گام بلند برای تحول در آموزش دریانوردی

مؤسسه آموزشی گروه کشتیرانی تاکنون چه تعداد دریانورد تربیت کرده است؟

در طول این ۳۵ سالی که مؤسسه آموزشی در حوزه‌های آموزش فعال بوده ۴۱ دوره آموزشی برگزار شده و بالغ بر ۳ هزار افسر دریانورد از آن فارغ‌التحصیل شده‌اند. تعداد زیادی از این افسران در شرکت‌هایی غیر از گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در حال خدمت هستند و تعدادی نیز در خارج از کشور فعالیت می‌کنند و برخی از آن‌ها از جمله برجسته‌ترین افراد در صنعت کشتیرانی جهان محسوب می‌شوند. برای ما این جای شکر دارد که چنین فضایی در کشور ایجاد شده و آموزش دشوار و تخصصی دریانوردی بومی‌سازی شده و به سطحی چنین قابل‌توجه رسیده است. مؤسسه آموزشی گروه کشتیرانی عضو سازمان IAMU که به عبارتی انجمن دانشگاهی دریانوردی بین‌المللی است که ۷۱ عضو در سراسر جهان دارد. نکته این است که مؤسسه ما تنها مؤسسه آموزشی دریانوردی است که عضویت این انجمن بین‌المللی را کسب کرده چرا‌که مابقی اعضاء همگی در دانشگاه هستند و در آن مقیاس فعالیت می‌کنند. چند سالی هم است که موفق شدیم عضویت طلایی این انجمن را به دست بیاوریم. طبق برآورد دستگاه‌های مربوطه نیز در میان ۶۰ مؤسسه آموزش دریانوردی در کشور رتبه نخست را در اختیار داریم.

الان چه تعداد دانشجو دارید؟

 ۳۵۰ نفر دانشجو داریم که ۱۲۰ نفر در حال گذراندن دوره‌های مقدماتی در دانشگاه امام خمینی (ره) نوشهر هستند و ۲۳۰ نفر دیگر نیز در شعبه بندر بوشهر مؤسسه آموزش می‌بینند. تعداد دیگری نیز منتظر الحاق به کشتی‌ها برای گذراندن دوره‌های عملی و کارآموزی هستند و عده‌ای نیز هم‌اکنون روی شناور‌های گروه کشتیرانی حضور دارند و دوره کارآموزی خود را می‌گذارنند. این تعداد دانشجو طی دوران فعالیت مؤسسه آموزشی کشتیرانی بی‌سابقه بوده است. علت این امر را نیز باید توجه ویژه مهندس مدرس‌خیابانی مدیریت ارشد گروه کشتیرانی دانست. ایشان همواره بر امر آموزش اهتمام و تأکید مستمر دارند و در این خصوص بسیار به مؤسسه یاری رسانده‌اند. این رویکرد آینده گروه کشتیرانی را تضمین می‌کند. می‌دانید که امروز در صنعت کشتیرانی جهان بحث کمبود افسران دریانورد طی سال‌های آینده بحث روز است و گروه کشتیرانی نیز برای عبور از این بحران احتمالی برنامه‌هایی را به اجرا درآورده است که موفقیت آن را می‌توان در ایرانی شدن تمام نیروی دریانورد فعال در همه رده‌ها دانست. در سال ۹۸، ۶۰۰ نفر دریانورد خارجی در گروه کشتیرانی فعالیت می‌کردند، اما امروز جز در برخی مواقع و بر حسب ضرورت، هیچ نیروی خارجی‌ای در گروه کشتیرانی فعال نیست. باید یادآور شوم که یکی از علل موفقیت گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در بی اثر ساختن تحریم‌ها تکیه بر نیروی ایرانی بوده است که خوشبختانه با جذب جوانان مستعد در مؤسسه آموزشی گروه کشتیرانی این روند با قدرت ادامه خواهد داشت. موضوع قابل‌توجه در خصوص دریانوردانی که در این مؤسسه آموزش می‌بینند این است که در بستر فرهنگ سازمانی گروه کشتیرانی قرار می‌گیرند، یعنی فردی که تازه روی کشتی می‌رود پیش از آن به مدت ۴ سال در فضا و فرهنگ گروه کشتیرانی پرورش یافته است. آینده گروه کشتیرانی را همین نیرو‌های انسانی می‌سازند.

