کنفرانس بین‌المللی دریای خزر در ترکمنستان برگزار شد

به گزارش مانا، همزمان با سالروز بزرگداشت روز دریای خزر (۱۲ آگوست)، کنفرانس بین‌المللی دریای خزر؛ تعامل برای توسعه پایدار، در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۴۰۳ در منطقه ملی گردشگری آوازه ترکمنستان برگزار شد.

این کنفرانس با هدف بررسی موضوع‌های محیط زیستی در دریای خزر و عوامل مرتبط با آن در حوزه‌های سیاست، اقتصاد، تجارت، بوم شناسی، روابط بشردوستانه تشکیل و طیف گسترده‌ای از موضوع‌های مبتنی بر همگرایی و همکاری کشور‌های ساحلی و ساختارسازی جهت ایجاد توسعه پایدار مورد بررسی و تبادل نظر قرار گرفت.

در این کنفرانس علی مجتبی روزبهانی، سفیر فوق‌العاده و تام‌الاختیار ایران در ترکمنستان نیز سخنرانی کرد؛ متن سخنرانی به این شرح است:

در ۱۱ آگوست سال ۲۰۰۳ پنج کشور ساحلی دریای خزر، کنوانسیون منطقه‌ای حفاظت از محیط زیست دریای خزر موسوم به کنوانسیون تهران را امضا کرده و در تاریخ ۱۲ آگوست ۲۰۰۶ متعهد شدند تا کنوانسیون مذکور را رعایت کنند و این روز را به‌عنوان یک واقعه مهم محیط زیستی گرامی داشتند.

دریای خزر میراث مشترک، کانون دوستی میان کشور‌های حاشیه آن و منشا خیر و برکت برای بیش از ۲۷۰ میلیون نفر جمعیت کشور‌های ساحلی این دریا است؛ همانگونه که گذشتگان این گوهر با ارزش الهی را محافظت کرده و برای ما به ارث گذاشته‌اند، ما نیز باید تلاش کنیم این موهبت ارزشمند را برای نسل‌های آینده حفاظت کنیم.

منطقه دریای خزر یک منطقه راهبردی و حلقه وصل کریدور‌های شمال- جنوب و شرق به غرب است؛ همسایگان دریای خزر وظیفه دارند خزر را همانگونه که به ما به ارث رسیده است، یعنی زلال، شفاف، پاک و ایمن به آیندگان بسپارند.

تدوین، تصویب و اجرای کنوانسیون چارچوبی حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر، که تحت عنوان کنوانسیون تهران خوانده می‌شود، به‌عنوان نخستین گام در تحقق همکاری‌ها در دریای خزر حاکی از اهمیت حفظ محیط زیست به‌عنوان یک اصل مهم برای همه فعالیت‌ها در دریای خزر است.

اگرچه فعالیت‌های صنعتی، بافه‌گذاری، ایجاد کریدور‌های حمل‌ونقل امن در دریای خزر و استحصال منابع هیدروکربنی از این دریا در توسعه اقتصادی و رفاه اجتماعی کشور‌ها موثر است، اما نادیده گرفتن مسئولیت کشور‌ها در قبال آلودگی این پهنه آبی مشترک، چرخ حیات در این منطقه را تهدید می‌کند.

اصل خدشه‌ناپذیر رعایت استاندارد‌های زیست محیطی مورد توافق و توجه به اثرات زیست‌محیطی فرامرزی در اجرای طرح‌های ملی و فرامنطقه‌ای باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

نوسانات آب دریای خزر موضوع مهم دیگری است که نیازمند همکاری و همفکری جمعی است؛ کاهش سطح تراز آب دریای خزر علاوه بر تاثیرات منفی بر کشتیرانی، بر معیشت مردم ساحل‌نشین نیز موثر است؛ اثرات منفی زیست محیطی این روند بر زندگی آبزیان و پوشش گیاهی منحصر به فرد دریای خزر بر کسی پوشیده نیست؛ کنترل کاهش سطح آب دریای خزر نیازمند توجه جدی همه کشور‌های ساحلی است. 

