران تصمیم‌گیر پرسیده شود.