ارزیابی خودِ شما از کیفیت آموزش دریانوردی در کشور چیست؟

کیفیت آموزش دریانوردی در ایران بسیار بالا است، اما جای کار نیز دارد. باید تلاش کنیم چه با اعزام اساتید به مؤسسات مطرح بین‌المللی و یا به‌روز نگهداشتن دانش آنان، چه با جذب اساتید مجرب، سطح آموزش را بالا نگهداریم، چون همواره سطح بهتری از کیفیت وجود دارد. ولی همان‌طور که پیش از این گفته شد مؤسسه آموزشی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران رتبه نخست کشور را در اختیار دارد. در آموزش دریایی دو بُعد اصلی داریم که یکی اساتید کارآزموده و مجرب هستند و بُعد دوم بحث تجهیزات آموزشی مناسب است، خوشبختانه مؤسسه آموزشی گروه کشتیرانی در هر دو بُعد در وضعیت مناسبی قرار دارد. این مؤسسه امروز یکی از مجهزترین مراکز آموزشی خاورمیانه است و می‌توانیم به خودمان ببالیم که چنین مرکز آموزشی مجهزی را در اختیار داریم. در حال‌حاضر هم به جز دانشجویان گروه کشتیرانی، دانشجویان شرکت‌های دیگر نیز در این مؤسسه در حال آموزش هستند که این روند کماکان ادامه دارد.

دانشجویان مؤسسه در چه رشته‌هایی در حال تحصیل هستند؟

در مؤسسه آموزشی سه رشته داریم، به آماری که گفته شد باید ۶۰ نفر دانشجوی پایه نیز اضافه کرد یعنی ۴۱۰ نفر دانشجو در مؤسسه در حال آموزش هستند. سه رشته‌ای که اشاره شد شامل رشته عرشه یا ناوبری است یا همان دریانوردی (کارشناسی دریانوردی)، رشته مکانیک یا موتور‌های دریایی و رشته الکترونیک که درحال حاضر از ۲۳۰ نفر دانشجویی که در بوشهر داریم ۱۱۵ نفر آن‌ها در رشته عرشه یا ناوبری و ۱۱۵ نفر در رشته موتور یا مکانیک در نوشهر مشغول هستند. به همین ترتیب ۶۰ نفر رشته عرشه هستند و ۶۰ نفر مکانیک. در شعبه تهران دو دوره آموزشی داریم که ۳۰ نفر در رشته الکترونیک جذب شده‌اند این‌ها لیسانس‌های برق هستند که با گذراندن یک دوره تطبیقی افسر برق می‌شوند. دوره مهندسی مکانیک داریم با لیسانس مکانیک که آن‌ها هم دوره تطبیقی را می‌گذرانند و سپس به کشتی ملحق می‌شوند.

طی هفته‌های اخیر اتفاق بزرگی در مؤسسه آموزشی گروه کشتیرانی رخ داده و مجموعه‌ای از دستگاه‌های شبیه‌ساز  خریداری و نصب شده که در کشور بی‌نظیر و در خاورمیانه نیز دارای رتبه است. این مجموعه دستگاه‌ها چه تحولی را در بخش آموزش دریانوردی کشور ایجاد می‌کند؟

