سرنوشت چابهار روی میز مذاکره مودی با ترامپ

به گزارش مانا، در حالی که روز چهارشنبه این هفته "نارندرا مودی"، نخست وزیر هند برای دیدار با ترامپ به واشنگتن می‌رود، یک سؤال ۳۷۰ میلیون دلاری در مورد سفر او وجود دارد.

"بیمان موخرجی" خبرنگار ارشد و کارشناس مسایل تجاری هند با نگارش مقاله‌ای در وبگاه روزنامه " سوث چاینا مورنینگ پست"، نوشت:

تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا برای اعمال مجدد تحریم‌های شدید علیه ایران، سایه‌ای طولانی بر سرمایه‌گذاری بلندپروازانه هند در بندر چابهار، دروازه تجاری کلیدی در جنوب شرقی ایران - انداخته است.

در شرایطی که نخست وزیر "نارندرا مودی" قرار است روز چهارشنبه در واشنگتن با ترامپ دیدار کند، سرنوشت پروژه ۳۷۰ میلیون دلاری سرمایه گذاری  هند در چابهار در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

در ۶ فوریه، ترامپ یادداشتی برای امنیت ملی امضا کرد که هدف آن محدود کردن خطوط حیاتی مالی ایران، از جمله صادرات نفت و عملیات بندری این کشور است.

این دستورالعمل به "دوروتی شیا"  نماینده ایالات متحده در سازمان ملل، دستور می‌دهد که "با متحدان کلیدی خود برای تکمیل بازگرداندن تحریم‌ها و محدودیت‌های بین المللی علیه ایران کار کند و ایران را به دلیل "نقض معاهده منع اشاعه هسته‌ای" مسئول بداند.

هند پیشتر معافیت چابهار را از تحریم‌های ایالات متحده برای شناسایی نقش خود در ارسال کمک‌های بشردوستانه به افغانستان و ایجاد یک مسیر تجاری جایگزین آسیای مرکزی برای دور زدن پاکستان دریافت کرده بود. با این حال، مواضع تندروانه جدید ترامپ تردید‌هایی را در مورد آینده این معافیت ایجاد می‌کند و سرمایه گذاری‌های راهبردی و مالی هند در بندر چابهار را به خطر می‌اندازد.

"هارش پنت" استاد روابط بین‌الملل در "کینگز کالج لندن" گفت: "هر گونه لغو معافیت‌های تحریمی آمریکا علیه چابهار قطعا تاثیر جدی بر این پروژه بندری خواهد گذاشت. هند سرمایه گذاری قابل توجهی کرده است و این بندر برای اتصال هند به بازار‌های دیگر بسیار مهم است. "

تهدید غیرمستقیم تحریم‌های آمریکا در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ، هند را مجبور کرد که خرید نفت خام از ایران را که تا آن زمان جزو سه تأمین کننده اصلی نفت این کشور آسیای جنوبی بود، متوقف کند.

گزارشی در روزنامه هندی "هندوستان تایمز" به نقل از مقامات ناشناس می‌گوید مقامات هندی در حال ارزیابی اظهارات ترامپ هستند و امیدوارند که بندر چابهار همچنان مشمول شرایط معافیت تحریمی دولت او باشد.

دهلی در سال ۲۰۱۶ میلادی با تهران برای توسعه این بندر که در نزدیکی مرز ایران با پاکستان قرار دارد، به توافق رسید. این بندر هند را قادر می‌سازد تا یک مسیر زمینی را از طریق رقیب اصلی خود پاکستان دور بزند.

در ماه می‌گذشته، یک قرارداد بلندمدت برای توسعه بیشتر این بندر بین شرکت "ایندیا پورت گلوبال لیمیتد" هند (IPGL) و سازمان بنادر و دریانوردی ایران امضا شد. این توافقنامه IPGL را متعهد می‌کند که حدود ۱۲۰ میلیون دلار در چابهار سرمایه‌گذاری کند و ۲۵۰ میلیون دلار اضافی برای تامین مالی فراهم کند.

