درحال حاضر اکثرفازهای پارس جنوبی تکمیل شده اند و در یکی دو سال آینده عملیات بازرسی و تعمیرات رو آبی و زیر آبی سازه های فراساحلی فازهای 1 تا 24 پارس جنوبی از اولویتهای اصلی شرکت نفت و گاز پارس و صنعت فراساحل کشورمان خواهد شد. از سوی دیگر، کشورمان در شرایط برچیده شدن تحریمها قرار دارد و امید است پولهای بلوکه شده در بانکهای خارجی و همچنین سرمایه شرکتهای اپراتوری بزرگ دنیا به صنعت نفت و گاز کشورمان تزریق گردد و شاهد توسعه روزافزون میادین نفتی و گازی در آینده نزدیک باشیم.
خوشبختانه در طول سالیان گذشته کشورمان صاحب چندین شناور بزرگ نصاب و لوله گذار شد به طوریکه بیش از ده سال است هیچ شناور نصاب و لوله گذار خارجی به آبهای کشورمان وارد نشده است.
شناورهای بزرگ تحت مالکیت شرکتهای ایرانی پیمانکاری نفت و گاز که شامل Abouzar 1200-HL-5000- Oceanic 5000-CMaster-PLB132-SADAF3000-SEAPAD-Abouzar 81-Abouzar 110-FLB-132 هستند همگی از توانایی های بالایی در منطقه خلیج فارس،دریایی سیاه، دریای عربی( هند)و سایر آبهای با شرایط آب و هوایی مشابه خلیج فارس برخوردارند، اگر چه شناور OCEANI 5000 توانایی انجام پروژه در دریای شمال و خلیج مکزیک را دارا است.
ولی در کنار شناورهای نامبرده ،شناورهای پشتیبان زیادی مورد نیاز است به طوریکه در حال حاضر حدود 100 فروند شناور خدمات فراساحلی در میادین نفت و گاز ایران در خلیج فارس مشغول به فعالیت هستندکه اغلب این شناورها از شرکتهای خارجی اجاره میشود .
از آنجا که توسعه میادین مشترک در اولویت کار وزارت نفت قرار دارد و پیشبینی میشود در آینده نزدیک تعداد پروژه های کشور در حوزه فراساحل افزایش یابد؛ نیاز کشور به خدمات لجستیک دریایی و بویژه شناورهای فراساحلی نیز افزایش خواهد یافت.
شناورهای فراساحلی پشتیبانی موجود در ایران (به عنوان مثال AHTS) اغلب فرسوده اند و عملکرد خوبی ندارند. این شناورها اغلب اوقات خارج از سرویس بوده ومؤسسات رده بندی، کلاس آنهـاراتمدید نمی کنند. این در شرایطی است که در پروژه هـای نفت و گـاز، زمان نقش بسیار مهمی را ایفا می کنند.
مثال دیگر، بارج های حمل کالا است. این بارج ها در صنعت فراساحل بسیار مهم و کاربردی هستند.ساخت بارج با ظرفیتی تا 5000 تن ساده است اما ساخت بارج هایی با ظرفیتهای بیش ازده هزار تن کمی مشکل و هزینه بر هستند. متأسفانه این بارجها که در صنعت فراساحل بسیار کاربردی و بااهمیت هستند در کشور ما با این حجم پروژه های فراساحلی کمتر از انگشتان یک دست نیستند. ساخت این بارجها در کارخانه های کشتی سازی ایران میتواند به توسعه صنایع کشتی سازی و فراساحل کشور کمک شایانی کند.
با ذکر دو مثال از شناورهای فراساحلی اذعان داریم که حتی در صورت باقی ماندن نیاز صنعت نفت کشور در سطح فعلی، می بایست از دو طریق ساخت شناورها در داخل و خرید از خارج نسبت به جایگزینی حدود 100 فروند شناور شاغل در پروژه های خلیج فارس و نیزتوسعه ناوگان اقدام کنیم که بخش خصوصی میتواند با سرمایه خود و همچنین اخذ تسهیلات بانکی با بهره کم در این بخش راهگشا باشد. بنابراین ضروری است شرکتهای خصوصی با حمایتهای مستقیم دولت ، جهت خرید شناورهای جدید وارد عمل شوند.پر واضح است که قیمت شناورها و تجهیزات فراساحل بسیار زیاد است و باید خریداران به سهولت بتوانند با استفاده از تسهیلات صندوق توسعه ملی و بانکهای عامل تجهیزات یادشده را خریداری کنند.در برخی از کشورهای خارجی معادل قیمت شناورها بانک به خریدار تسهیلات پرداخت میکند و این روش سبب شده است خریداران برای خرید شناورهای مورد نیاز از کشورهای خارجی تمایل پیدا کنند.در این روش، صنایع دریایی با سرعت بیشتری توسعه مییابد و مطمئنا با حمایتهای منطقی دولت زمینه توسعه صنایع دریایی علی الخصوص افزایش شناورهای فراساحلی در کشور بیش از پیش فراهم خواهد شد.
شناورهای مورد نیاز صنعت عبارتند از:AHT-AHTS-Barges-DIVING SUPPORT VESSEL(DP2DSV)-CREW BOAT-WELL STIMULATION VESSEL-SUPPLY BOAT-CONSTRUCTION SUPPORT VESSEL-SAFETY STANDBY VESSEL-FIRE FIGHTING VESSEL-WELL INTERVENTION VESSEL-SURVEY VESSEL-OIL EXPLORATION and DRILLING VESSEL که با توجه به تعداد زیاد شناورهـای مورد نیاز این صنعت، به روز بودن و کم بودن سن آنها بسیار ضروری است که امید است با توجه به نیاز مبرم کشور به شناورهای ذکر شده بالا، تصمیمات صحیحی در این خصوص اتخاذ شد تا ضمن توسعه ناوگان فراساحلی کشور ،از خروج سرمایه از کشور جلوگیری شود و در گام بعدی بتوانیم در پروژه های خارجی نیز نقش پر رنگی را ایفا کنیم.
مسعود یوردخانی
کارشناس صنعت فراساحل