شبیه‌ساز‌ها سال‌ها است که در بخش آموزش صنعت کشتیرانی جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند. گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نیز در سال ۸۲ یک مجموعه شبیه‌ساز را خریداری کرده بود که بیشتر حالت دسکتاپی داشت. اما طی دو دهه اخیر و با پیشرفت صنعت IT دستگاه‌های قدیمی دیگر کارایی لازم را نداشتند و دچار مشکلاتی برای به‌روزرسانی نیز بودند. البته بحث به‌روزرسانی شبیه‌ساز‌ها از سال ۸۹ مطرح بود که بنا به دلایل مختلف تا سال جاری محقق نشد. در سال ۱۴۰۰ با حمایت مدیریت ارشد گروه کشتیرانی این بحث مجدداً مطرح و اقدامات لازم آغاز شد. در مرحله اول تلاش شد که از ظرفیت‌های داخلی برای این امر استفاده کنیم، اما طی فراخوانی که داده شد و مطالعاتی که صورت گرفت، مشخص شد که این زمینه در داخل وجود ندارد؛ بنابراین به دنبال فراخوان بین‌المللی رفتیم که خوشبختانه دو شرکت پاسخ مثبت دادند و در نهایت یکی از آن‌ها انتخاب و کار وارد مرحله اجرایی شد که در اوایل سال جاری این فرایند به مرحله نهایی و بهره‌برداری رسید؛ ویژگی این شبیه‌ساز این است که از نظر بحث‌های فنّاوری اطلاعات متفاوت است و از نظر محاسباتی و چیپس داینامیک، داینامیک‌های کشتی، داینامیک‌های آب، بحث‌های مهندسی طراحی و... در سطح بسیار خوبی است به طوری که تقریباً کارآموز را در یک محیط واقعی قرار می‌دهد. یعنی اگر یک کشتی رفتار خاصی را در یک جریان خاص آب در یک بندر خاص دارد همه این‌ها شبیه‌سازی می‌شوند تا دانشجو در شرایطی قرار گیرد که گویی واقعی است. این امر بسیار مهم است چرا‌که در واقعیت یک اشتباه کوچک می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری به بار بیاورد در حالی که در شبیه‌ساز می‌توان بار‌ها و بار‌ها این اشتباهات احتمالی را برای عدم بروز در شرایط واقعی تمرین و مرور کرد. در کارورزی هم یک دریانورد اجازه خطا ندارد، ولی در شبیه‌ساز محیطی را برای او فراهم کرده‌ایم که اگر خطایی کرد فقط نمره آموزشی فرد کم می‌شود و نه بیشتر.

مشخصات شبیه‌ساز به چه گونه است؟

مجموعه این شبیه‌ساز مشتمل بر ۱۲ شبیه‌ساز است؛ یک شبیه‌ساز ناوبری داریم که خود این شبیه‌ساز تشکیل شده از ۵ فروند کشتی که با هم مانور می‌کنند و استاد می‌تواند در اتاق ارزیابی بنشیند و بر عملکرد دانشجویان نظارت کند. اتاق‌هایی هم داریم که دانشجویان بعد از تمرین در آنجا قرار می‌گیرند و با توجه به قابلیت نمایش دوباره‌ای که در این اتاق‌ها تعبیه شده می‌توان بار‌ها روی یک مورد آموزشی تمرین و مداقه کرد. شبیه‌ساز قابلیت این را دارد که هر تمرینی را که بخواهید طراحی و روی آن اجرا کنید، حتی اتفاق‌های بدی که پیش از این در ناوگان افتاده را به‌عنوان تمرین طراحی کرده‌ایم و با دانشجویان آن‌ها را مرور می‌کنیم. قابلیت طراحی کشتی‌ها و بنادر خودمان را نیز داریم، بنابراین مقرر شده تمامی افسران ما حتی افسران ارشد، یکبار دوره شبیه‌ساز را بگذرانند. این یک استاندارد بین شرکت‌های بزرگ کشتیرانی جهان هم هست که دریانوردان قبل از هر سفر آن سفر را در شبیه ساز تمرین می‌کنند و سپس به کشتی ملحق می‌شوند. حالا این امکان در گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نیز فراهم شده که ما تمرینات را به‌روز داشته باشیم و بر اساس کشتی و وضعیت کشتی و بنادری که قرار است به آن تردد شود دریانوردان بیایند و تمرین کنند. در حوزه عرشه یک شبیه‌ساز دیگر به نام آرپاردااکتیس است که این شبیه‌ساز، شبیه‌سازی است که الزام stcw  است. ۱۲ ایستگاه آموزشی نیز داریم که ۱۲ فروند انواع کشتی را برای مانور هم‌زمان شبیه‌سازی می‌کند و معمولاً برای افرادی استفاده می‌شود که پس از دوران کاروزی این دوره را می‌بینند و تازه مدرک افسر دومی می‌گیرند. شبیه ساز دیگری که نصب شده برای بخش موتور است و خودش شامل ۳ شبیه‌ساز است، شبیه‌ساز موتور اصلی که دارای نرم‌افزار و سخت‌افزار به‌صورت کامل اس و ۳ نوع موتور اصلی را که در دنیا کاربرد بیشتری دارند در این ۳ شبیه ساز داریم. شبیه‌ساز جدیدترین موتور‌های صنعت کشتیرانی نیز نصب شده است که تا پیش از این دریانوردان ایرانی برای آشنایی با آن باید با هزینه شخصی به خارج از کشور سفر می‌کردند، اما اکنون به راحتی در اختیار آن‌ها قرار گرفته است. علاوه بر این‌ها یک شبیه‌ساز تعمیرات موتور که یک شبیه‌ساز جداگانه به‌صورت VR است و می‌تواند تعمیرات ۱۳ دستگاه را به وسیله VR  آموزش دهد نصب کرده‌ایم. در شبیه‌ساز اصلی مهندسی تمام پنل‌ها را دقیقاً مشابه آن چیزی که در کشتی هست داریم، کنسول موتور اصلی را داریم، کنسول کنترل موتور اصلی، سوئیچ بُرد اصلی که توزیع برق را انجام می‌دهد و ژنراتور‌ها و بحث‌های مربوط به ژنراتورها، مدیریت برق کشتی، مدیریت موتور اصلی و همچنین کنسول مولد اضطراری کشتی، به علاوه کنسول منطقه‌ای و تمام آنچه که در کشتی وجود دارد شبیه‌سازی شده و دقیقاً شکل همان چیزی است که در کشتی وجود دارد و دقیقاً مانند نقشه کشتی‌ها است. این شبیه‌ساز ما را در منطقه خاورمیانه در میان بهترین‌ها قرار می‌دهد. این شبیه‌ساز یک مجموعه کامل است و تقریباً همه چیز را با هم دارد.

