اشتیاقی برای جذب ترافیک بیشتر در بنادر وجود ندارد

بخش عمده ای از بنادر اصلی کشور محدود به واردات و صادرات کالاهایی شده اند که نیاز جامعه روز کشور است. این به تنهایی جایگاه و شانی بین المللی برای حمل و نقل دریایی ایران ایجاد نمی کند. بلکه این جذب ترافیک بیشتر و تقویت پتانسیل ترانزیتی ایران است که می تواند جایگاه رفیعی در سطح منطقه برای ایران ایجاد کند.
علیرضا چشم جهان عضو هیئت مدیره انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته در گفتگو با مانا معتقد است کمتر مدیر و مقام دولتی به دنبال ارتقاء سطح بین المللی جایگاه بندری ایران است و اغلب به وضعیت موجود تن داده اند.ادامه این گفتگو را می خوانید:

* ارزیابی شما از عملکرد بنادر کشور طی دو سال اخیر چیست؟
ـ درطول این سال ها سرمایه گذاری های زیادی برای توسعه بنادر تجاری انجام شده و البته بنادر کوچک هم مورد توجه بودند اما هزینه های سنگینی که برای ایجاد بنادر کوچک صورت گرفت باعث شد توان کار برای انجام توسعه های بزرگتر در بنادر تجاری یک مقدار تضعیف شود اما در کل با وجود پیشرفت هایی که از لحاظ ظرفیت جایگاه در بنادر کشورمان داشتیم می توانیم بگوییم به دلیل فقدان رویکرد حضور موثر در عرصه رقابت های بین المللی بنادر ، ما همواره تحت تاثیر جریان ورود کالاهایی بودیم که برحسب نیاز کشور وارد شده است یعنی می توان گفت که بنادر ما نقشی را ایفا نکردند که کالا را جذب کنند. در واقع کالا به سمت آن ها آمده و این نقطه ای است که همواره مورد تاکید است. باتوجه به اینکه ظرفیت بنادر تجاری در حال افزایش است باید بتوان کاری کرد که به ازای افزایش این ظرفیت، تقاضا را از بیرون از کشور به سمت بنادر ایران بیاورد. من آن شوق و تلاش را برای اینکه بتوانیم شاًن بین المللی در مجموعه های کاری داشته باشیم ندیدم.

* علت آن چیست و چرا سازمان بنادر به عنوان متولی بندر و دریا بخش خصوصی را بیرون از گود نگه می دارد؟
ـ طبق فرمایش مقام معظم رهبری که فرمودند: دست از درآمدهای آسان بردارید و سراغ درآمدهایی بروید که نیاز به تلاش دارد و این کشور می تواند کسب کند. الان در اکثر دوایر آن تلاش و رغبت دیده نمی شود چون یک سری درآمدها وجود دارد که تکیه گاه خوبی برای ارگان ها و همچنین سازمان شده کسی به دنبال بازار جدید نیست و اگر هم کسی به دنبال بازار جدید برود مورد سرزنش قرار می گیرد و متهم می شود به اینکه منافع کشور را دارند از بین می برند. در حال حاضر بخش خصوصی هم به نوعی از رویکرد بخش دولتی دارد تبعیت می کند، وقتی خود بخش دولتی محرکی را ایجاد نمی کند و به دنبال همین اتفاقات جاری هست بخش خصوصی بیشتر از این نمی تواند تلاش کند .

* تا چه زمانی این وضعیت ادامه دارد بخصوص که تحریم ها هم دارد برداشته می شود و افق ، یک رونقی را نشان می دهد این رونق از بنادر هم شروع می شود، تحت این شرایط و با این نوع مدیریت ما به کجا می رسیم؟
ـ رویکرد کلی در بنادر ما بنادری است که تابع بازار داخلی هستند اگر GDP افزایش یابد، رشد اقتصادی بالا برود؛ واردات و صادرات افزایش پیدا کند، حجم بنادر ما بالا می رود یا اگر کاهش یابد حجم بنادر ما افت می کند. اما کسی رغبتی جهت جذب بازارهای جدید ندارد به دلیل اینکه یک درآمد تضمین شده به واسطه همین ها وجود دارد. من به شخصه در مسئولین محترم ندیدم که تلاشی بکنند که سهم قوی و محکمی را از ترافیک بین المللی به دست بیاورند. آینده این می شود که رقبای ایران به تدریج جایگاه خودشان را پیدا می کنند اما ما دائم سهم خودمان را از دست می دهیم و همین تعداد ناچیز و محدودی هم که هست از بین می رود. مقام معظم رهبری تاکید داشتند بر ترانزیت و حمل و نقل و آن را بعنوان عامل موثری برای ترقی کشور حایز اهمیت می دانستند درحالی که همین الان مسئولین گمرک ریشه قاچاق را ترانزیت می دانند. اگر ما ضعف در نظام کنترلی خود داریم چرا ترانزیت کننده را متهم بدانیم این دوگانگی رویکرد باعث می شود که همه آدم ها دنبال رکود باشند و از یک مقدار محدود درآمد کافی کسب کنند و این در درازمدت نمی تواند ادامه پیدا کند و ما را از عرصه رقابت های بین المللی کنار می گذارد.

* از کلام شما چنین استنباط می کنم که طی دوسال گذشته اتفاق ویژه ای در بنادر ما نیفتاده و شاهد رکود بودیم؟
ـ تلاش خاصی نشده است. تا یک مدت که تحریم وجود داشت هر پیشنهادی را رد می کردند چون معتقد بودند که تحریم وجود دارد و نمی شود. اکنون هم تحریم کنار رفته است. باز مسئولین به همان ترافیک جاری رضایت دارند. وقتی ما این همه داریم سرمایه گذاری می کنیم، باید تفکر ما هم بین المللی بشود و باید به تناسب این سهمی که نصیب کشورمان می شود را کسب کنیم اما من تلاشی برای کسب آن نمی بینم.

* بعضی از کارشناسان معتقدند سازمان بنادر مشکل ساختاری دارد به نظر شما چقدر این حرف درست است و راهکار نجات از این وضعیت چیست؟
ـ استنباط من این است که باید رویکرد سازمانی عوض بشود. ساختار سازمانی شاید خیلی کمک نکند.

* یعنی شما معتقدید با همین ساختار اگر رویکردها تغییر کند باز ما می توانیم پیشرفت کنیم.
ـ بله، قطعا همینطور است به دلیل اینکه این ساختار تابع این طرز فکر است اگر این طرز فکر اصلاح شود و ما به این نتیجه برسیم که این بنادر با این همه توسعه ای که پیدا کردند فقط برای واردات و صادرات ایجاد نشدند، برای این منظور فراهم شدند که ما را در یک جایگاه ممتاز بین المللی قرار بدهند و این جایگاه فرصت های بزرگی برای کشورمان بوجود خواهد آورد.