حمل و نقل دریایی ارزانترین شیوه حمل کالاست

امروزه تجارت با حمل‌ونقل عجين و اين دو عنصر درهم تنيده شده‌اند، کشتيراني را که يکي از شقوق حمل‌ونقل است بايد برترين واسط بين توليدکننده و مصرف‌کننده در نظر گرفت چرا که مي‌تواند با حجم بالاي جابه‌جايي در کمترين زمان ممکن و با مناسب‌ترين قيمت، مزايای گسترده‌تر ديگری را نيز به همراه داشته باشد و همواره گزينه نخست توليدکنندگان برای ارائه خدمات جهاني خود باشد. توليدکنندگان مي‌توانند حجم زيادي از بار را با استفاده از کشتي‌های اقيانوس‌پيما و با نازل‌ترين قيمت در مقايسه با کاميون و هواپيما به دست مصرف‌کننده برسانند و شاهد تأثير مستقيم اين روند بر اقتصاد در مقياس کوچک و نهايتاً در صنعت باشند. به طور کلي، در يک اقتصاد جهاني رو به رشد، الزام حمل‌ونقل کالا در کمترين زمان ممکن افزايش مي‌يابد و ساخت شناورهاي مگاسايز که ظرفيت جابه‌جايي بار را در هزاران کانتينر دارد، در اولويت قرار مي‌گيرد. اين پويايي، به اقتصاد و تجارت خارجي، صادرات انواع کالاهای بازرگاني و مواد خام سود مي‌رساند.

بدون کشتيراني، صادرات و واردات کالاها در گستره جهان امکان‌پذير نيست و دنيای مدرن عميقاً به آن نياز دارد. کشتيراني خون حيات برای اقتصاد جهاني است. بدون کشتيراني، تجارت بين‌قاره‌ای، حمل‌ونقل فله مواد خام و واردات و صادرات غذا و کالاهاي توليدي غيرممکن به نظر مي‌رسد. امروزه تجارت دريابرد در حال توسعه است و فوايد بسياري را براي مشتريان خود در اقصي نقاط جهان به همراه دارد و اين کار را از طريق هزينه‌هاي رقابتي حمل‌ونقل انجام مي‌دهد. به بياني ديگر، يکي از رابط‌هاي تجارت بين‌الملل در سطح گسترده کشتيراني است به گونه‌اي که بيش از 90 درصد از تجارت جهاني را در مقايسه با حمل‌ونقل ريلي، جاده‌اي يا هوايي به خود اختصاص مي‌دهد. کارشناسان بين‌المللي عرصه حمل‌ونقل معتقدند هزينه حمل کالا با کشتي در مقايسه با ديگر شقوق حمل‌ونقل ارزان‌تر است. همچنين، استفاده بهينه از کشتيراني براي پيشرفت اقتصادي کشورهاي در حال توسعه بسيار حائز اهميت است چرا که ارتباطي مستقيم با رشد تجارت خارجي کشورها، توليدات داخلي و ميزان مصرف دارد. به اين ترتيب اگر بخواهيم مزاياي کشتيراني را در قالب موارد موجز بيان کنيم، مي‌توانيم عوامل کليدي ذيل را از ديد کارشناسان مؤسسه تحقيقاتي Drewry در نظر بگيريم:

- کشتيراني ارزان‌تر است: صنعت کشتيراني بيشترين هزينه‌های رقابتي حمل‌ونقل را در خود به عنوان يکي از کارآمدترين راه‌هاي حمل کالا در مسيرهاي طولاني جاي داده است.

- کشتيراني ايدئال‌ترين راه براي انتقال حجم بالاي بار است: شناورها ساخته مي‌شوند تا حجم بالايي از بار و مواد خام را در مقايسه با ظرفيت هواپيما يا کاميون حمل کنند. افزون بر آن، کشتيراني امکان جابه‌جايي مايعات، گاز و کالاهاي خطرناک را فراهم مي‌کند. به اين منظور، قوانين خاصي براي حفظ ايمني شناور، کارکنان و بار تدوين شده است.

- کشتيراني ايمن است: درصد فقدان بار که از طريق حوادث دريايي ممکن است به وقوع بپيوندد، طي دهه اخير کاهش قابل توجهي داشته است.

- کشتيراني دوستدار محيط‌زيست است: صنعت دريايي در مقايسه با حمل‌ونقل جاده‌ای خطرات کمتری براي محيط‌زيست دارد. صنعت کشتيراني فقط 12 درصد از آلودگي‌هاي جهان که ناشي از فعاليت‌های اقتصادي انسان است را به خود اختصاص مي‌دهد.

- کشتيراني تسهيل‌کننده تجارت جهان است: امروزه شناورها به لحاظ فني بسيار پيچيده هستند که با تکنولوژي‌هاي پيشرفته حدود 200 ميليون دلار براي ساخت هر يک از آنها هزينه مي‌شود. با اين حال به نظر مي‌رسد بسياری از جمعيت جهان آگاهي لازم و کافي را نسبت به نقش حياتي کشتيراني در زندگي روزمره خود ندارند. به بياني ديگر، کشتيراني در توسعه زندگي روزمره ما نقش توسعه‌دهنده دارد حتي اگر از اهميت آن بي‌اطلاع باشيم.

