اعلام سلامت مرجان‌های خلیج فارس در پایش‌های اخیر

دکتر مهدی بلوکی در گفتگو با خبرنگار مانا اظهارداشت:  طبق گزارش‌های اخیر منتشر شده توسط دانشمندان محیط زیست در سواحل آمریکا، تابستان امسال تعداد زیادی از مرجان‌ها در سواحل فلوریدا دچار سفیدشدگی و مرگ شده‌اند.

رئیس اکولوژی دریا معاونت محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه مرجان‌های خلیج فارس در محدوده دمای آبی بحرانی زیست می‌کنند، بیان داشت: بنابراین با توجه به وضعیت نامطلوب اعلام شده مرجان‌های آمریکا، این احتمال می‌رفت که مرجان‌های خیلج فارس و خلیج چابهار نیز در فصل تابستان و با افزایش دمای آب دچار سفیدشدگی شده باشند.

به گفته این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست، یکی از نقاطی که همواره بیشتر تحت تأثیر تغییرات اقلیمی و دمای آب در سطح جهان قرار می‌گیرد، خلیج فارس است.

دکتر بلوکی ادامه داد: به همین دلیل پایش‌هایی را جهت بررسی وضعیت مرجان‌ها در خلیج فارس و خلیج چابهار انجام دادیم که طی این پایش‌ها مشخص شد خوشبختانه امسال سفیدشدگی که در نقاط دیگر دنیا بوده در آب‌های ایران رخ نداد؛ خیلج فارس فعلاً تاثیر را نپذیرفته و مرجان‌های این منطقه در حال حاضر در سلامت کامل به سر می‌برند و شرایط نرمالی را تجربه می‌کنند.

رئیس اکولوژی دریا معاونت محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست، در خصوص مناطق پایش شده در تابستان امسال گفت: جزیره خارگ، جزیره هنگام، جزیره کیش و خلیج چابهار نقاطی بوده‌اند که وضعیت مرجان‌های آنها، امسال توسط کارشناسان محیط زیستی دریایی مورد پایش و بررسی قرارگرفت.

وی در ادامه گفته‌های خود همچنین در خصوص اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست در راستای احیای مرجان‌ها گفت: سازمان حفاظت محیط زیست علاوه بر پایش مستمر مرجان‌ها، حفاظت زیستگاه‌های مرجانی را نیز به عهده گرفته است.

این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه حفاظت زیستگاه‌های مرجانی قوانینی دارد که به طور مرتب به روز می‌شوند، تصریح کرد: جرایم سنگینی برای متخلفین که نسبت به تخریب مرجان‌ها به انواع گوناگون اقدام می‌کنند، در نظر گرفته می‌شود.

بلوکی یکی از مهمترین ضعف‌های فعلی سازمان حفاظت محیط زیست در انجام برخورد‌های قاطع با متخلفین را نبود یگان حفاظت محیط زیست دریایی عنون کرد و گفت: بدون شک راه‌اندازی یگان حفاظت محیط زیست دریایی، کمک شایانی به حفاظت محیط زیست خواهد کرد و از آنجا که پایش و حفاظت در دریا به مراتب سخت‌تر از خشکی است، وجود این یگان می‌تواند عملیات حفاظت را تسهیل کند.

وی در ادامه در خصوص آبسنگ‌های مرجانی خلیج فارس اظهار داشت: آبسنگ‌های مرجانی از لحاظ جغرافیایی در وضعیت حساسی قرار گرفته‌اند چرا‌که مجبور به تحمل شرایط ویژه‌ای از لحاظ دمای آب و نیز میزان کدورت و شوری هستند و به  همین لحاظ تهدیدات بیشتری را متحمل می‌شوند.

رئیس اکولوژی دریا معاونت محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه این تهدیدات به دو دسته کلی تهدیدات طبیعی و تهدیدات ناشی از فعالیت‌های انسانی تقسیم می‌شوند، گفت: تهدیدات طبیعی شامل دمای بالای منطقه و کدورت و تهدیدات ناشی از فعالیت‌های انسانی مثل ساخت و ساز‌های انسانی، شیلاتی، کشتیرانی‌ها و استخراج نفت که هر از چندگاهی می‌تواند تأثیرات منفی روی اکوسیستم‌های مرجانی داشته باشد.

