به گزارش مانا به نقل از پایگاه خبری محیط زیست ایران مدت هاست نام خلیج فارس و استان بوشهر یادآور گاز و نفت و انرژی است، ولی کمتر کسی در این مدت حرف از حال ناخوش این نگین تابناک ایران زده است. دریا به عنوان یک موهبت الهی نقش مهمی در زندگی مردم استان بوشهر و دیگر مناطق مرزی و کاربردهای بسیاری در زمینههای حمل و نقل، تجارت، تفریح، ورزش دارد.
امروزه از دریا به عنوان یکی از مهمترین ظرفیتها برای توسعه صنایع مختلف از جمله صنعت گردشگری نام برده میشود که بسیاری از کشورها تنها با داشتن دریا توانسته اند به یک قطب اقتصادی تبدیل شوند.
اما خلیج فارس یکی از با ارزشترین زیست بـومهای آبی جهان است که با وجود متنوعترین رویشهای گرمسیری و گونههای مختلف جانداران آبزی شرایط بسیار ویژهای دارد که محیط زیست آن را تبدیل به محیطی بسیار حساس و شکننده کرده است. این ویـژگی سبب شده است تا در دهههای پایانی قرن بیستم نظامهای مهم حقوقی برای حمایت گستردهتر از محیط زیست این منطقه درپی ایجاد تغییراتی برآیند.
خلیج فارس همواره در معرض آسیب و خطرات
استان بوشهر بیشترین مرز دریایی با خلیج فارس را دارد و داشتن بیش از ۹۳۶ کیلومتر ساحل، ظرفیتی بی نظیر برای این استان محسوب میشود که باید بهترین استفاده را از آن برد. استان بوشهر به دلیل قرارگیری مخازن بزرگ نفت و گاز، پایانههای صادراتی و خطوط لوله انتقال، همواره در معرض آسیب آلودگی نفتی قرار دارد و این سبب شده هراز چند گاهی موضوع آلودگیها در خلیج فارس لقلقه زبان مسؤولان و همچنین دوستداران محیط زیست شود.
منابع آلوده کننده آب دریا و دریاچهها کدامند؟
زبالههای صنعتی، فاضلاب و پسماندهای آبی، فعالیتهای معدنی، زبالههای دریایی، نشت اتفاقی نفت، احتراق سوختهای فسیلی، مواد شیمیایی بارور و ضد آفت، نشت خطوط انتقال فاضلاب، گرمایش جهانی، زبالههای رادیواکتیو، توسعه شهری، نشتیهای دفن زباله و پسماندهای حیوانی از مهمترین منابع آلوده کننده آب دریا و دریاچهها هستند.
در بین این موارد گفته شده شاید نشت نفت از نفت کشها به دریاچه ها، دریا و یا اقیانوسها یکی از مهمترینها و خطناکترین عوامل آلوده کننده این منابع آبی باشد. در چنین مواردی مقدار فراوانی نفت که قابل حل شدن در آب دریا نیست، وارد دریا میشود، به همین دلیل مشکلات نگران کنندهای را برای حیات وحش دریایی از قبیل: ماهی ها، پرندگان و ماهی خواران به وجود میآورد. برای مثال اگر یک کشتی حامل مقدار فراوانی نفت دچار صانحه شود و نفت به دریا نشت کند، با توجه به میزان نشتی، وسعت اقیانوس و سمی بودن آلوده کننده ها، آسیبهای شدیدی به جانداران مختلف آن ناحیه وارد خواهد شد.
خلیج فارس در تهدید پسماندهای نفتی
اما زنگ خطر جدی که امروز خلیج فارس را تهدید میکند پسماندها هستند، زنگ خطری که مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر صدای آژیر آن را در آورد. نشت نفت به دریا موضوعی بس جدی و بسیار حائز اهمیتی است که اگر مسؤولان نسبت به آن غفلت نشان دهند میتواند آسیبهای جبران ناپذیری را به محیط زیست وارد کند.
فرهاد قلی نژاد مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر بوشهر در گفت وگو با خبرگزاری فارس در این خصوص میگوید: در شمال استان پایانههای صادرات نفت و خطوط لوله و فلات قاره و در جنوب استان پارس جنوبی قرار دارد که در هر یک از این مناطق امکان ورود این آلودگیهای نفتی به دریا وجود دارد.
اثرات فاجعه بار نشت نفت به محیط زیست دریایی
وی با بیان اینکه نشت نفت به دریا باعث آسیب به محیط زیست دریایی میشود که اثرات آن تا سالها قابل مشاهده است، خواستار تلاش برای مقابله با این آلودگیها شد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر میگوید: پوسیدگی خطوط انتقال نفت و عدم وجود برنامههای مدیریت پسماند دریایی در سالهای اخیر سبب شده که با حجم عظیمی از آلودگی پسماندها در سواحل استان بوشهر روبه رو شویم.
