پیشرفت جهانی در دیجیتالی‌سازی تجارت با وجود بحران‌ها

به گزارش گروه بین‌الملل مانا، بر اساس ششمین نظرسنجی جهانی سازمان ملل درباره تجارت دیجیتال و پایدار که در میان ۱۶۰ اقتصاد جهان انجام شده، میانگین جهانی اجرای اقدامات تسهیل تجارت به ۷۲ درصد رسیده است؛ رقمی که نسبت به ۶۸/۶ درصد در سال ۲۰۲۳ افزایش داشته است.
این گزارش نشان می‌دهد که تمامی مناطق جهان از سال گذشته تاکنون پیشرفت داشته‌اند، در حالی که اقتصادهای توسعه‌یافته با نرخ اجرای ۸۶ درصد همچنان در صدر قرار دارند. با این حال، میزان اجرای این اقدامات در اقتصادهای آسیب‌پذیرتر همچون کشورهای کمتر توسعه‌یافته، محصور در خشکی، و کشورهای جزیره‌ای کوچک در حال توسعه، همچنان پایین‌تر از میانگین جهانی است و بین ۵۶ تا ۶۸ درصد در نوسان است.
ربکا گرینسپن، دبیرکل آنکتاد (کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل) هشدار داده است:«اختلالات اخیر از جمله همه‌گیری کووید-۱۹، تنش‌های ژئوپلیتیکی و تجاری، و بحران‌های اقلیمی، آسیب‌پذیری‌های تجارت جهانی را آشکار کرده و زنجیره‌های تأمین را تحت فشار قرار داده‌اند؛ عواملی که منجر به افزایش هزینه‌ها و بی‌ثباتی در تجارت بین‌الملل شده‌اند.»
او تأکید کرد:«در چنین شرایطی، تقویت کارآمدی، شفافیت و تاب‌آوری نظام تجارت جهانی، بر پایه قوانین چندجانبه، بیش از هر زمان دیگری ضروری است.»
این نظرسنجی، ۶۲ اقدام مختلف را بررسی کرده است؛ از جمله مواردی که در توافق‌نامه تسهیل تجارت سازمان جهانی تجارت (WTO TFA) آمده، به همراه ابتکارات نوظهور منطقه‌ای و جهانی در زمینه تجارت بدون کاغذ، تجارت الکترونیکی فرامرزی و تسهیل تجارت سبز. همچنین اقداماتی برای مشارکت فراگیرتر گروه‌هایی مانند کسب‌وکارهای کوچک و زنان فعال در تجارت نیز در این مجموعه گنجانده شده‌اند.
در دو سال گذشته، بیشترین پیشرفت در حوزه تجارت بدون کاغذ فرامرزی گزارش شده و اجرای الزامات توافق‌نامه تسهیل تجارت نیز همچنان در سطح بالایی قرار دارد. بهبود در چارچوب‌های قانونی مربوط به معاملات الکترونیکی و احراز هویت دیجیتال نیز گویای تعهد فزاینده کشورها به مدرن‌سازی تجارت است.
از جمله ابتکارات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مؤثر در این مسیر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
توافق‌نامه چارچوبی برای تسهیل تجارت بدون کاغذ در آسیا و اقیانوسیه،
منطقه آزاد تجاری قاره آفریقا،
و فرآیند یکپارچه‌سازی اقتصادی آمریکای مرکزی.
این ابتکارات می‌توانند با فراهم آوردن بسترهای بین‌دولتی فراگیر و ظرفیت‌ساز، به کشورها در گذار از تجارت سنتی به تجارت بدون کاغذ کمک کنند.
این مجموعه نظرسنجی‌ها که به‌صورت دوسالانه انجام می‌شود، تلاشی مشترک از سوی پنج کمیسیون منطقه‌ای اقتصادی سازمان ملل و آنکتاد است؛ با هدف شناسایی شکاف‌ها و اولویت‌ها در تسهیل تجارت، حمایت از تحقیقات آینده، و ارائه پاسخ‌های سیاست‌گذاری مؤثر.
آنکتاد همچنین با ارائه حمایت فنی و ظرفیت‌سازی، از جمله از طریق برنامه ASYCUDA برای دیجیتالی‌سازی گمرکات، نقش کلیدی در ارتقای زیرساخت‌های تجاری ایفا می‌کند. این نهاد با انجام تحقیقات مبتنی بر شواهد و کمک به ایجاد اجماع جهانی، بر موضوعات حیاتی از جمله تسهیل تجارت و تاب‌آوری زنجیره‌های تأمین متمرکز است.