توسعه دریا محور بدون ورود به تعاملات بین‌المللی راه به جایی نمی‌برد

مجتبی بهاروند کارشناس حمل‌و‌نقل و لجستیک در گفت‌و‌گو با مانا بیان کرد: کشور ایران با توجه به داشتن دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب، موقعیت خاص و ویژه‌ای دارد.

وی افزود: دسترسی ما به آب‌های آزاد موقعیت خاصی را برای کشور فراهم کرده است و ما شرط اولیه توسعه دریا محور را داریم. شرط ثانویه برای توسعه دریا محور این است که ناوگان مناسب داشته باشیم؛ که خوشبختانه اکنون کشتیرانی جمهوری اسلامی در منطقه حرف اول را می‌زند.

بهاروند گفت: موضوع دیگر دسترسی به خطوط بین‌المللی است. کشور‌های دیگر از طریق خطوط بین‌المللی باید به کشور ما دسترسی داشته باشند. اگر یک برنامه جامع داشته باشیم که سال‌ها روی آن کار کنیم، حمل‌و‌نقل دریایی هم به لحاظ تعداد و هم حجم و وزن رشد پیدا می‌کند.

وی افزود: حمل‌و‌نقل دریایی مناسب‌ترین و ارزان‌ترین شیوه حمل‌و‌نقل در دنیا است. بماند که ما دسترسی مناسبی به دریا و صنایع دریایی مرتبط با حمل‌و‌نقل و لجستیک دریایی داریم و این یک مزیت برای کشور است. اما استفاده از این ظرفیت‌ها شرایط و قواعدی دارد.

این کارشناس حمل و نقل و لجستیک ادامه داد: باید برای تحقق اهداف، برنامه داشته باشیم. متولیانی داشته باشیم که به این مسئله اعتقاد داشته باشند و به دور از شعار و شعارزدگی رفتار کنند. در ایران یک دولتی می‌آید، یک مسائلی را مطرح می‌کند و می‌رود، سپس آن برنامه‌ها به دست فراموشی سپرده می‌شود.

وی تاکید کرد: ما باید یک برنامه بلند مدت داشته باشیم که این برنامه با تغییر دولت‌ها قطع نشود.

اهمیت مناسبات بین‌المللی

بهاروند بحث مناسبات بین‌المللی را بسیار مهم توصیف کرد و افزود: عدم وجود ارتباطات بین‌المللی باعث شده است که ما از بسیاری از کشور‌هایی که از ایران فاصله داشتند، عقب بیفتیم. واقعیت این است که اگر ما کاری نکنیم که خطوط کشتیرانی بزرگ به ایران بیایند و با ما مراوده داشته باشند، هر قدر که شروط دیگر را داشته باشیم، موفق نمی‌شویم. شرط‌های قبلی که توضیح دادم، شروط لازم هستند، اما کافی نیستند.

وی افزود: مهمترین مسئله ما مسئله ارتباطات بین‌المللی است. سال‌ها به خاطر سیاست‌هایی که داشتیم و تحریم‌های مختلفی که تجربه کردیم، این ارتباطات کاهش یافته است.

این کارشناس حمل‌و‌نقل و لجستیک گفت: حمل‌و‌نقل دریایی ما خیلی گران است. به خاطر تحریم‌ها و به خاطر اینکه شرایط بنادر ما رقابتی نیست و خطوط دیگر کشور‌ها به آن مراجعه نمی‌کنند، توسعه نیافته‌ایم. هر صنعت و برنامه‌ای اگر وارد رقابت نشود، قطعاً توسعه نمی‌یابد.

وی تأکید کرد: ما هم اگر یکبار برای همیشه تکلیفمان را با دنیا و روابط بین‌المللی تعیین کردیم و وارد این بازار‌ها شدیم، قطعاً با توجه به موقعیت‌هایی که داریم، تجربه‌ای که داریم و ناوگانی که فعال است، می‌توانیم حرفی برای گفتن داشته باشیم و در آینده رو به پیشرفت برویم.

بهاروند افزود: ولی اگر همین روند را ادامه دهیم، نه تنها پیشرفت نمی‌کنیم بلکه روز به روز از وضعیتی فعلی هم عقب‌تر می‌رویم. صرف اینکه بگوییم می‌خواهیم حمل‌و‌نقل دریا محور را توسعه بدهیم، به نتیجه نمی‌رسیم.

وی وجود بوروکراسی در بنادر ایران را نیز یکی دیگر از مشکلات موجود پیش راه توسعه دریا محور دانست.

این کارشناس حمل و نقل و لجستیک گفت: بعد از انقلاب بد جور به سمت تمرکزگرایی و همه چیز را دولتی کردن رفتیم. به این ترتیب انگیزه رقابت کاهش یافت. بوروکراسی در صنعت حمل‌و‌نقل ما هم وارد شد.

وی اضافه کرد: نیاز داریم که قوانین حوزه کشتیرانی به روز شود. صنعت دریایی در کشور امارات اصلاً بوروکراسی‌های موجود در ایران را ندارد. اگر قوانین هم اصلاح شود، با همراهی قواعد بین‌المللی می‌توانیم به سمت توسعه حمل‌و‌نقل دریایی برویم. ولی اگر این کار‌ها را نکنیم، فقط شعار می‌دهیم و ممکن است مباحثی مطرح شود، اما به هدف اصلی یعنی توسعه دریا محور دست پیدا نکنیم.

سهم ۸ درصدی حمل‌و‌نقل از تولید ناخالص ملی

به گفته بهاروند اکنون حمل‌و‌نقل در همه شقوق حدود هشت درصد از تولید ناخالص ملی سهم دارد. اما اگر به سمتی برویم که موانع مثل تحریم و مسایل بین‌الملل را رفع کنیم، به نحوی که بتوان به کشور‌های مختلف سرویس دهی شود و حمل و نقل گسترش یابد، سهم ما از هشت درصد به ۱۰ درصد افزایش می‌یابد.

وی ادامه داد: یک زمانی می‌گفتند که می‌توانیم سهم حمل‌و‌نقل را به ۲۰ درصد از تولید ناخالص داخلی برسانیم. هر کاری یک قواعد، اصول و فاکتور‌هایی دارد که باید با هم همراه باشند. هرچه شرایط داخل را درست کنیم؛ تا خطوط بزرگ بین‌المللی به ایران نیایند و کشتی‌های ما آزادانه به بنادر دنیا نروند، در توسعه بنادر پیشرفت نمی‎‌کنیم.

این کارشناس حمل‌و‌نقل و لجستیک گفت: به خاطر شرایط تحریمی، تردد در بنادر ایران گران تمام می‌شود. به این ترتیب روز به روز سهم ما از کیک تجارت بین‌الملل کمتر می‌شود. تا ما وارد اقتصاد بین‌الملل نشویم، نمی‌توانیم برنامه‌هایمان را محقق کنیم.

وی تاکید کرد: یکی از بحث‌های حمل‌و‌نقل دریامحور سرمایه‌گذاری در بنادر و تجهیزات بندری است. ما این عامل را نداریم، بنابراین در این حوزه هم دچار مشکل هستیم. جاده‌ای که اکنون پیش رو داریم، بسیار سنگلاخ است.