اهمیت و پیامد‌های راه اندازی خط لوله ترانس-آسه آن

به گزارش گروه بین‌الملل مانا، کشور‌های عضو آسه آن (AMS) همچنان به شدت بر سوخت‌های فسیلی متکی هستند که به واسطه منابع فراوان گاز طبیعی و زیرساخت‌های مستقر از جمله خطوط لوله و تأسیسات LNG تأمین می‌شود. گاز طبیعی که به عنوان یک منبع انرژی کم کربن شناخته می‌شود، همچنان برای امنیت انرژی منطقه‌ای حیاتی است. با این حال، با پیشرفت انتقال انرژی، تعهدات همه کشور‌های عضو ضروری است.

با نزدیک شدن به کاپ-۲۹ آذربایجان در نوامبر ۲۰۲۴میلادی، کشور‌های آسه آن باید از این فرصت برای توسعه یک نقشه راه استراتژیک انرژی استفاده کنند تا انعطاف‌پذیری خود را افزایش و انتقال انرژی را تسریع کنند. باید توجه داشت که یادداشت تفاهم قبلی برای خط لوله گا Trans-ASEAN (TAGP) در پرداختن به چشم‌انداز انرژی در حال تحول کافی نیست و اصلاح آن برای اطمینان از اینکه TAGP در دهه آینده نیز تأثیرگذار خواهد بود، بسیار ضروری است.

خط لوله ترانس آسه آن در ابتدا برای تقویت امنیت انرژی آسیای جنوب شرقی و ارتقای یکپارچگی اقتصادی طراحی شد. هرچند تمرکز جهانی به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر تغییر کرده، اما گاز طبیعی جزء کلیدی ترکیب انرژی این منطقه باقی مانده است. در سال ۲۰۲۰ میلادی، گاز طبیعی ۲۱ درصد از کل تأمین انرژی اولیه منطقه را تشکیل می‌داد که پیش‌بینی‌ها حاکی از افزایش آن به ۴۸ درصد تا سال ۲۰۵۰ میلادی است.

از زمان شروع ترانس آسه آن در سال ۲۰۰۲میلادی، تمام ۱۰ کشور عضو خود را درگیر کرده است. با این حال و پس از دو دهه، پیشرفت آن کُندتر و همراه با چالش‌های مداوم بوده است. تمدید تفاهم نامه TAGP در سال ۲۰۲۴ میلادی برای ۱۰ سال دیگر پرسش‌های مهمی را ایجاد می‌کند؛ آیا این تمدید به چالش‌های پیش رو پاسخ موثر می‌دهد؟ آیا TAGP همچنان با اهداف انرژی در حال تحول منطقه همسو است؟

دستیابی به اتصال ASEAN از طریق خطوط لوله گاز

ترانس آسه‌آن ابتدا در اواخر دهه ۱۹۹۰ به عنوان بخشی از برنامه بزرگ اقدام آسه آن برای همکاری انرژی (APAEC) معرفی شد. چشم‌انداز این پروژه ایجاد یک شبکه خط لوله فراملی بود که کشور‌های غنی از گاز اندونزی، مالزی و برونئی را با سایر کشور‌های متقاضی انرژی آسه آن مانند تایلند، سنگاپور و فیلیپین مرتبط کند. این طرح بلندپروازانه با هدف افزایش امنیت انرژی منطقه‌ای از طریق تضمین عرضه مطمئن و پایدار گاز طبیعی در سراسر منطقه انجام شد.

تا به امروز، ۱۳ خط لوله فرامرزی به طول کل ۳۶۳۱ کیلومتر ایجاد شده است که شش کشور را به هم متصل می‌کند. با این حال، اثربخشی این خطوط لوله در افزایش امنیت انرژی به دلیل اتکای آنها به همکاری‌های دوجانبه محدود شده است، زیرا دامنه عملکرد آنها را محدود و آنها را در برابر تغییر پویایی‌های سیاسی آسیب‌پذیر می‌کند. فقدان همکاری چندجانبه مانع تحقق کامل پتانسیل TAGP شده است و بر نیاز به رویکرد مشارکتی بیشتر تاکید می‌کند. با توجه به این زمینه، پروژه‌های زیرساختی پیچیده مانند TAGP در یک منطقه متنوع نیازمند ایجاد چارچوب‌های مشترک است. دستیابی به این امر مستلزم سطح مشخصی از همکاری و مشارکت فرامرزی قبل از شروع هرگونه توسعه زیرساخت گاز است.