این شبیه ساز در چه فضای فیزیکی نصب شده است؟

۷۰۰ متر فضا طراحی شده که ۵۰۰ متر آن محل نصب شبیه ساز است و مابقی، فضای استراحت و پشتیبانی است. یکی از ویژگی‌های مهم شبیه‌ساز مؤسسه آموزشی گروه کشتیرانی که برای کشور ما به‌عنوان یک کشور نفتی مهم است شبیه‌سازی شناور‌های نفتکش و تانکر است که برای گروه کشتیرانی و شرکت ملی نفتکش بسیار مهم است، چون بارگیری و تخلیه کشتی‌های تانکری فرایندی بسیار پیچیده و سخت است. این شبیه‌ساز مشتمل بر ۶ شبیه‌ساز است که ۶ نوع کشتی را می‌توانیم در این شبیه‌ساز ارائه کنیم.


با توجه به ابلاغیه توسعه دریامحور از سوی رهبر معظم انقلاب، اثر بهره‌برداری از این دستگاه‌های کامل شبیه‌ساز را در حوزه دریایی کشور چگونه ارزیابی می‌کنید؟

مقام معظم رهبری در بند هفتم ابلاغیه توسعه دریامحور بر توسعه نیروی انسانی در این حوزه تأکید کرده‌اند. باید اذعان کرد که جوانان ایرانی بسیار مستعد هستند که در حوزه دریا نیز می‌توانند بسیار موفق عمل کنند. ما معتقدیم بهترین دریانوردان دنیا را داریم که از نظر فنی نیز امری ثابت شده است؛ بنابراین دستگاه شبیه‌ساز این امکان را به ما می‌دهد که تعداد بیشتری دریانورد را با در نظر گرفتن استاندار‌های سطح بالای بین‌المللی آموزش دهیم و ضمن تأمین نیاز داخلی در این حوزه، نیروی متخصص دریانورد را به دنیا صادر کنیم که به معنای بالفعل شدن بخشی از ظرفیت‌های معطل مانده دریا در کشور است.


نصب دستگاه شبیه‌ساز نوع رابطه مؤسسه آموزشی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران را با دیگر سازمان‌های مرتبط مانند سازمان بنادر و دریانوردی، شرکت ملی نفتکش و... چگونه متأثر می‌کند؟

مؤسسه آموزشی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران همواره در حال همکاری با تمامی دستگاه‌های مربوطه بوده است. با نصب شبیه‌ساز این همکاری بیش از پیش توسعه خواهد یافت چرا که ضمن کاهش هزینه‌ها و افزایش سطح آموزش، خروج ارز از کشور و وابستگی به خارج تا حد بسیار زیادی محدود می‌شود. امید ما این است که این نوع همکاری‌ها ایران را در میان کشور‌های برتر در حوزه دریایی جهان قرار دهد. این را هم باید تأکید کنم که با حمایت شخص مدیرعامل گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، جناب آقای مهندس مدرس‌خیابانی این توفیقات حاصل شده است و اگر حمایت‌های ایشان نبود قطعاً این امر ملی به این سرعت و کیفیت به ثمر نمی‌نشست.