افزایش سهم اروپا در بازار جهانی کشتی‌های کروز

رونق بازار جهانی کشتی‌های کروز همچنان ادامه دارد و کماکان بازار تقاضای این کشتی‌ها را آمریکای شمالی قبضه کرده است اما اروپا نیز با رشد خوبی که دارد در رده دوم جهان، در این بازار فعال است. علاوه بر اینکه بازار اروپا در چند سال گذشته شاهد تشدید تقاضا برای چنین کشتی‌هایی به نسبت سایر بازارها بوده، جریان مسافری کروز در اروپا نیز به‌طور پیوسته افزایش یافته و منجر به افزایش سهم اروپا در بازار جهانی کشتی‌های کروز شده است. اگر بازار جابه‌جایی مسافران کشتی‌های کروز را در بازار رو به رشد و پررونق دریای مدیترانه بررسی کنیم، می‌توانیم چرایی گرایش کشورهای اروپایی به این نوع کشتی‌ها را بیشتر و بهتر درک کنیم. گویی در دنیای پرتنش تجارت و کسب و کار کشتیرانی که رقابت تنگاتنگی بین فعالان این حوزه را رقم زده، کسب‌وکار کشتی‌های کروز بازار امن یا همان اقیانوس آبی است که چان کیم در کتابش با همین نام به آن اشاره می‌کند.

به گزارش گروه بین الملل مانا، هر سال افزایش جذابیت کشتی‌های کروز بر رشد تعداد مسافران و در نتیجه افزایش تقاضا در این بازار اثر می‌گذارد. تحلیل این بازار نشان می‌دهد که دریای کارائیب، دریای مدیترانه و دریای شمال، مقاصد اصلی کشتی‌های کروز هستند. یکی از عوامل تأثیرگذار که تعداد مسافران در یک منطقه خاص را مشخص می‌کند، عامل فصل و آب و هواست که تأثیر مهمی در تعیین زمان‌بندی فعالیت این کشتی‌ها دارد. برخی از مناطق در طول سال برای فعالیت کروزها مناسب هستند اما در بعضی از مسیرها فقط در فصل‌های خاصی می‌توان جابه‌جایی مسافر را انجام داد و این امر بزرگ‌ترین مانع برای توسعه فعالیت این نوع کشتی‌ها در منطقه اروپاست. همچنین با توجه به پیش‌زمینه و شرایط طبیعی موجود در جهان، از دیگر موارد تعیین‌کننده برای رسیدن به مقاصد سفر کشتی‌های کروز، زیرساخت‌های بندری است یعنی سیستم‌های پیشرفته‌ای که امکان و ظرفیت پذیرش و خدمت‌رسانی هم‌زمان به چندین نوع مسافر را داشته باشد. همین مورد یکی از نقاط ضعف شهرهای بخش کرواسی در دریای آدریاتیک است که باعث شده جریان کشتی‌های کروز در آن محدوده ناچیز باشد. یکی از عوامل افزایش گرایش اروپا به سمت کشتی‌های مسافربری و اندکی فاصله گرفتن از سفارش ساخت کشتی‌های باری، افزایش تقاضا و وجود زیرساخت‌های مناسب بوده است.

همان‌گونه که گفته شد، بازار کشتی‌های کروز در اروپا یکی از بزرگ‌ترین بازارهای این نوع کشتی در سطح جهان است که فقط از آمریکای شمالی نسبت به درآمد عقب‌تر است. در سال 2017، حدود 6 میلیون و 960 هزار مسافر توسط کشتی‌های کروز در محدوده اروپا جابه‌جا شدند. شرکت MSC Cruises بزرگ‌ترین شرکت عملیاتی کشتی‌های کـــروز در منطقه اروپاست و علاوه بــــــر آن، بـــــــرندهــــــــــــای شــــــــرکت کــــارنیــــــــــوال  (Carnival Corporation) شامل کروزهای Costa ، AIDA و P&O نیز در محدوده اروپا فعالیت می‌کنند. با در نظر گرفتن آخرین سفارش‌های شرکت MSC Cruises که شامل چهار فروند کشتی فوق پیشرفته به ارزش 2.3 میلیارد دلار می‌شود و همچنین با توجه به اینکه سفارش‌های صادره به یارد کشتی‌سازی ایتالیایی موسوم به Fincantieri داده شده است، می‌توان نتیجه گرفت که چشم‌انداز توسعه این صنعت در اروپا بسیار گسترده‌تر از پیش است و نه فقط بخش حمل‌ونقل بلکه بخش ساخت و خدمات وابسته به آن را نیز با رونق چشمگیری مواجه خواهد ساخت.