پنت گفت: "ترامپ بار دیگر به سیاست فشار حداکثری علیه ایران بازمی‌گردد و می‌خواهد ایران را منزوی کند. او احساس می‌کند برخلاف دفعه قبل که در مسائلی مانند چابهار به هند معافیت داده بود، تمایلی به ادامه آن ندارد. "

برای نارندرا مودی، یک چالش دوگانه وجود دارد. در حالی که او تمایل خود را برای مذاکره بر سر تعرفه‌های تجاری با ترامپ اعلام کرده است، تضمین معافیت مجدد برای چابهار کار بسیار سخت‌تری است. تحلیلگران می‌گویند که این بندر می‌تواند به یک ابزار چانه زنی برای ترامپ تبدیل شود که ممکن است از آن به عنوان اهرمی برای کاهش مازاد تجاری ۳۲ میلیارد دلاری هند با ایالات متحده استفاده کند.

"اودی چاندرا" استاد علوم سیاسی در دانشگاه "جورج تاون" گفت: "یک معافیت جدید با شرایط جدید مورد نیاز است. در حالی که ایالات متحده تلاش می‌کند هند را به مدار خود بکشاند، این اقدام بین هند و ایران به عنوان متحدان تاریخی شکاف ایجاد خواهد کرد. "

"کبیر تنجا" معاون اندیشکده بنیاد تحقیقات "آبزرور" و یکی از اعضای برنامه مطالعات استراتژیک آن، می‌گوید که دستیاران ترامپ ممکن است او را تشویق به اتخاذ مواضع تند کرده باشند. او گفت: "فکر می‌کنم پس از دیدار دو رهبر (مودی و ترامپ)، وضوح بیشتری خواهیم داشت" و افزود که زبان این یادداشت باعث نگرانی‌های زیادی در دهلی نو شده است.

"پانت" چابهار را "پروژه امضایی" برای آرمان‌های منطقه‌ای هند توصیف کرد و گفت هر گونه اختلال می‌تواند ضربه‌ای جدی به راهبرد بلندمدت هند وارد کند.

او گفت: "پروژه توسعه بندر چابهار بدون شک بخشی از نشست مودی-ترامپ خواهد بود، جایی که من فکر می‌کنم هند درباره ارتباط این پروژه و پتانسیل‌هایی که باید در آن بخش از جغرافیا بازی کند، بحث خواهد کرد. "

ترامپ، جو بایدن، سلف خود را متهم کرده که در اجرای دقیق تحریم‌ها شکست خورده است، و استدلال کرده است که فروش نفت ایران به جاه‌طلبی‌های هسته‌ای و شبه‌نظامیان مسلح در خاورمیانه کمک مالی می‌کند - ادعا‌هایی که تهران همواره آن را رد کرده است.

در همین حال، آیت الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، هرگونه مذاکره "با چنین دولتی" در آمریکا را رد کرده‌اند.

چاندرا گفت که توافق برای توسعه بندر چابهار بین هند و ایران ممکن است دیگر توسط واشنگتن قابل قبول نباشد.

وی افزود: در حالی که هند مایل به مذاکره با ترامپ در مورد کاهش تعرفه‌های تجاری بالای هند است، موضوع معافیت از تحریم‌ها در مورد چابهار ممکن است برای مذاکره چالش برانگیزتر باشد.

چاندرا گفت که دهلی احتمالا استدلال می‌کند که چابهار با دسترسی راهبردی خود به آسیای مرکزی و فراتر از آن، می‌تواند به مقابله با پروژه کریدور اقتصادی چین و پاکستان، که یکی از بخش‌های کلیدی طرح کمربند و جاده پکن است، کمک کند.

اما او افزود که ترامپ ممکن است از توافق بندری بین دهلی و تهران به عنوان اهرمی برای کاهش مازاد تجاری هند با آمریکا استفاده کند.

چاندرا گفت: "احساس من این است که ترامپ خواهان کاهش کسری تراز تجاری آمریکا با هند است و ممکن است فقط مسأله او با دهلی، همین باشد. "