شمارش معکوس برای فعال شدن مکانیسم ماشه پس از رای شورای امنیت / فقط ۸ روز فرصت باقی مانده است / کدام تحریم‌ها علیه ایران بازمی‌گردند؟

به گزارش مانا، شورای امنیت سازمان ملل متحد روز جمعه، ۲۸ شهریور (۱۹ سپتامبر)، پیش‌نویس قطعنامه‌ای برای لغو دائمی تحریم‌های ایران را تصویب نکرد. به دنبال این تصمیم، تمام قطعنامه‌های پیشین این شورا درباره ایران بار دیگر معتبر خواهد شد و روند بازگشت تحریم‌ها وارد مرحله اجرایی می‌شود.

به گزارش منابع خبری، ۹ کشور عضو شورای امنیت به تمدید لغو تحریم‌ها رای مخالف دادند. این تحولات در حالی رخ می‌دهد که بریتانیا، فرانسه و آلمان اوایل شهریورماه در نامه‌ای به شورای امنیت آغاز روند فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» را اعلام کرده بودند؛ اقدامی که می‌تواند به بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران منجر شود.

بر اساس سازوکار «مکانیسم ماشه» یا همان «اسنپ‌بک»، هر یک از اعضای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) می‌تواند در صورت نقض تعهدات ایران، موضوع را به شورای امنیت ارجاع دهد. در این صورت، شورا ۳۰ روز فرصت دارد تا درباره ادامه تعلیق تحریم‌ها تصمیم‌گیری کند. اگر در این مدت قطعنامه‌ای تصویب نشود، تحریم‌های لغوشده به طور خودکار بازمی‌گردند و هیچ‌یک از اعضای دارای حق وتو از جمله روسیه و چین قادر به جلوگیری از آن نخواهند بود.

تهران و قدرت‌های اروپایی هنوز ۸ روز دیگر فرصت دارندبه گزارش رویترز، تهران و قدرت‌های اروپایی هنوز هشت روز دیگر فرصت دارند تا بر سر تعویق این روند به توافق برسند. با این حال، در صورت عدم دستیابی به توافق، همه تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران دوباره برقرار خواهند شد.

این رویداد یادآور تلاش سال ۲۰۲۰ ایالات متحده برای استفاده از همین سازوکار است؛ اقدامی که آن زمان با مخالفت اکثریت اعضای شورای امنیت مواجه شد، زیرا آمریکا پس از خروج از برجام در سال ۲۰۱۸ دیگر «عضو مشارکت‌کننده» در توافق محسوب نمی‌شد.

تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران کدام‌اند و چگونه بازمی‌گردند؟ تحریم‌های سازمان ملل در شش قطعنامه‌ی ۱۶۹۶، ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، ۱۸۳۵ و ۱۹۲۹ تصویب شده‌اند. این تحریم‌ها طیفی گسترده از محدودیت‌ها را شامل می‌شوند: از برنامه هسته‌ای و موشکی گرفته تا حمل‌ونقل، تسلیحات، امور مالی و اشخاص حقیقی و حقوقی.

اقلام هسته‌ای و فناوری‌های دوگانه

قطعنامه ۱۷۳۷ (۲۰۰۶): ممنوعیت فروش و انتقال تجهیزات و فناوری‌های حساس مرتبط با غنی‌سازی اورانیوم، پلوتونیوم و آب سنگین؛ شامل کالا، آموزش، کمک فنی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی.

قطعنامه ۱۸۰۳ (۲۰۰۸): گسترش فهرست اقلام بر اساس NSG و MTCR.

قطعنامه ۱۹۲۹ (۲۰۱۰): ممنوعیت سرمایه‌گذاری ایران در چرخه سوخت هسته‌ای و فناوری‌های موشکی در خارج از کشور.

برنامه موشکی و تسلیحاتی

قطعنامه ۱۶۹۶ (۲۰۰۶): درخواست «هوشیاری» در انتقال فناوری‌های موشکی.

قطعنامه ۱۷۳۷ (۲۰۰۶): ممنوعیت فروش اقلام و فناوری‌های مرتبط با غنی‌سازی و موشک‌های حامل سلاح هسته‌ای.

قطعنامه ۱۷۴۷ (۲۰۰۷): اولین تحریم مستقیم تسلیحاتی؛ ممنوعیت صادرات سلاح از ایران و محدودیت فروش سلاح‌های سنگین به ایران.

قطعنامه ۱۸۰۳ (۲۰۰۸): افزودن اقلام دوگانه بیشتر.

قطعنامه ۱۸۳۵ (۲۰۰۸): تاکید بر اجرای کامل تحریم‌ها.

قطعنامه ۱۹۲۹ (۲۰۱۰): ممنوعیت هرگونه فعالیت ایران در زمینه موشک‌های بالستیک capable of حمل کلاهک هسته‌ای و ممنوعیت فروش گسترده سلاح‌های متعارف به ایران.

حمل‌ونقل دریایی و هوایی

قطعنامه ۱۸۰۳ (۲۰۰۸): بازرسی محموله‌های هوایی و دریایی ایران در بنادر و فرودگاه‌ها.

قطعنامه ۱۹۲۹ (۲۰۱۰): گسترش بازرسی‌ها به آب‌های آزاد، اجازه توقیف و حتی نابودی اقلام ممنوعه و ممنوعیت ارائه خدمات سوخت‌رسانی و تدارکاتی به کشتی‌های مظنون ایرانی.

محدودیت‌های مالی و بانکی

قطعنامه ۱۷۳۷ (۲۰۰۶): انسداد دارایی‌ها و ممنوعیت تأمین منابع مالی برای افراد و نهاد‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای و موشکی.

قطعنامه ۱۷۴۷ (۲۰۰۷): ممنوعیت اعطای وام و اعتبارات جدید به دولت ایران.

قطعنامه ۱۸۰۳ (۲۰۰۸): نظارت بر بانک‌های ایرانی مانند بانک ملی و صادرات؛ هشدار نسبت به ارائه اعتبارات و بیمه‌های صادراتی.

اشخاص و نهاد‌های تحریم‌شده

از ۱۷۳۷ به بعد: قرار گرفتن دانشمندان کلیدی، شرکت‌های وابسته به سازمان انرژی اتمی، نهاد‌های وابسته به وزارت دفاع و بخش‌هایی از سپاه در فهرست تحریم‌ها.

سازوکار نظارت و اجرا

قطعنامه ۱۷۳۷: تشکیل «کمیته تحریم» برای پیگیری و نظارت.

قطعنامه ۱۹۲۹: ایجاد «گروه کارشناسان» برای بررسی روش‌های دور زدن تحریم‌ها و ارائه گزارش به شورای امنیت.

با فعال شدن مکانیسم ماشه، تمامی این تحریم‌ها به همان شکل حقوقی پیشین دوباره برقرار خواهند شد.