ریسک های ادغام بازار کانتینری جهان از نگاه سازمان ملل

به گزارش گروه بین الملل مانا و بر اساس اطلاعات آنکتاد (کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل) یکپارچگی صورت گرفته در بازار کانتینری در سال‌های اخیر دو داستان مجزا دارد. برای مالکان کشتی و صاحبان کالا، این توسعه مثبت است، در حالی که این مسئله برای ترمینال‌ها و بنادر می‌تواند بار منفی داشته باشد.
در طول دو سال گذشته، در حالی‌که برخی از بزرگترین شرکت‌های کانتینری مالکیت شرکت‌های کوچک‌تر را از آن خود کرده‌اند، موج ادغام‌ها بازار کانتینری را زیر و رو کرده است. اخیراً شرکت چینی کاسکو کسب تملک OOCL را نهایی کرد و پیش از کریسمس سال گذشته مرسک لاین نیز هامبورگ سود را به طور کامل خرید. علاوه بر این شرکت‌های کانتینری به‌طور گسترده اتحادهایی را ایجاد کرده‌اند که اکنون در قالب سه اتحاد بزرگ به چشم می‌خورد: 2M (اتحادی بین MSC و مرسک لاین)، Ocean Alliance و THE Alliance.
اگرچه این توسعه برای شرکت‌های کشتیرانی مثبت است، آنکتاد خبر از ریسک سلطه بر بازار توسط تعداد محدودی از فعالین بزرگ این صنعت می‌دهد. در خلاصه‌ای از گزارش این سازمان آمده است:
با توجه به اینکه به نظر می‌رسد روند یکپارچگی بخش کانتینری کشتیرانی ادامه یابد، این نگرانی وجود دارد که بازارها متمرکزتر شوند و در نتیجه رقابت کاهش یابد، عرضه محدود شود، از قدرت بازار سوء استفاده شود و قیمت‌ها و نرخ‌ها افزایش یابد.
به‌طور خلاصه، آنکتاد شرایط کنونی بازار کانتینری را بازاری با «رقابت محدود» توصیف می‌کند که در آن بازیگران محدودی سلطه بازار را تحت کنترل گرفته‌اند.
ریسک بالای ترمینال‌ها
آنکتاد به‌طور خاص نگران نقشی است که بنادر در این بین ایفا می‌کنند. بر اساس اعلام این سازمان، ادغام‌ها و اتحادهای عظیم به خطوط کانتینری درگیر قدرت چانه‌زنی و تأثیرگذاری بیشتری می‌دهد. این امر به معنای از دست رفتن سهم از بازار برخی بنادر و در عین حال افزایش سهم ترمینال‌های بنادر است.
با اشاره به بندر کلانگ (Port Klang) در مالزی که نمونه‌ای از بندری است که تحت تأثیر منفی یکپارچگی صنعت کانتینری قرار گرفته است، آنکتاد در گزارش خود آورده است: برای اعضای اتحادی که از کشتی‌های بزرگتر استفاده می‌کنند، ظرفیت بیشتری از بندر و عملیات بندری گسترده‌تر را نیازمندیم.
در سال 2017، بندر کلانگ بار کمتری را نسبت به سال‌های پیش از آن جابه جا کرد چرا که مراجعه شرکت‌های عضو اتحادها به این بندر کاهش یافته بود. برای بنادر ثانویه‌ای که نسبتاً حجم کمتری را پوشش می‌دهند و قدرت چانه‌زنی کمتری دارند، این شرایط وخیم‌تر است.
کسب تملک ترمینال‌ها موجب نگرانی است!
نگرانی دیگر ناشی از یکپارچگی عمودی بین خطوط کانتینری، بنادر و ترمینال‌هاست که در آن شرکت‌های کانتینری در بنادر و ترمینال‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. فعالینی چون کاسکو سال‌هاست که در بنادر اروپایی سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
آنکتاد با پیش‌بینی این‌که روند یکپارچگی عمودی ادامه خواهد یافت، در گزارش خود نوشت: این امر به پیچیدگی ارتباط بین خطوط کانتینری و بنادر خواهد افزود و می‌تواند پیامدهایی در خصوص اولویت تخصیص بار به ترمینال‌ها داشته باشد.
با توجه به این موضوع آنکتاد از مقامات مسئول که در این بازار رقابت دارند خواست تا برای رفع این نگرانی درگیر شوند. مقامات باید به‌طور منظم تمرکز بازار کانتینر را رصد کنند و مراقب ریسک سوء استفاده شرکت‌های کانتینری بزرگ از قدرت خود در بازار باشند.
این سازمان بر این‌ باور است که مسئولین باید بر روند بکارگیری بنادر همچون شکل‌گیری اتحادهای کانتینری نظارت تنگاتنگ داشته باشند و در گزارش خود نوشته است: قانون‌گذاران و مسئولین حمل‌ونقل دریایی باید اثر یکپارچگی و تمرکز بازار و گسترش اتحادها را مورد بررسی و تحلیل قرار دهند.
مزایایی برای صاحبان کالا
آنکتاد اذعان می‌کند، ایجاد تمرکز و یکپارچگی در بازار آثار مثبتی هم دارد که به‌طور ویژه به کار شرکت‌های کشتیرانی می‌آید. با یکپارچه شدن و ملحق شدن به اتحادها، خطوط کانتینری می‌توانند نرخ‌های کرایه حمل، درآمدها و بازگشت سرمایه خود را بهبود دهند.
آنکتاد بر این باور است، ادغام و ترکیب برای فورواردرها نیز سودآور است. اثرات مثبت یکپارچگی می‌تواند مواردی چون ثبات بیشتر نرخ‌های کرایه حمل، سرویس‌های مؤثرتر و گسترده‌تر شرکت‌ها و همچنین نرخ‌ها و کرایه حمل‌های پایین‌تر باشد که همه این‌ها به شرط آن است که صرفه جویی ناشی از یکپارچگی به صاحبان کالا منتقل شود.
اگر چه به صاحبان کالا در خصوص اتحادهای کانتینری هشدار داده می‌شود، دو مورد از بزرگترین سازمان‌های صاحبان کالا، انجمن صاحبان کالای اروپایی (European Shippers Council) و انجمن جهانی صحبان کالا (Global Shippers’ Forum) که مجموعه‌ای از صادرکنندگان و واردکنندگان را در سطح جهان دارند، پیش‌تر خواستار لغو هرگونه معافیت از قوانین رقابت اعمال شده برای شرکت‌های کشتیرانی و همچنین نظارت مؤثر بر اتحادهای کانتینری شدند.
صاحبان کالا نگرانند که ادغام چند اتحاد و ورود کشتی‌های فوق‌ بزرگ شرکت‌های کانتینری به بازار، حق انتخاب آن‌ها را کاهش دهد و سطح خدمات کانتینری افت کند. این امر ناشی از آن است که شرکت‌های حمل‌ونقل کانتینری تحت لوای اتحادها نمی‌توانند با یکدیگر در زمینه سرعت حمل، ظرفیت توافق شده و مراجعه به بنادر رقابت کنند.