رشد قابل توجه در توليد ناخالص داخلي در بسياری از کشورها طي دو دهه گذشته به 73 درصد رسيده است و تجارت دريابرد در جهان طي مدت‌زمان مذکور رشد 112 درصدي را در کارنامه خود ثبت کرده است. طي چهار دهه گذشته در مجموع، تجارت دريابرد چهار برابر شده است. بر اساس آمارهاي منتشرشده از سوي کلارکسونز، حجم تجارت دريابرد در سال 2016 ميلادي به رقم 54 هزار و 913 هزار ميليارد تن مايل رسيد که اين رقم تا پايان سال 2018 ميلادی با چهار درصد رشد به 59 هزار و 278 ميليارد در ازای هر تن مايل رسید.

تجارت کالای جهان در سال 2016 ميلادي نتوانست سود قابل توجهي را از جابه‌جايي حجم بالاي بار کسب کند و فقط رشد 1.9 درصدي را در بخش صادرات و واردات در مقايسه با رشد ميانگين 1.7 درصدي سال 2015 ميلادي در کارنامه خود ثبت کرد.

به نظر مي‌رسد تغيير تقاضاي جهاني به ايجاد تعادل در توليد ناخالص داخلي و راه‌هاي ارتباطي تجاري مربوط باشد. سرمايه‌گذاري طي سال‌هاي اخير کاهش يافته و در اين ميان روند کُند پيشرفت در آزادسازي تجارت تحت نظارت سازمان تجارت جهاني به ويژه در بخش حمل‌ونقل کشتيراني در مسير ترانس‌پاسفيک، بهبود اقتصاد را با چالش روبه‌رو ساخته است. بازده اقتصادي در اقتصادهاي توسعه يافته در سال 2016 نسبت به سال 2015 ميلادي افت داشت. در اقتصادهاي رو به توسعه رشد توليد ناخالص داخلي حدود 3.6 درصد کاهش يافت. در اين ميان، فعاليت محدود کشورهاي صادرکننده نفت آمريکا، آمريکاي لاتين و کارائيب، آسياي غربي و اقتصادهاي تغييريافته در کنار رکود اقتصادي برزيل و فدراسيون روسيه توانستند رشد از دست رفته را به اقتصادهاي در حال توسعه بازگردانند.

از سوي ديگر و هم‌زمان با توسعه در اقتصاد جهان، ميزان تقاضا براي خدمات کشتيراني در سال 2016 ميلادي ارتقا يافت. تجارت دريابرد جهان در سال 2016 ميلادي 2.6 درصد رشد داشت که در مقايسه با 1.8 درصد سال 2015 ميلادي خبر از افزايش قابل توجه آن مي‌دهد. حجم کلي تجارت دريابرد به 10.3 ميليارد تن کالا رسيد.

در سال 2016 ميلادي بيشترين حجم تجارت را بار خشک به خود اختصاص داده و پس از آن فله تر در مجموع و نفت و گاز در رده دوم و سوم قرار گرفتند. تجارت فله خشک دريابرد در سال 2016 در مجموع به 7.23 ميليارد تن رسيد که افزايش دو درصدي در مقايسه با سال گذشته را نشان مي‌دهد.  اين در حالي است که در سال 2015 ميلادي، بيشترين حجم تجارت به فله‌هاي اصلي اختصاص يافته بود.

در حال حاضر ائتلاف‌هاي کشتيراني دنيا به ارزش 500 ميليارد دلار در جريان است. تعداد شناورهاي اقيانوس‌پيماي جهان اکنون به 93 هزار فروند به ارزش 9 تريليون و 300 ميليارد دلار رسیده  و فعاليت آنها در آب‌هاي بين‌المللي موجب سودآوري بالايي برابر با 436 ميليارد و 600 ميليون دلار براي اين صنعت شده است.

همان‌طور که گفته شد کشتيراني تأثيرات شگرفي بر اقتصادهاي جهان مي‌گذارد که مي‌توان آن را در دو دسته مستقيم و غيرمستقيم طبقه‌بندي کرد.

تأثير مستقيم اقتصاد بر کشتيراني:

خدمات حمل‌ونقل، خدمات مسافر، خدمات لايروبي و يدک‌کشي، فعاليت‌هاي فراساحلي و اجاره و چارتر.

تأثير غيرمستقيم اقتصاد بر کشتيراني: ساخت شناور، تعميرات شناور، خدمات بندري، بيمه، خدمات قانوني و مالي کشتيراني.

همانند ديگر بخش‌هاي صنعت، کشتيراني نيز مستعد فراز و نشيب اقتصادي است. در واقع، کشتيراني به ذات، خدمتکار اقتصاد است و پس از آنکه بحران اقتصادي در سال 2008 ميلادي گريبان دنيا را گرفت، کاهش ناگهاني تقاضا اتفاق خوشايندي براي صنعت کشتيراني نبود.

در حال حاضر چشم‌انداز بلندمدت برای صنعت کشتيراني مثبت باقي مانده است. جمعيت جهان رو به افزايش است و اقتصادهاي نوظهور الزامات خود را براي کالاها و مواد خامي که کشتيراني آنها را به طور ايمن و کارآمد منتقل مي‌کند، توسعه مي‌دهند. حجم تجارت دريابرد جهان، به تدريج روندي صعودي را در پيش گرفته است. در بلندمدت، اين واقعيت که کشتيراني کارآمدترين سوخت را دارد و دوستدار محيط‌زيست است، به طور قطع سهم بزرگ‌تري از تجارت دريابرد جهان را از آن خود مي‌کند.

منابع: www.ics-shipping.org

www.drewry.co.uk

www.imf.org