تاکنون چهار پروتکل در زمینه مبارزه با آلودگی نفتی، مبارزه با آلودگی با منشا خشکی، حفاظت از تنوع زیستی و ارزیابی اثرات زیست محیطی فرامرزی، به امضا رسیده است؛ این پروتکل‌ها چارچوب حقوقی لازم برای کنترل هدفمند فعالیت‌های زیست محیطی در دریای خزر را فراهم می‌کند؛ یکی دیگر از اسناد مهم زیست محیطی که در حال مذاکره است پروتکل پایش ارزیابی و تبادل اطلاعات در دریای خزر است؛ اهتمام همه طرف‌ها به سرانجام رساندن این پروتکل مهم زیست محیطی ضرورت دارد. 

با وجود توافق‌های انجام شده درباره استقرار مقر دبیرخانه کنوانسیون در منطقه خزر، متاسفانه با گذشت نزدیک به یک دهه از توافق انجام شده، این امر مهم اجرایی نشده است؛ عدم استقرار چرخشی دبیرخانه در کشور‌های ساحلی دریای خزر و تعلل درباره ساختار اداری و مالی آن نیز بر مشکلات موجود می‌افزاید.

خوشبختانه در نشست مشورتی وزرای محیط زیست کشور‌های ساحلی دریای خزر در سپتامبر سال گذشته در ژنو، تصمیمات مثبت و روبه‌جلویی اتخاذ شد؛ کارگروه ویژه تدوین اسناد دبیرخانه کنوانسیون تهران یکی از دستاورد‌های این نشست است، اما متاسفانه تنها یک دور جلسه کارگروه در چند ماه اخیر برگزار شده است و تاخیر در برگزاری دومین اجلاس آن جای نگرانی دارد.؛ ضروریست همه طرف‌ها به توافق‌ها چه در زمینه محیط زیست و چه در دیگر حوزه‌ها پایبند باشند و اجرای آن‌ها را در چارچوب‌ها و سازوکار‌های پیش‌بینی‌شده، پیگیری کنند.

جمهوری اسلامی ایران براساس تعهدی که به محیط زیست دریای خزر و توافق‌های پنجگانه در قالب کنوانسیون تهران دارد، آماده است تا هفتمین کنفرانس طرف‌های کنوانسیون را تهران میزبانی کند؛ در این راستا برگزاری جلسات کمیته آماده‌سازی هفتمین کنفرانس طرف‌های کنوانسیون تهران با همکاری دبیرخانه موقت کنوانسیون مستقر در ژنو و هماهنگی با دیگر طرف‌های عضو کنوانسیون در دست پیگیری است.

علاوه بر این روند‌های پنج‌جانبه جاری برای دستیابی به خزر سالم، جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد به‌صورت دوجانبه نیز موضوع‌های مهم زیست محیطی را با ترکمنستان و دیگر کشور‌های ساحلی دریای خزر مورد رایزنی قرار دهد؛ در این کنفرانس کلیه سخنرانان و نمایندگان سازمان‌های بین‌المللی و محیط زیستی بر اجرایی شدن مفاد کنوانسیون تهران تاکید کردند.

این نشست همه‌ساله در روز دریای خزر توسط وزارت حفاظت از محیط زیست و وزارت خارجه ترکمنستان و با مشارکت کشور‌های ساحلی دریای خزر، نهاد‌های ذیربط بین‌المللی از جمله دفتر هماهنگ‌کننده دائمی سازمان ملل، سازمان توسعه ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا در منطقه ملی گردشگری آوازه و در کنار ساحل دریای خزر- بندر ترکمن باشی ترک ترکمنستان برگزار می‌شود.

ضمناً در این کنفرانس رشید مردوف، معاون رئیس کابینه وزرا و وزیر خارجه و چاریگلدی بابانیازوف، وزیر حفاظت از محیط زیست ترکمنستان و نهاد‌های بین‌المللی نماینده هماهنگ‌کننده دائمی سازمان ملل در ترکمنستان، نماینده برنامه سازمان ملل در ترکمنستان، دبیر کمیسیون فائو در امور آبزی پروری و شیلات در آسیای مرکزی و قفقاز و نماینده ارشد بانک جهانی در امور حفاظت از محیط زیست حضور داشتند؛ ضمن اینکه مدیر انستیتوی بین‌المللی حقوق دریایی، مدیر انستیتوی بین المللی اقیانوس‌ها و رئیس افتخاری انستیتوی بین‌المللی اقیانوس‌ها به صورت برخط حضور داشتند.