با وجود نگرانی‌ها در مورد جذب توریست در خیلی از بنادر مقصد کروزها، صنعت کروز در اروپا همچنان در حال رشد است. در سال 2016، تعداد 10 فروند کشتی کروز جدید در اروپا ساخته و پیش‌بینی شد که این تعداد در سال‌های آتی افزایش یابد. به این ترتیب، برای ورود 18 فروند کشتی کروز جدید در ایتالیا و 12 فروند در آلمان نیز بین سال‌های 2016 و 2019، برنامه‌ریزی صورت گرفته است. به هر حال با وجود تمام مشکلات، این بخش از صنعت کشتیرانی کروز نسبت به کشتیرانی تجاری حمل بار، با چالش‌های کمتر و رقبای محدودتری مواجه است و همین امر علت اصلی گرایش کشورهای اروپایی به ساخت و به کارگیری کشتی‌های کروز است. البته نباید منکر تأثیرات مثبت و وسیع فعالیت در این حوزه بر سایر بخش‌های منطقه اروپا شد. در سطح وسیع‌تر باید اشاره کرد که صنعت کشتی‌های کروز فقط بر بخش تولید اروپا تأثیر اقتصادی چشمگیری داشته است، مثلاً در سال 2017، به طور مستقیم هفت میلیارد و 300 میلیون یورو در بخش کالاهای با دوام و دو میلیارد و 300 میلیون یورو در بخش کالاهای فاسدشدنی، آورده اقتصادی داشته است.

ایتالیا و اسپانیا دو مقصد اصلی کشتی‌های کروز

کروزهای محدوده مدیترانه از جمله معروف‌ترین کروزها در اروپا هستند. این دریا کشورهای مختلفی را به هم وصل می‌کند و به مسافران این امکان را می‌دهد که در یک سفر مقاصد مختلفی را تجربه کنند. ایتالیا و اسپانیا دو مقصد اصلی کشتی‌های کروز هستند و پرترددترین بنادر دریای مدیترانه را دارند. برای مثال، تعداد مراجعه کشتی‌های کروز به بندر چیویتاوکیا (Civitavecchia) در ایتالیا در سال 2017 به 729 مورد رسید. این بندر ایتالیایی با بندر بارسلونا در اسپانیا که رکورد جابه‌جایی دو میلیون و 700 هزار مسافر در سال 2017 را دارد، رقابت می‌کند. این آمار و ارقام چشمگیر این دو بندر را (بندر چیویتاوکیا در ایتالیا و بندر بارسلونا در اسپانیا) به بنادر اصلی تردد کروزها در دریای مدیترانه تبدیل کرده است.

بزرگ‌ترین مراکز حمل مسافر در بازار کروز اروپا، آلمان و بریتانیاست که بیش از نیمی از مسافران اروپایی این بازار را در سال 2017 به خود اختصاص دادند. اگرچه پرواز به سوی مقاصد دیگر از این مبادی مرسوم‌تر است، اما خیلی از مسافران از بریتانیا و آلمان ترجیح می‌دهند از بنادر این کشورها به سایر مقاصد با کروز سفر کنند. در آلمان بیشتر مسافران کروز از بنادر هامبورگ و کیل (Kiel) سوار کشتی می‌شوند، همچنین اغلب مسافران در بریتانیا از بندر ساوت‌همپتون (Southampton) سوار و پیاده می‌شوند. در سال 2015 این بندر پرترددترین بندر در کل منطقه اروپا بود. در منطقه اروپای شمالی، بنادر معروف و پرتردد استکهلم در سوئد و سن‌پترزبورگ در روسیه هستند.

اگر چه گاهی اوقات بنادر و مناطق مختلف اروپایی گوی سبقت را در صنعت کشتیرانی کروز از هم می‌ربایند اما در مجموع رونق این صنعت در اروپا رو به گسترش است و این گسترش نیز با توجه به رقابت شدیدی که در سایر بخش‌های کشتیرانی حاکم است، دور از ذهن نیست. فعالان صنعت کشتیرانی در اروپا به خوبی دریافته‌اند که نه تنها پتانسیل خوبی برای فعالیت در حوزه کروز دارند بلکه با زیرساخت‌های مناسبی که در این منطقه وجود دارد، به راحتی می‌توانند به توسعه و رونق بیشتر صنایع وابسته به این بخش به صورت مستقیم و غیرمستقیم نیز کمک کنند.

در نتیجه، آنچه در چند سال اخیر شاهد بودیم با سرعتی بیشتر در حال گسترش است و منطقه اروپا، بازار خوب مسافربری خود را نه فقط از دست نخواهد داد بلکه در گسترش آن هر چه قوی‌تر ظاهر خواهد شد. این در حالی است که مازاد عرضه در بازارهای حمل‌ونقل دریایی کالا چنان رقابت سختی را موجب شده که مدیریت مزیت رقابتی شرکت‌ها جای خود را به مدیریت سهم از بازار داده و دیگر بحث رقابت مطرح نیست و کارزاری است که برای جان سالم به در بردن باید جانانه جنگید.

در این تنگنا، فراخی بازار مسافربری و چشم‌انداز روشن گردشگری دریایی افق امیدبخشی را پیش روی شرکت‌های فعال قرار می‌دهد که هر عقل سلیمی حکم به بهره‌مندی از این فرصت خواهد داد.