فرهاد قلی نژاد افزود: از قبل میپنداشتیم که آلودگی از درون سواحل به دریا وارد میشود، ولی پس از برگزاری برنامههای پاک سازی متعدد سواحل در سطح استان، متوجه میشدیم که مجدداً آلودگی و پسماند به سواحل استان بوشهر هجوم آورده اند که در این راستا باید به سمت طراحی و تصویب برنامه مدیریت زیست بومی در سطح اسکلهها و بنادر و در سطح منابع نفتی استان بوشهر حرکت کرد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر با بیان اینکه طرح مطالعاتی مدیریت یکپارچه سواحل در استان بوشهر با مشارکت ادارات مرتبط تنظیم شده است میگوید: برنامه مقابله با استحصال از دریا نیز در سواحل استان پیگیری شد و با تشکیل کارگروه حفاظت از دریا و سواحل استان اهمیت و ضرورت توجه به محیط زیست دریایی و سواحل مورد توجه قرار گرفته است.
توسعه فعالیتهای امور حاکمیتی دریایی در اولویت است
سیاوش ارجمندزاده مدیرکل بنادر و دریانوردی استان بوشهر نیز میگوید: با توجه به لزوم توجه به محیط زیست دریایی، توسعه فعالیتهای امور حاکمیتی دریایی در راستای بهبود وضعیت موجود اولویت این اداره کل است.
سیاوش ارجمندزاده افزود: توسعه در امور حاکمیتی سازمان بنادر و دریانوردی در دریا، به طور عمده مربوط به ایمنی دریانوردی، مقابله با آلودگی محیط زیست دریایی و نظارت بر ساخت و سازها در سواحل است که سعی داریم این حوزهها را با اهتمام و جدیت بیشتری دنبال کنیم.
وی یادآور شد: بزرگترین پایانههای نفتی و پتروشیمی کشور در استان بوشهر واقع شده که این امر ایجاب میکند در ارتباط با موضوع محیط زیست دریایی نیز اهتمام جدی داشته باشیم.
مدیرکل بنادر و دریانوردی استان بوشهر میگوید: در حوزه توسعه زیرساختهای بندری در سالهای گذشته اقدامات خوب و موثری انجام گرفته که باعث رونق تجارت و افزایش تردد شناورهای تجاری در بنادر استان شده، ولی با این وجود نیاز است در زمینه امور حاکمیتی دریایی تمرکز بیشتری صورت و با سرعت بخشی بیشتر باید این حوزه را با توسعه زیرساختهای بندری همگام کنیم.
پسماندهای درون خلیج فارس در حال مبدل شدن به فاجعهای زیست محیطی
وجود منابع وسیع نفت و گاز در استان بوشهر، باعث رشد سریع این صنایع تقریباً در تمامی مناطق استان شده است، همچنین گسترش صنایع نفت و گاز و ارتباط بسیار نزدیک با زندگی اجتماعی و زیست محیطی ساکنین اطراف به طور واضح دارای اثرات و عوارض شدیدی بر مردم خواهد بود، ولی این روزها پسماندهای درون سواحل و خلیج فارس در حال مبدل شدن به فاجعهای زیست محیطی به ویژه در استان بوشهر شده است.
با توجه به اهمیت سواحل و دریاها در اکوسیستم استان بوشهر، همواره باید به پاکسازی سواحل و دریا اهتمام جدی بورزیم چراکه عوامل آلوده کننده تمام افراد جامعه را میتواند تحت تأثیر قرار دهد و بیشترین گروههای در معرض خطر کودکان و افراد مسن میباشند.
در سالهای اخـیر هم عوامل مختلفی، چون افزایـش جمعیت، توسعه شهرنشینی، گسترش صنعت، استفاده نادرست از منابع طبیعی و موارد دیگری سبب بروز آلودگی شدید زیـست محیطی این منطقه شده است. زندگی صنعتی بشر امروزی بیش از هر پهنه آبی دیگر آثار مخرب خود را بر خلیج فارس نشان داده است. عـبور و مرور انـواع شنـاورها و تخـلیه مواد آلاینده آنها به خلیج فارس، تخلیه انواع مواد شیمیایی خطرناک از مهمترین عوامل آلودگی محیط زیست دریایی خلیج فارس هستند که تـوانسته اند در انـدک زمانی اکـوسیستم بی نظیـر آن را تا چهل و هفت بـرابر حد طبـیعی آلودگی، آلوده کنند و بدین وسیله آبزیان و موجودات آن را با خطر نابودی مواجه سازند.
به هر حال، باتوجه به اهمیت این محیط زیست دریایی، اگر سازوکاری برای کنترل آلودگی وجود نداشته باشد، زمینه نابودی محیط زیست فراهم خواهد شد.