ارتباط TAGP در میان رشد LNG منطقه

در سال‌های اخیر، آسه آن به یک بازیگر مهم در بازار جهانی گاز طبیعی مایع (LNG)  تبدیل شده که به دلیل رشد سریع اقتصادی و افزایش تقاضای انرژی است. کشور‌هایی مانند اندونزی، مالزی و برونئی مدت‌هاست که صادرکنندگان اصلی LNG بوده‌اند، در حالی که کشور‌هایی مانند ویتنام، فیلیپین و تایلند در حال گسترش ظرفیت‌های واردات خود هستند که نشان‌دهنده تغییر منطقه‌ای گسترده‌تر به سمت مصرف بیشتر LNG است. این تقاضای فزاینده به دلیل گسترش شهرنشینی، صنعتی شدن و سیاست‌های دولت با هدف کاهش انتشار کربن و موقعیت آسه‌آن به عنوان یک قطب مهم در تجارت جهانی LNG است.

در پاسخ به این تحولات، ارزیابی مجدد استراتژیک در سال ۲۰۱۲ میلادی خط لوله گاز Trans-ASEAN (TAGP) را گسترش داد تا LNG را به عنوان جزء اصلی استراتژی تامین گاز منطقه تبدیل کند. این تغییرات به ویژه برای کشور‌هایی که خطوط لوله فیزیکی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیستند، مهم بود، زیرا LNG به پایانه‌های گازی منطقه‌ای عرضه می‌شود.

رشد شتابان آسه آن در بخش LNG نه تنها نیاز‌های رو به گسترش انرژی آن را برطرف می‌کند، بلکه نقش آن را در بازار جهانی انرژی نیز افزایش می‌دهد. به دلیل تداوم سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های LNG و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای، آسه آن آماده ایفای نقشی اساسی در شکل‌دهی آینده چشم‌انداز جهانی LNG است.

بازبینی برای تمدید تفاهم نامه

تمدید تفاهم‌نامه تا سال ۲۰۳۴ میلادی امید به پیشبرد اهداف آسه آن برای ایجاد یک منطقه کاملاً به هم پیوسته و تضمین امنیت انرژی را افزایش می‌دهد. علیرغم تغییر مورد انتظار منطقه برای تبدیل شدن به یک واردکننده خالص گاز تا سال ۲۰۲۵، تعهد مستمر به پروژه ترانس آسه آن، پایه‌ای قوی برای غلبه به این چالش‌ها و دستیابی به اهداف بلندپروازانه آن فراهم می‌کند. بررسی مجدد طرح جامع TAGP برای تعیین اینکه آیا اصلاحات برای پرداختن به مسائل کلیدی مانند قیمت‌گذاری گاز طبیعی، چارچوب‌های قانونی و مسئولیت‌های عملیات، ایمن‌سازی و نگهداری شبکه کافی است یا خیر، ضروری است.

با تکامل چشم‌انداز انرژی و ظهور فنّاوری‌های جدید، مفهوم «خط لوله مجازی» مهمتر شده است که رویکردی انعطاف‌پذیر و نوآورانه برای توزیع گاز طبیعی ارائه می‌دهد. ادغام خطوط لوله مجازی در پروژه TAGP یک پیشرفت قابل توجه در اتصال انرژی منطقه‌ای است. این خطوط لوله مجازی راه‌حلی مقرون‌به‌صرفه و سریع ارائه می‌کند که می‌تواند با رشد و توسعه اقتصادی آسه‌آن همگام باشد و خطوط لوله سنتی را در دستیابی به اهداف امنیت انرژی، پایداری و انعطاف‌پذیری منطقه تکمیل کند. (خط لوله مجازی به سیستمی اطلاق می‌شود که گاز طبیعی را از یک منبع به مصرف کنندگان یا مشاغل با استفاده از روش‌هایی غیر از خطوط لوله سنتی و ثابت انتقال می‌دهد)

با ارزیابی این پیچیدگی‌ها، ترانس آسه آن که توسط زیرساخت LNG و بازار گاز بین‌المللی بالقوه پشتیبانی می‌شود، نشان‌دهنده تعهد کشور‌های منطقه برای تامین امنیت آینده انرژی خود است. برای اینکه TAGP اهمیت خود را همچنان داشته باشد، ذینفعان باید تأثیر کاهش عرضه بر تقاضا را در نظر بگیرند که همکاری دولت و نهاد‌ها برای بازنگری طرح جامع TAGP و اطمینان از ادامه آن نقش اساسی در این راستا ایفا می‌کند.

منبع: مدرن دیپلماسی