وی اذعان داشت: بنابراین از آنجا‌که آبسنگ‌های مرجانی خلیج فارس موفق شده‌اند با شرایط استرس‌زای محیطی خلیج فارس که مهمترین آن‌ها به دمای آب بستگی دارد تا حدودی سازگاری یابند و همچنان به حیات خود ادامه دهند، مطالعه روی این آبسنگ‌ها می‌تواند به دانشمندان جهت چگونگی حفاظت سایر مرجان‌های دنیا کمک کند.

وی در ادامه گفته‌های خود یکی از موارد مهمی که باعث آسیب زدن به زیستگاه‌های حساس مرجانی می‌شود را صید و صیادی عنوان کرد و گفت: رفع این معضل بزرگ، نیازمند عزم همگانی است؛ هر چند به لحاظ قانونی صید و صیادی در مناطق مرجانی ممنوع است، اما انجام می‌شود.

بلوکی تاکید کرد: با هماهنگی‌های ارگان‌های مرتبط با امور شیلات و نیز امور مرتبط با دریا، موضوع صید در زیستگاه‌های مرجانی باید پیگیری شود.

رئیس اکولوژی دریا معاونت محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست، اذعان داشت: حفاظت و احیای زیستگاه‌های مرجانی در نهایت به نفع جامعه صیادی خواهد بود چرا که مرجان‌ها مکان اصلی تخم ریزی و زادآوری محسوب می‌شوند و در نهایت منجر به بازسازی ذخایر آبزیان نیز خواهند شد.

لازم به ذکر است، دلیل سفید شدگی مرجان‌ها را می‌توان به افزایش گرمای زمین نسبت داد. از آنجا‌که این مرجان‌ها در اعماق کم زیست می‌کنند، لذا تابش نور خورشید نیز بر سفیدشدگی آن‌ها مؤثر است. مرجان‌هایی که در اعماق بیشتری زندگی می‌کنند به دلیل در امان بودن از تابش نور خورشید کمتر دچار سفید شدگی می‌شوند.

به گفته کارشناسان محیط زیست دریایی، تنها راه حل مقابله با این معضل زیست محیطی این است که تمام مردم جهان با کاهش تولید کربن و جلوگیری از افزایش درجه حرارت زمین به حیات مرجان‌ها کمک کنند.

نکته قابل توجه این است، با وجود اینکه سفید‌شدگی مرجان‌ها در تمام دریا‌های دنیا زیاد شده است، مرجان‌های خلیج فارس در مقایسه با سایر مرجان‌های دنیا در مقابل پدیده گرمایش زمین و سفید شدگی مقاومت بسیار بیشتری از خود نشان می‌دهند.

لازم به ذکر است، مرجان‌ها در آب‌های ایرانی خلیج‌فارس، تا اندازه زیادی محدود به جزیره‌ها هستند. بیش‌ترین مناطق مرجانی ایران در خلیج‌فارس در اطراف جزایر خارگ و خارکو در شمال و اطراف جزایرجنوبی بین لاوان تا هرمز و جزایر هندورابی، کیش، فارور، بنی‌فارور، سیری، لارک، هنگام، تنب کوچک و بزرگ، ابوموسی و قشم واقع شده‌اند.

آبسنگ‌های مرجانی ایران عمدتاً از نوع حاشیه‌ای بوده و از شمال‌غرب به جنوب‌شرق خلیج‌فارس، در اطراف ۱۶ جزیره و دو منطقه ساحلی، یعنی خلیج نایبند و خلیج چابهار رشد کرده‌اند.

در خلیج‌فارس نرخ تخریب و خسارت وارده به آبسنگ‌های مرجانی به دلیل فعالیت‌های انسانی گسترده و کنترل نشده بسیار شدیدتر از نرخ متوسط جهانی است. طبق گزارش‌های سازمان ملل متحد در چند دهه اخیر بیش از ۷۰ ‏درصد سواحل مرجانی کشور‌های حوزه خلیج‌فارس و دریای عمان از جمله ایران نابود شده است که عمده دلایل آن آلودگی‌های نفتی و پیشروی ساخت و ساز‌های ساحلی در داخل دریا بوده ‏است. در این میان استخراج و بهره‌برداری و حمل‌و‌نقل نفت بیش‌ترین نقش را در تخریب سواحل مرجانی دارد.